Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

Η γενιά των αφανών του Πολυτεχνείου



H λύση μιας παρανόησης: αυτοί που πρωτοστάτησαν στην εξέγερση του 1973 δεν είναι μόνον οι λίγοι προβεβλημένοι, είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που δεν εξαργύρωσαν τον αγώνα τους.
Γενιά ηρωική; Γενιά συμβιβασμένη και εν τέλει βολεμένη; Γενιά γεμάτη οράματα, που έδωσε σάρκα και οστά στις έννοιες της Ηθικής, της Αξιοπρέπειας, της Ανθρωπιάς και της Αλληλεγγύης; Γενιά που πορεύτηκε έχοντας βάλει πολύ ψηλά τον πήχη μετά το βίωμα εκείνου του Νοέμβρη, ή που λοξοδρόμησε ξεπουλώντας στο πέρασμα του χρόνου και στο παζάρι της καθημερινότητας τα λάβαρά της για ίδιον όφελος;

Τι είναι τελικά αυτή η «γενιά»;
Κακά τα ψέματα, χωρίς να το θέλει κλήθηκε να σηκώσει στους ώμους της το βάρος της εξέγερσης απέναντι στη χούντα των συνταγματαρχών. Πήρε -όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά- το ρίσκο να παίξει τη ζωή της κορόνα-γράμματα. Ενδεχομένως αψήφιστα, αυθόρμητα, χωρίς να έχει πλήρη συναίσθηση της ιστορικότητας των στιγμών και των αγώνων. Τριάντα οκτώ χρόνια μετά, η ίδια γενιά μοιάζει να καλείται και πάλι να επωμιστεί ακόμη ένα βάρος και να απολογηθεί σε μεγάλη μερίδα των νέων, που της χρεώνει ευθύνες για τα αδιέξοδα του τώρα, για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση, για την απαξίωση του πολιτικού συστήματος, για το μέλλον που φαντάζει εφιαλτικό. Είναι όμως έτσι; Ή μήπως μια ολόκληρη γενιά ταυτίστηκε με αυτούς τους λίγους που φάνηκε να εξαργυρώνουν τους αγώνες τους; Εύλογη και η απορία: Δεν έχουν μερίδιο ευθύνης και οι εκατοντάδες μικροί και μεγάλοι αγωνιστές που είδαν τα οράματα του Νοέμβρη να γίνονται σημαία ευκαιρίας και σάκος του μποξ για τα αδιέξοδα μιας ολόκληρης κοινωνίας; Δεν έχουν μερίδιο ευθύνης όσοι επέλεξαν το ρόλο της «σιωπηρής πλειοψηφίας»; Με την Ελλάδα να βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, η «Ε» ανατρέχει στον Νοέμβρη του 1973 και αναζητεί απαντήσεις από πρόσωπα που διατήρησαν ως ακριβή παρακαταθήκη τα οράματα της εξέγερσης.

Επαγγελματίες, επιστήμονες και πάντα πολιτικοποιημένοι: αυτοί που δεν έβαλαν το χέρι τους στο μέλι

«Τραβήξατε ψηλά, πολύ ψηλά / δύσκολο πια να χαμηλώσετε...». Οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου, μελοποιημένοι από τον Μίκη και με τη δωρική φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, ήταν οι τελευταίες νότες που είχαν ακουστεί από τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου λίγο πριν από την έφοδο του τανκ τα ξημερώματα της Παρασκευής της 17ης Νοεμβρίου 1973. Ίσως ασυναίσθητα να εισχώρησαν στο DNA των εξεγερμένων και σφράγισαν σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα πορεία τους. Μετρημένες στα δάχτυλα εξαιρέσεις είναι αυτοί που μπήκαν στον πειρασμό να βάλουν «το δάχτυλο στο βάζο με το μέλι» και να ασχοληθούν επαγγελματικά με την πολιτική ή γενικότερα με την άσκηση κρατικής εξουσίας.
Η δημοσιογραφική αποτύπωση που επιχειρεί η «Ε» δείχνει ότι στην πράξη η «γενιά του Πολυτεχνείου» παραμένει παρούσα, παρά το γεγονός ότι δεν είναι ευκαταφρόνητος ο αριθμός αυτών που απογοητεύθηκαν και «γύρισαν στο σπίτι». Στη συντριπτική πλειονότητά τους όμως οι ανώνυμοι και επώνυμοι πρωταγωνιστές του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος παραμένουν πολιτικοποιημένοι, κρατώντας συχνά αποστάσεις... ασφαλείας από τα κόμματα. Κατά κανόνα καλοί φοιτητές, παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς της χούντας, εξελίχθηκαν σε επιφανείς επιστήμονες και δεν είναι τυχαίο πως αρκετοί στράφηκαν στην εκπαίδευση, μέση και ανώτερη, για να κερδίσουν με το σπαθί τους τις νεότερες γενιές.
«Η γενιά του Πολυτεχνείου, λόγω των συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί στη διάρκεια της δικτατορίας, βρέθηκε στην αιχμή του αντιδικτατορικού αγώνα. Γι' αυτό ακριβώς μυθοποιήθηκε και φορτώθηκε με τις τύψεις ολόκληρης της κοινωνίας. Προκάλεσε τη ζήλια και τελικά υποχώρησε όταν χρειάστηκε να επιστρέψει στην καθημερινότητα», διευκρίνισε στην «Ε», ο Ολύμπιος Δαφέρμος, συγγραφέας του βιβλίου «Φοιτητές και δικτατορία». Μέλος της συντονιστικής επιτροπής της κατάληψης, εκπροσώπησε τη Σχολή Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων του Πολυτεχνείου. Ανένταχτος τότε αλλά και σήμερα, λίγο μετά τη Μεταπολίτευση έκανε στροφή 180 μοιρών και στράφηκε προς τη μέση εκπαίδευση και σήμερα περιμένει τη συνταξιοδότησή του ύστερα από μερικά χρόνια προσφοράς στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Δεν διστάζει να παρατηρήσει πως «ο καθένας παίρνει το δικό του μερίδιο ευθύνης και δεν εκπροσωπεί παρά μόνον τον εαυτό του».
Από τα 30 μέλη που απαρτίζουν τον επίσημο κατάλογο των μελών της συντονιστικής της κατάληψης του Πολυτεχνείου, εννέα είχαν εκλεγεί από τις συνελεύσεις των σχολών τους χωρίς κομματική «βούλα», έξι ανήκαν στον «Ρήγα Φεραίο», τη φοιτητική οργάνωση της ανανεωτικής Αριστεράς, και άλλοι τέσσερις στο χώρο που σήμερα καλύπτει η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Έχει ενδιαφέρον ότι επτά ανήκαν στην παράνομη Αντι-ΕΦΕΕ, τη φοιτητική οργάνωση του ΚΚΕ που σε πρώτη φάση είχε εκφράσει επιφυλάξεις για την κατάληψη.
Περίπου 150 φοιτητές είχαν τιμωρηθεί τον Φεβρουάριο του 1973 για τη συμμετοχή τους στον αγώνα και είχαν υποχρεωθεί από τις χουντικές αρχές να διακόψουν τις σπουδές τους για να υπηρετήσουν σε στρατιωτικές μονάδες στην παραμεθόριο. Με το «άνοιγμα» Μαρκεζίνη, είχαν αφεθεί ελεύθεροι και είχαν επιστρέψει στην Αθήνα την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου, λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η κατάληψη.
Ανένταχτη τότε και σήμερα η Λίνα Κωστή, εκπροσώπησε τη Φιλοσοφική Σχολή. Είχε δυναμική παρουσία στον αντιδικτατορικό αγώνα, όπως και ο αδελφός της Γιώργος -φοιτητής του Πολυτεχνείου και ενταγμένος στην Αντι-ΕΦΕΕ, που σήμερα εργάζεται στο Μετρό και προσφέρει εθελοντική βοήθεια σε ενώσεις καταναλωτών- παρά το γεγονός ότι ήταν παιδιά πρώην βουλευτή και υπουργού που είχε εκλεγεί με την «Ένωση Κέντρου». Εδώ και 25 χρόνια η Λίκα ζει στη Ρώμη, όπου διδάσκει Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο. Προηγήθηκαν σπουδές Κοινωνιολογίας στο Παρίσι.
Η άλλη εκπρόσωπος ήταν η Αριάδνη Αλαβάνου, ενταγμένη τότε στην Αντι-ΕΦΕΕ. Το 1989 αποχώρησε από το ΚΚΕ και παραμένει πολιτικοποιημένη, ασχολούμενη με επιτυχία με μεταφράσεις και επιμέλεια βιβλίων.
Από τη συνέλευση της Οδοντιατρικής, εκτός από τον Κώστα Λαλιώτη που ήταν και ο μοναδικός με την παντιέρα του ΠΑΚ, είχε εκλεγεί εκπρόσωπος ο Γιάννης Κοροβέσης. Πρόεδρος του Συλλόγου Ηλείων Σπουδαστών, ήταν ενταγμένος τότε στις γραμμές της ΚΝΕ. Πριν ακόμα από την κατάληψη του Πολυτεχνείου είχε συλληφθεί και κρατηθεί για έξι μήνες στην ΕΣΑ απ' όπου βγήκε τον Αύγουστο του '73 με την αμνηστία που δόθηκε. Αμέσως μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου βγήκε στην παρανομία μέχρι τη Μεταπολίτευση. Το '75 εντάσσεται στο ΚΚΕ, από το οποίο και αποχωρεί έπειτα από μια δεκαετία, χωρίς πάντως να χάσει ποτέ το ενδιαφέρον του για την πολιτική. «Παραμένω πάντα κοντά στην Αριστερά», διευκρινίζει στην «Ε». Εργάζεται ως οδοντίατρος και έχει αναπτύξει συνδικαλιστική δράση στον Οδοντιατρικό Σύλλογο της Αθήνας.
Στέλεχος του «Ρήγα Φεραίου», ο Γιώργος Παπαβασιλόπουλος (εκπρόσωπος της Σχολής Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων) διέπρεψε ως καθηγητής αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, ενώ τα τελευταία χρόνια διδάσκει ρομποτική στο Πολυτεχνείο.
Με τη σημαία της ΟΣΕ (Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση) συμμετείχαν στη συντονιστική της κατάληψης ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός, εκπροσωπώντας τότε τη Φυσικομαθηματική, και η σημερινή γιατρίνα Ελένη Αναστασίου. Με την κίνηση «Μπολσεβίκοι» συμμετείχε ο γνωστός ψυχίατρος Νίκος Σιδέρης, με πλούσιο συγγραφικό έργο.
Μέσα στο Πολυτεχνείο, σε όλη τη διάρκεια της κατάληψης, λειτουργούσε η εργατική συνέλευση, ενώ έντονη ήταν η παρουσία μαθητών από τα κοντινά σχολεία, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του Βαρβακείου που τότε στεγαζόταν σε κτήριο στη διασταύρωση των οδών Αραχώβης και Ασκληπιού. Οι πολίτες βρίσκονταν από την πρώτη στιγμή γύρω από το Πολυτεχνείο και λειτουργούσαν σαν ασπίδα για την κατάληψη, με αποτέλεσμα να είναι οι πρώτοι που δέχθηκαν την επίθεση των δυνάμεων καταστολής.
Με τη βοήθεια της Βέρας Δαμόφλη, αλλά και του βιβλίου του Ολύμπιου Δαφέρμου, αναζητήσαμε το σημερινό «στίγμα» εκατοντάδων φοιτητών που είχαν δώσει δυναμικό «παρών» στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ο κατάλογος δεν εξαντλείται στις αναφορές που ακολουθούν, αφού για αρκετούς δεν βρέθηκαν περισσότερα στοιχεία και επιπλέον υπάρχει η στενότητα του χώρου.
«Είναι το πρόσωπο που τιμά τη γενιά μας», ήταν ο κοινός τόπος στις γνώμες που συλλέξαμε για τον Κώστα Ζάμπα, ο οποίος όμως αποφεύγει όπως «ο διάβολος το λιβάνι» τις αναφορές στη συμμετοχή του στον αντιδικτατορικό αγώνα, μέσα από τις γραμμές του «Ρήγα». Πολιτικός μηχανικός, εντάχθηκε στην ομάδα του καθηγητή Σωκράτη Αγγελίδη και δούλεψε χρόνια στο μεγάλο πρόγραμμα της αναστήλωσης του Ερεχθείου, που γνώρισε διεθνείς διακρίσεις.
Φοιτητής της Ιατρικής, ο Νίκος Μανηός ήταν στέλεχος της οργάνωσης «Κίνημα 20 Οκτώβρη». Φυλακίστηκε, βγήκε με αμνηστία το 1973. Μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, πιάστηκε και εξορίστηκε στη Γυάρο όπου έμεινε έως τη Μεταπολίτευση. Είναι οφθαλμίατρος και εργάζεται στο Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης.
Στην επιτροπή σοφών που λειτουργεί στο υπουργείο Παιδείας και απαρτίζεται από κορυφαίους Έλληνες και ξένους επιστήμονες συμμετέχει ο καθηγητής της βιοτεχνολογίας Γιώργος Παυλάκης. Εξέχουσα θέση στον τομέα της πληροφορικής έχει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Γ. Πουντουράκης. Αρκετοί ζήτησαν την ψήφο των δημοτών τους και διετέλεσαν δήμαρχοι, όπως ο Στρατής Πάλλης (Μυτιλήνη) και Δ. Αρχοντής (Καρδίτσα), που είχαν τιμωρηθεί από το χουντικό καθεστώς με διακοπή της αναβολής στράτευσης λόγω σπουδών, ο Γ. Γαβρίλης (Ωρωπός) κ.ά.
Οι σπουδές στη φυσικομαθηματική έστρεψαν τελικά στην ενασχόληση με τη φιλοσοφία τον Γιώργο Οικονόμου, που είχε τραυματιστεί από σφαίρες στη διάρκεια της εξέγερσης. Με τις εκδόσεις ασχολήθηκε ο Γιάννης Βαρλάμης, απόφοιτος της Νομικής. Από την ίδια σχολή προέρχονται η Δανάη Ζουμή και ο Δημήτρης Τσούτσουρας, που επέλεξαν τη μαχόμενη δικηγορία.
Φοιτητής στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής ήταν τότε ο Νίκος Τζεφριός. Οργανωμένος στην ΚΝΕ και στην Αντι-ΕΦΕΕ, ήταν γραμματέας στον Σύλλογο Ηλείων Σπουδαστών. Παρέμεινε στο ΚΚΕ. Εργάστηκε για χρόνια στον ιδιωτικό τομέα και από το 1985 ήταν διοικητικός υπάλληλος στο ΙΚΑ ως τη συνταξιοδότησή του.
Ο Δημήτρης Κουμάνταρος, οργανωμένος τότε στο ΕΚΚΕ-ΑΑΣΠΕ, είχε συλληφθεί μετά την κατάληψη, παρέμεινε τέσσερις μήνες σε πλήρη απομόνωση στην Ασφάλεια και αποφυλακίστηκε με τη Μεταπολίτευση. Απόφοιτος του Οικονομικού της Νομικής, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και σήμερα είναι άνεργος. Είχε καταθέσει ως μάρτυρας κατηγορίας στις δίκες του Πολυτεχνείου και των βασανιστών. Από το 1980 είναι ανένταχτος, αλλά ενεργός πολίτης.
Παιδία ανώτερου στρατιωτικού της εποχής, η Εύη Τζανετή, φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής, δεν δίστασε ούτε στιγμή να πει το δικό της «όχι» στη δικτατορία από τις γραμμές του ΕΚΚΕ. Μετά τη Μεταπολίτευση δούλεψε για χρόνια στη ΔΕΠΟΣ, την υπηρεσία που στις αρχές της δεκαετίας του '80 είχε υλοποιήσει σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις, αλλά τα τελευταία χρόνια είχε παραγκωνιστεί και τελικά καταργήθηκε. Αδελφός της είναι ο Μάνος Τζανετής, που είχε τιμωρηθεί με επιστράτευση.
Αντί για επίλογο, φιλοξενούμε την άποψη της Αθηνάς Φιωτάκη. Φοιτήτρια στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθήνας και μέλος τότε οργάνωσης που κινούνταν στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, εργάζεται σήμερα σε τράπεζα και παραμένει πολιτικά στην Αριστερά. Μητέρα ενός γιου που σπούδασε νομικά στο εξωτερικό και εργάζεται στο Λονδίνο, μας εξηγεί: «Η νέα γενιά δεν παραγνωρίζει τον αγώνα μας, αλλά μας βλέπει με κριτική ματιά, ακόμη και αν δεν ανήκουμε στους λίγους που αξιοποίησαν τη συμμετοχή τους στο Πολυτεχνείο για προσωπικά οφέλη. Ζει το σημερινό κοινωνικό και οικονομικό αδιέξοδο, μας καταλογίζει δικαίως πολλές ευθύνες και αναζητεί το δικό της δρόμο που όλοι ελπίζουμε να είναι καλύτερος».

Η ερώτηση

Σημαντική μερίδα νέων καταλογίζει στη «γενιά του Πολυτεχνείου» ευθύνη για την απαξίωση του πολιτικού συστήματος και τα δεινά της χώρας μας. Προφανώς γενικεύουν την εικόνα που έχει δημιουργηθεί στην κοινή γνώμη από τους λίγους που κεφαλαιοποίησαν τη συμμετοχή τους στον αντιδικτατορικό αγώνα. - Τι θα λέγατε εσείς στους νέους για τα μηνύματα του Νοέμβρη και τη σημερινή τους αξία;

Κάποιοι ξέχασαν τα ιδανικά τους
Ρία Καλφακάκου: ήταν μέλος της Επιτροπής Κατάληψης στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ και στις 17 Νοέμβρη του 1973 συνελήφθη μαζί με άλλα 35 άτομα και κρατήθηκε για ένα μήνα στην Ασφάλεια. Σήμερα είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Το Πολυτεχνείο ήταν μεγαλειώδες τη στιγμή που έγινε, ανεξάρτητα από το αν κάποιοι το πούλησαν, το εξαργύρωσαν, το πρόδωσαν. Αυτό που εγώ θα έλεγα σήμερα στους νέους είναι ότι πρέπει να κάνουν τα δικά τους "Πολυτεχνεία", σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, και μικρά "Πολυτεχνεία" έχουν κάνει, όπως ο Δεκέμβρης του 2008 και οι καταλήψεις των φοιτητών το 2006 και το 2007. Ένιωθα ότι οι φοιτητές το 2006-07 πάλευαν για τις ίδιες διαχρονικές αξίες που παλεύαμε κι εμείς το 1973. Δηλαδή, την αντίσταση στην εξουσία, το σύνθημα "ψωμί-παιδεία-ελευθερία", την αγάπη για την ελευθερία, την κοινωνική αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα. Ένα κομμάτι της γενιάς του Πολυτεχνείου έχει ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση. Ξέχασε τα ιδανικά του και επειδή θεωρούσε ότι όλα ξεπεράστηκαν, ζούσε στην ευδαιμονία της καλοπέρασης και προσπαθούσε να εξαργυρώσει με κάποιο τρόπο τους αγώνες, με το να εκλεγεί βουλευτής ή να εξασφαλίσει επαγγελματική επιτυχία».

Το σκηνικό τους καταρρέει
Μωυσής Ελισάφ: φοιτητής τότε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε μέλος του Ρήγα Φεραίου και του ΚΚΕ εσωτερικού. Σήμερα ανήκει στον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο. Είναι καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Νεολαίας και Άθλησης του Δήμου Ιωαννίνων.
«Τα τελευταία χρόνια της επτάχρονης δικτατορίας παρατηρήθηκε μια ριζοσπαστικοποίηση της νεολαίας μας αλλά και ευρύτερων τμημάτων της κοινωνίας. Στη διαδικασία αυτή αναδείχθηκαν στελέχη που επωμίσθηκαν την κύρια ευθύνη του αντιδικτατορικού αγώνα. Είναι γεγονός ότι στη μεταπολίτευση αρκετά ηγετικά στελέχη της περιόδου εκείνης εισήλθαν στην κεντρική πολιτική σκηνή και συμμετείχαν στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού, την κατάρρευση του οποίου βιώνουμε σήμερα με τραγικό τρόπο. Έτσι αυτή η γενιά διατηρεί ακέραιες τις ευθύνες της για τη διαμόρφωση του μεταπολιτευτικού μοντέλου διοίκησης. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί τη σημασία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που σηματοδοτεί την αντίδραση της κοινωνίας στο σφετερισμό της ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Και αυτά τα γεγονότα έχουν ιδιαίτερη σημασία σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, που δοκιμάζεται η κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική μας ταυτότητα».

Ο ιδρυτικός μύθος
Βασίλης Παπαβασιλείου: είχε εγκαταλείψει την Ιατρική και φοιτούσε ήδη στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Δεν ανήκε σε καμιά οργάνωση. Μετά την αποφοίτησή του ασχολήθηκε επαγγελματικά με το θέατρο (ηθοποιία-σκηνοθεσία).
«Ήταν μια συμπύκνωση του χρόνου, απ' αυτές που συνηθίζει η Ιστορία. Τα σώματά μας εκλήθησαν να είναι παρόντα. Να γίνουν παρόντα. Η καθημερινότητα ανεστάλη για μία, δύο, τρεις, πέντε μέρες. Ήταν ένα τοπίο έκρηξης και γιορτής. Μιας άλλης γιορτής. Ήταν ένας άλλος ήχος, ένας ήχος αναπαραγόμενος από έναν άλλον ραδιοφωνικό σταθμό που έγραψε στα ερτζιανά σαν μετέωρο. Μετά ήρθε η ώρα της κατασκευής. Από το συμβάν προέκυψε το σύμβολο μιας τομής ανάμεσα στη χούντα και τη μεταπολίτευση. Αυτό, όταν η χούντα είχε πια καταρρεύσει και παραδώσει την εξουσία στους πολιτικούς. Η μεταπολίτευση χρειαζόταν τον ιδρυτικό της μύθο και το Πολυτεχνείο τής τον πρόσφερε. Παραπληρωματικά λειτούργησε η έννοια της "γενιάς του Πολυτεχνείου", που ήρθε να προστεθεί σαν κρίκος στο αντιστασιακό αφήγημα της πρόσφατης ιστορίας μας, πλάι στο ΟΧΙ, στην Αντίσταση και στο 1-1-4. Όλα αυτά, συμβάντα, βιώματα, κατασκευές, τι σημασία έχουν σήμερα για σένα; Μπορεί καμία. Μπορεί, όμως, και να τροφοδοτούν έστω και ελάχιστα τη δημιουργική σου σχέση με την αγωνία του καιρού σου, οπότε... μακάρι!».

Τα σύγχρονα κρεματόρια
Ηλίας Τριανταφυλλόπουλος: φοιτητής τότε στην Πάντειο, οργανωμένος στον Ρήγα Φεραίο. Μεταπολιτευτικά είναι διαρκής η ενασχόλησή του με την πολιτική μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ Εσωτερικού-Ανανεωτική Αριστερά αρχικά, ως ανεξάρτητος αριστερός στη συνέχεια και ενταγμένος την τελευταία διετία στον ΣΥΡΙΖΑ. Ασχολείται με τα κινήματα πόλης και είναι καθηγητής της Μέσης Εκπαίδευσης.
«Από τα διατάγματα της χούντας στα μνημόνια. Τον Απρίλη, το μήνα της άνοιξης και του έρωτα εξέδωσαν τα διατάγματα της σιωπής, μας έλεγαν... ξεκάθαρα να γίνουμε δεσμοφύλακες του εαυτού μας. Να είμαι "όπως με θέλανε", χωρίς φωνή, χωρίς αισθήματα, χωρίς επιλογές. Ο καθένας έπρεπε να γίνει ασήμαντος, να υποβιβαστεί στο τίποτα, να φοβάται, να "συμμορφώνεται", να τον τρομάζει η μοναξιά του. Το βράδυ του Πολυτεχνείου δεν ήμασταν μόνοι, η φαντασία μας κάλπαζε και ήλπιζε ότι ο κόσμος θα κατέβει, θα είναι τόσοι που θα πλημμυρίσει η Αθήνα. Κατέβηκαν λιγότεροι. Ήμασταν έτοιμοι σαν τα μικρά παιδιά να τους αγκαλιάσουμε όλους. Αυθόρμητα! Όπως αυθόρμητη ήταν και η εξέγερση. Σήμερα η νέα ολιγαρχία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι η χούντα των καιρών μας. Η σύγχρονη πανούκλα του νεοφιλελευθερισμού θερίζει τις ζωές μας, ενώ τα κρεματόρια της ανεργίας εργάζονται νυχθημερόν. Οι νέοι με τον αυθορμητισμό και τις γνώσεις τους πρέπει να βγουν στο προσκήνιο. Οι πλατείες όλου του κόσμου να ανθίσουν Ελευθερία και το μικρόβιο του νεοφιλελευθερισμού να ηττηθεί. Η μία πρωτεύουσα δίνει τη σκυτάλη της εξέγερσης στην άλλη, από την Αθήνα μέχρι τη Νέα Υόρκη είναι ίδια η κραυγή: Εξεγερθείτε!».

Επικίνδυνες απλουστεύσεις
Απόστολος Παπαϊωάννου: γεννημένος το '45. Ανήκε στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη. Συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα. Συνελήφθη και καταδικάστηκε από έκτακτα στρατοδικεία σε πολυετή φυλάκιση στις φυλακές Ιωαννίνων, Κέρκυρας και Αβέρωφ. Σήμερα ανήκει στον ευρύτερο αριστερό χώρο και είναι καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στο εργαστήριο Ιστορία Νεωτέρας Ελλάδος και Νεοελληνικού Πολιτισμού.
«Ο βαθμός επικινδυνότητας του Πολυτεχνείου ήταν πάντοτε πολύ υψηλός. Όσο πιο νωρίς το σύμβολο αυτό θα ξεθώριαζε, θα αλλοιωνόταν και με τον καιρό θα έσβηνε, τόσο το καλύτερο για την εξουσία, για τους κρατούντες. Το Πολυτεχνείο γι' αυτούς έπρεπε να ξεχαστεί, να διαβρωθεί, να αμαυρωθεί, να απομυθοποιηθεί και εν πάση περιπτώσει "να τελειώνουμε με αυτές τις επικίνδυνες επετείους". Η κοινωνία εύκολα αγκαλιάζει, ειδικότερα μάλιστα σε περιόδους κρίσεων, απλουστεύσεις, γενικεύσεις και κατασκευασμένες μυθιστορίες με τη σκόπιμη προβολή των ολίγων που "κεφαλαιοποίησαν τη συμμετοχή τους στον αντιδικτατορικό αγώνα". Το Πολυτεχνείο είναι αυτή, η άλλη επέτειος, συγκλονιστική, ηρωική, τραγική ίσως, της οποίας η επικαιρότητα προκαλεί δέος, ενδεχομένως και τρόμο. Το δημοκρατικό μας πολίτευμα, έστω και με τον τρόπο που λειτουργούσε, έχει ανατραπεί, η χώρα δεν έχει απαλλαγεί από την ξένη κυριαρχία και εξάρτηση, ίσως αυτό να μην έγινε ποτέ και η οικονομική υποτέλεια και κατοχή που επιβλήθηκε οδήγησε το λαό στην εξαθλίωση. Το πιο διαδεδομένο σύνθημα "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία" ποτέ δεν ήταν πιο άμεσο, έγκαιρο και ολοφάνερο. Αυτή η διαχρονικότητά του απελπίζει και απογοητεύει. Η επέτειος αυτή του Πολυτεχνείου δεν μπορεί να έχει άλλο νόημα, παρά αυτό της ενότητας, της αντίστασης και του αγώνα».

Συκοφαντική ταύτιση
Γιάννης Γκιργκούδης: φοιτητής του Μαθηματικού τμήματος του ΑΠΘ τότε. Συνελήφθη τον Απρίλιο του 1968 για την αντιδικτατορική του δράση, καταδικάστηκε από το έκτακτο στρατοδικείο σε φυλάκιση 7 χρόνων κι έμεινε κρατούμενος στα κρατητήρια της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και στις Φυλακές Επταπυργίου, Αβέρωφ και Κορυδαλλού. Αποφυλακίστηκε το 1973 και τον Νοέμβριο ήταν στην κατάληψη της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. Τη νύχτα της εξέγερσης συνελήφθη και πάλι κατά την έξοδό του από το κτήριο. Είναι εκπαιδευτικός.
«Γίνεται μια προσπάθεια συκοφάντησης και έμμεσης ταύτισης της γενιάς του Πολυτεχνείου με τους αγωνιστές του Πολυτεχνείου. Δεν είναι αυτοί που έβγαλαν τα δισεκατομμύρια στην Ελβετία. Δεν κυβερνήσαμε εμείς. Κάποιοι εξαργύρωσαν τους αγώνες τους. Συμβαίνει κάθε φορά αυτό, αλλά δεν είναι το κυρίαρχο. Ούτε αυτοί που εξαργύρωσαν είναι αυτοί που σχεδίασαν και εκπόνησαν τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν. Εμείς είμαστε εδώ και δεν πήραμε καμιά απολύτως καρέκλα. Δεν έχουμε ευθύνη γι' αυτά που περνάμε σήμερα και πρέπει να ξαναπαλέψουμε για τα ίδια οράματα. Πάλι τα ίδια θα έκανα, δεν μετανιώνω για ό,τι έχω κάνει, όμως κάπου αισθάνομαι περίεργα για τη σημερινή κατάσταση. Υπάρχει θυμός, αγανάκτηση και ο κόσμος αντιδρά γιατί βλέπει ότι παίρνονται μέτρα που δεν πιάνουν τόπο».

Μη μας φορτώνετε τις «πριμαντόνες»
Δημήτρης Σερεμέτης: φοιτητής τότε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής Αθηνών, «τιμωρήθηκε» με στράτευση για την αντιδικτατορική του δράση από τη χούντα. Κατάφερε να επιστρέψει και να ενταχθεί και πάλι στο φοιτητικό κίνημα, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στο ΕΑΤ-ΕΣΑ απ' όπου απελευθερώθηκε τον Αύγουστο του 1973. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Διετέλεσε σύμβουλος του Γ. Δραγασάκη στην κυβέρνηση Ζολώτα, ενώ επί υπουργίας του Αλέκου Παπαδόπουλου τοποθετήθηκε στο Γ' ΠεΣΥΠ Αττικής, για να αποχωρήσει πολύ σύντομα όταν αποδείχθηκε πρόσκαιρος ο μεταρρυθμιστικός οίστρος στην υγεία.
«Ανεργία, φτώχεια, "εφεδρεία" των απολυόμενων δημοσίων υπαλλήλων, μειώσεις μισθών και συντάξεων, ακατάπαυστη φοροεπιδρομή από τη μια. Ασυλία για τις πολιτικές ή και ποινικές ευθύνες πολιτικών, την αποφυγή των φόρων ή την υπεξαίρεσή τους, την εισφοροδιαφυγή, την εγχώρια και διεθνή κερδοσκοπία, όπως και για όλα τα μεγάλα, μαύρα εισοδήματα, από την άλλη. Η αντίθεση έχει οξυνθεί και παροξύνεται συνεχώς, χωρίς ωστόσο να συγκροτείται το απαιτούμενο ενιαίο μέτωπο πάλης υπέρ των λαϊκών συμφερόντων. Αντί γι' αυτό, δίνουν και παίρνουν οι μικροκομματικές αντιπαλότητες, η επιθετικότητα, η κώφωση στο διάλογο και μαζί με αυτά -φευ!- ο φθόνος και ένα -μη ταξικό- μίσος για τη δημοσιοϋπαλληλία, τους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ, ταξιτζήδες ή φορτηγατζήδες, μετανάστες κ.ο.κ. Κι από κοντά αυταρχισμός, βία κατά των κινητοποιήσεων και η συστηματική παραποίηση απόψεων και γεγονότων από την απολυταρχική κηδεμονία των τηλεοπτικών δελτίων των 8. Σε τέτοιες συνθήκες το βάθος του ουρανού παραμένει περισσότερο γκρίζο παρά κόκκινο. Το φορτίο για τη σημερινή νεολαία γίνεται δυσβάστακτο: παραφράζοντας τον ποιητή "στα σκοτεινά πηγαίνουν, στα σκοτεινά προχωρούν". Εμείς, οι της "γενιάς του '73" ευτυχήσαμε να γευτούμε το αθάνατο κρασί μιας εξέγερσης με πολύ πιο ξεκάθαρους όρους. Το αντιδικτατορικό μέτωπο ήταν ευρύ, διακριτό και σχετικά συμπαγές. Δεν πετύχαμε όσα ονειρευτήκαμε. Μετά τη χούντα, πολλοί σε πολλά ξεστρατίσαμε. Πιστεύω όμως ότι οι περισσότεροι από μας -όσοι ακόμη ζουν- κάτι ακριβό κρατούν από το ήθος και το πάθος εκείνων των αγώνων. Είναι λάθος -με συνέπειες και για τους σημερινούς αγώνες- να μας φορτώνεται συλλογικά η ευθύνη για τα "πολιτικά ανδραγαθήματα" όσων λειτούργησαν στη συνέχεια ως "πριμαντόνες" του Πολυτεχνείου ή εξαργύρωσαν μέσω του μιντιακού "σταρ-σίστεμ" το χτυποκάρδι εκείνων των αγώνων».

Δεν περιμέναμε ανταλλάγματα
Διονύσης Μαυρογένης: φοιτητής τότε στη Φυσικομαθηματική. Οργανωμένος στο ΕΚΚΕ-ΑΑΣΠΕ. Ήταν στην επιτροπή κατάληψης της Νομικής. Συνελήφθη και κρατήθηκε στην ΕΣΑ απ' όπου βγήκε με την αμνηστία τον Αύγουστο του '73. Μετείχε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Στη μεταπολίτευση, δραστηριοποιήθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού για ένα διάστημα και εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Ζωγράφου (1980-81). Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 παραμένει ανένταχτος στο χώρο της ευρύτερης δημοκρατικής Αριστεράς. Είναι φαρμακοποιός.
«Η ερώτηση είναι βαριά και η απάντηση δύσκολη. Ιδιαίτερα σήμερα που ζούμε το οριστικό τέλος μιας 37χρονης μεταπολίτευσης, καθισμένοι πάνω στα συντρίμμια της. Όμως η ακατανίκητη δύναμη του βιώματος που σφράγισε τη γενιά μας και τον καθένα συμμετέχοντα ξεχωριστά, με υποχρεώνει να προσπαθήσω να απαντήσω. Η περιβόητη "γενιά του Πολυτεχνείου" είναι κυρίως εκείνοι και εκείνες που ανέλαβαν το καθήκον και πήραν με προσωπικό κόστος το ρίσκο για την ανατροπή μιας δικτατορίας που τους στερούσε την ελευθερία στο δικαίωμα να ονειρεύονται και να διαμορφώνουν το μέλλον τους. Και αυτό χωρίς να περιμένουν ανταλλάγματα. Η εκτόξευση στον ουρανό της ανιδιοτέλειας και η έμπρακτη υπέρβαση της αλλοτρίωσης είναι το ουσιαστικότερο μάθημα ηθικής που έδωσε και πήρε η γενιά μας. Με το κριτήριο αυτό κριθήκαμε τότε και στη συνέχεια μέχρι σήμερα όλοι μας. Γι' αυτό και η κρίση των σημερινών νέων για εκείνους που ταμπουρωμένοι στην ασφάλεια των κομματικών ιερατείων τους ανέχθηκαν και συνέβαλαν με τον τρόπο τους στο βιασμό αυτών των αξιών είναι αμείλικτη και δίκαιη. Η αξία των μηνυμάτων της εξέγερσης του Νοέμβρη για Ελευθερία, Δημοκρατία και Εθνική Αξιοπρέπεια είναι και σήμερα επιτακτικά παρούσα και περιμένει τους νέους να τη διαφυλάξουν και να την πραγματώσουν».

Δεν συγχωρούν τον αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία
Βέρα Δαμόφλη: φοιτήτρια της Φιλοσοφικής τότε. Είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στις καταλήψεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στις εφημερίδες «Ριζοσπάστης» και «Ελεύθερος Τύπος» και σήμερα κάνει μεταφράσεις βιβλίων. Παραμένει δραστήρια στο χώρο της Αριστεράς.
«Στα αδιέξοδα, στις αμαρτίες αναζητούνται αποδιοπομπαίοι τράγοι. Επειδή η "γενιά του Πολυτεχνείου" συμπίπτει ηλικιακά με όσους κατέχουν αξιώματα ή ταυτίζονται επαγγελματικά με οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, υφέρπει μία προπαγάνδα ότι "φταίει". Π.χ. για την καπιταλιστική κρίση. Προφάσεις. Ευθύνες έχει γιατί αντιμετώπισε τις ηγεσίες της Αριστεράς με θρησκευτική ευλάβεια, όχι με διαλεκτική μέθοδο. Αντί να βαθύνει την ενότητα του αντιδικτατορικού κινήματος, απαρνήθηκε τη συντροφικότητα, υποτάχτηκε στις διασπάσεις. Συνεχίζονται έως σήμερα με ολέθριες συνέπειες. Αυτό που δεν συγχωρείται σε όσους αγωνίστηκαν ενάντια στη δικτατορία είναι ότι τόλμησαν να το κάνουν. Ότι ο αγώνας αυτός εμπνέει εφήβους και νέους που νιώθουν δική τους την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Στις πλατείες ακούστηκε ξανά το σύνθημα "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία". Όσοι αγωνίστηκαν για την ανατροπή της χούντας, αλλά και για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση και τυραννία, σήκωσαν στις πλάτες τους την αξιοπρέπεια ενός λαού που στην πλειοψηφία του δεν στήριξε μεν, αλλά ανέχτηκε τη δικτατορία. Η πορεία όσων "εξαργύρωσαν" δεν απαξιώνει τον αντιδικτατορικό αγώνα ούτε τη συμμετοχή τους. Η εξουσία, ο πλούτος, διαφθείρουν. Ορισμένους. Θέμα συνείδησης. Ιστορικό φαινόμενο. Επικουρικά, στους νέους θα έλεγα να μην εξαπατώνται από εξουσίες, προπαγάνδες, εξαρτήσεις. Να μελετούν, να ανατρέπουν κάθε τυραννία. Στους αγώνες οι άνθρωποι γίνονται ελεύθεροι. Επώδυνος τοκετός, αλλά φέρνει στον κόσμο μία νέα ζωή».

Θέλει μάχη για να μην ξεπουληθείς
Κατερίνα Παπαγκίκα: φοιτήτρια τότε της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Οργανωμένη στην Αντι-ΕΦΕΕ και στην ΚΝΕ. Συνελήφθη από την Ασφάλεια τον Φλεβάρη του 1974. Μέχρι το 1989 παρέμεινε στο ΚΚΕ. Εκτατέ, αν και ανήκει στο χώρο της Αριστεράς, δεν εντάχθηκε σε κανέναν κομματικό οργανισμό. Ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση και έχει συμμετοχή σε κινήματα αλληλεγγύης, αντιρατσιστικά και αντιπαγκοσμιοποίησης. Εργάστηκε ως γιατρός κυτταρολόγος στα νοσοκομεία Κρατικό Νίκαιας, Τζάνειο, Αλεξάνδρας, Σωτηρία και για 25 χρόνια στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Μεταξά, απ' όπου συνταξιοδοτήθηκε πέρσι.
«Θα έλεγα ότι το "Ψωμί, παιδεία, ελευθερία" που φωνάζαμε τότε θέλει και σήμερα αγώνα γιατί δεν είναι δεδομένο. Για τον τόπο μας αλλά και για το τελευταίο χωριό της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Θα έλεγα ότι και από τη δική σου γενιά πολλοί θα ξεπουληθούν. Θέλει μάχη καθημερινά για να μην πουλήσεις τον αγώνα σου μαζί με την ψυχή σου. Αντισταθείτε. Εξεγερθείτε. Κάποτε, "στου φωτεινού μας μέλλοντος την ιστορία", θα νικήσουμε. Γιατί έχουμε το δίκιο. Γιατί είμαστε το 99% του πλανήτη. Γιατί ο μόνος σίγουρα χαμένος αγώνας είναι αυτός που δεν έγινε ποτέ».

Όλοι ήξεραν, όλοι ξέρουν
Μαργαρίτα Γιαραλή: δευτεροετής φοιτήτρια στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή ήταν τον Νοέμβριο του '73, μέλος της αντιδικτατορικής οργάνωσης σπουδαστών Ρήγας Φεραίος. Τον Αύγουστο του '73 είχε βγει από τη φυλακή με την αμνηστία που έδωσε τότε το χουντικό καθεστώς. Από τον Μάιο του 1967 ήταν στο Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο και από το φθινόπωρο του 1967 στον Ρήγα Φεραίο. Τη συνέλαβαν 16 Νοεμβρίου 1968 και αποφυλακίστηκε 21 Αυγούστου 1973. Τη συνέλαβαν ξανά το Φεβρουάριο 1974.
«Πλησιάζουμε και φέτος κοντά στο τρομερό τριήμερο του Νοέμβρη. Τριάντα οχτώ χρόνια μετά, ποιος δικαιούται να αναρωτιέται ακόμα για το νόημα, για το ποιοι και πώς και γιατί έφτασαν στη μεγάλη στιγμή της εξέγερσης; Ουδείς αναρωτιέται, όλοι ξέραμε και τότε, όλοι ξέρουμε και σήμερα. Ο καθένας από την πλευρά που επέλεξε. Οι εξουσίες, οι σιωπηλές πλειοψηφίες, οι "κοιτάω τη δουλειά μου", οι παραδομένοι, οι ηττημένοι, αλλά και οι φλογισμένοι, οι τρελαμένοι, οι εξεγερμένοι, οι ταγμένοι στο όραμα, οι... οι..., όλοι ήξεραν και ξέρουν. Οι εξουσίες αναστατώθηκαν το '73, αναστατώνονται κάθε χρόνο, γιατί τους ξεβολεύει όλους αυτό το σήμα, που ξέρουν όλοι τι σημαίνει. Μία είναι η βεβαιότητα. Η κοινωνία υπάρχει, ακόμα και πνιγμένη και τυφλή και κουφή και θαμμένη, η δυναμική της θα εκτιναχθεί, θα βρίσκονται πάντα αυτοί οι μη εχέφρονες, αυτοί οι έτοιμοι να βγουν από το κανάλι της στυγερής υποταγής και να ορμήσουν γεννώντας τη ζωή. Έτσι είναι αυτή η ζωή. Η εξέγερση διαπερνά με θράσος ακόμα και τους επαναστατικούς σχεδιασμούς, και είναι αυτή που εν τέλει ζωντανεύει το επαναστατικό σχέδιο, που προσθέτει φύλλα, άνθη και καρπούς, που μορφοποιεί στον ενεστώτα χρόνο την εξεγερσιακή παράδοση. Η εθνοσωτήρια χούντα των συνταγματαρχών μάς έσωζε από τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Η εθνοσωτήρια κυβέρνηση των τραπεζών μάς σώζει από τον άφρονα λαό, που διεκδικεί ζωή και αξιοπρέπεια. Και τότε και τώρα "ψωμί-παιδεία-ελευθερία". Και τότε και τώρα όλοι ξέρουμε. Μένει να επιλέξουμε, και θα επιλέξουμε με επίγνωση της μεγάλης ευθύνης. Τότε η νεολαία άφησε ανεξίτηλο το ιστορικό ίχνος της στον αντιδικτατορικό αγώνα, όσο κι αν η καθεστωτική προπαγάνδα πλαστογράφησε τα μηνύματα του αγώνα, όσο κι αν κάποιοι από τους τότε αγωνιστές έφτυσαν, αργότερα, κατάμουτρα την ίδια τους την ιστορία. Αν οι πλατείες του καλοκαιριού και οι γενικές απεργίες του φθινοπώρου ήταν τα γεγονότα της Νομικής του '72, τότε το Πολυτεχνείο κοντοζυγώνει. Όσοι το ζήσαμε νιώθουμε τα μηνύματα στον αέρα και είμαστε διπλά χαρούμενοι, γιατί θα είμαστε πάλι εκεί, αμετανόητοι στοιχημένοι στο όνειρο.
ΥΓ. Παρακαλώ σύντροφοι συζητήστε, εμπιστευθείτε, κουβεντιάστε με τον εαυτό σας, με τον διπλανό σας, όλοι με όλους στη γειτονιά, στη δουλειά, στο σχολείο, στις αριστερές οργανώσεις, στο Διαδίκτυο. Και κλείστε την τηλεόραση».


Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Οφείλει εξηγήσεις ο κ. Παπαδήμος



«Δεν είμαι πολιτικός», έσπευσε να δηλώσει ο νέος πρωθυπουργός της χώρας Λουκάς Παπαδήμος, αμέσως μόλις έλαβε την εντολή σχηματισμού της κυβέρνησης, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αλλά, ένας βουλευτής, ένας υπουργός, ακόμα κι ένα εξωκοινοβουλευτικό στέλεχος ενταγμένο σε κορυφαίες λειτουργίες ενός κομματικού μηχανισμού, εξ ορισμού είναι πολιτικός. Πολλώ μάλλον, ένας πρωθυπουργός!
Από το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Νοεμβρίου 2011 ο κ. Παπαδήμος, θέλει -δεν θέλει, είναι και πολιτικός. Και ως πολιτικός (και μάλιστα ανωτάτου επιπέδου) οφείλει να τηρεί στο έπακρο τις υποχρεώσεις του.
Μία από αυτές είναι ασφαλώς και το να δίνει εξηγήσεις. Για όσα πράττει, αλλά και για όσα έχει πράξει, ως παράγων του δημόσιου βίου, κατά το παρελθόν.
Για παράδειγμα:
Ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, το 1999-2001, αν είχε αντιληφθεί τί συνέβαινε στο χρηματιστήριο.
Ποιά ήταν η συμβολή του στην ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη, κάτι που έχει διαφανεί ότι ήταν αποτέλεσμα "δημιουργικής λογιστικής" και που ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρκοζί αποκάλεσε "λάθος".
Τί ακριβώς συνέβη με την Goldman Sachs, σε σχέση πάντα με την είσοδο της χώρας στην ευρωζώνη.
Αν εξακολουθεί να πιστεύει ότι η αναδιάρθρωση του χρέους (το λεγόμενο κούρεμα) επιφέρει "πολύ μικρότερα οικονομικά οφέλη, από ό,τι συχνά προβλέπεται" και ότι αυτή "η διαδικασία συνεπάγεται σημαντικούς κινδύνους για την Ελλάδα και την ευρωζώνη", όπως ο ίδιος έγραφε, μόλις πριν από δυόμισι εβδομάδες.
Δεν θα μπορέσει να αποφύγει αυτού του είδους τις εξηγήσεις ο κ. Παπαδήμος. Ακόμα και αν τις παρακάμψει, πολιτική θα είναι η στάση του. Και ως τέτοια, θα εκτιμηθεί. Δεόντως...

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=324922 

Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011

ΓΙΑΤΊ ΚΛΑΙΣ, ΠΡΟΕΔΡΕ;


Τα αληθινά δάκρυα απεχθάνονται το φως της δημοσιότητας.

ΜΠ. ΜΠΡΕΧΤ


28 Οκτώβρη 2011

Είδα το παιδί στο αναπηρικό καρότσι να ορθώνεται. Είδα το φάσκελο του έφηβου στους κομισάριους. Είδα τους νέους να αποστρέφουν το βλέμμα απ' την εξέδρα του καίσαρα. Είδα το πένθος στα άσπρα πουκάμισα. Είδα τη σημαία να ατενίζει το λαό. Είδα στις μπάντες με μαύρες κορδέλες. Είδα την απόγνωση να γίνεται οργή, την οργή να παίρνει στόμα, το στάμα να καταριέται και να απαιτεί.

ΕΠΕΛΑΣΗ, ΠΑΡΕΛΑΣΗ, ΠΡΟΕΛΑΣΗ.


Στην τελετή παράδοσης της προεδρίας το 2005, η αποχωρούσα πρόεδρος, κ. Ψαρούδα Μπενάκη, τονίζει: «τα εθνικά σύνορα και ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας θα περιοριστούν». «Τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη θα υποστούν μεταβολές, καθώς θα μπορούν να προστατεύονται αλλά και να παραβιάζονται, από αρχές και εξουσίες πέραν των γνωστών και καθιερωμένων». «Η δημοκρατία θα συναντήσει προκλήσεις και θα δοκιμαστεί από ενδεχόμενες νέες μορφές διακυβέρνησης».

Έκτοτε η κ. Μπενάκη εξαφανίστηκε από το πολιτικό προσκήνιο, ενώ τη δήλωσή της δεν καταδέχτηκε να σχολιάσει κανένας εμβριθής αναλυτής, κανένας ειδικός παραθυρολάγνος.

Σε αυτή την απίστευτη δήλωση, θα μπορούσατε τουλάχιστον να πείτε πως, όσον αφορά την προεδρία της δημοκρατίας, θα αποκρούσετε τέτοια μαύρα ενδεχόμενα και θα προστατέψετε την εθνική κυριαρχία και τα δικαιώματα των ανθρώπων. . Εσείς τότε, κύριε πρόεδρε, απαντήσατε με ένα ασυνάρτητο «ευχαριστώ».

Η «λαϊκή κυριαρχία», που αναφέρεται στον πρόλογο του συντάγματος και που με τόσο ωραία λογάκια διατυμπανίστηκε από το μεγάλο παραμυθά στο «συμβόλαιο με το λαό», συρρικνώθηκε στην υπογραφή του νεογιάπη υπουργού οικονομικών και παραοικονομίας.

Από τις 6 Μάη 2010 και στο εξής, ο εκάστοτε αυτός αποφασίζει την ανανέωση των συνθηκών παράδοσης της χώρας, καταδεχόμενος ενίοτε να σας ενημερώνει. Οι πολλοί των «έγκριτων» συνταγματολόγων και οι συνυπεύθυνοι συνυπουργοί κατάπιανε αμάσητη την πιο κατάφωρη παραβίαση του. Η χώρα παραδόθηκε στο στόμα του λύκου. Άρχισε η μεγάλη νύχτα για το λαό. Εσείς τότε εκκωφαντικά, και οπωσδήποτε χωρίς να δακρύσετε, σιωπήσατε, κύριε πρόεδρε.

Και όσο έβλεπαν με πόση άνεση συνυπογράφετε, αποφάσισαν να μην μπαίνουν καν στον κόπο. Ούτε εκείνοι, ούτε εσείς. Μνημόνιο και δανειακή σύμβαση, οι δυο μαύρες νεκρολογίες, δεν φέρουν καν τη δική σας υπογραφή. Όχι γιατί την αρνηθήκατε, όπως θα έπρεπε ως εγγυητής του Συντάγματος, αλλά γιατί σας θεώρησαν -τόσο απαξιωτικά για σας, τόσο καταστροφικά για τη χώρα- δεδομένο. Κι όμως δε δακρύσατε.

Όταν ο υπογραμμένος από εσάς νόμος περί συλλογικών διαπραγματεύσεων και το άρθρο 22 του Συντάγματος περί προστασίας της εργασίας, «ηθικής και υλικής εξύψωσης του εργαζόμενου» και άλλα τέτοια μπλα-μπλα, έγιναν κουρέλι από ένα μνημόνιο ενταφιασμού της στοιχειώδους εργασιακής αξιοπρέπειας, αποδεχτήκατε το κουρέλιασμα. Μόνο που δεν κουρελιαζόντουσαν λέξεις και κατ' επίφαση διακηρύξεις , αλλά οι ζωές χιλιάδων ανθρώπων.

Εσείς τότε, επιλέξατε το ρόλο του μητροπολίτη των ευχελαίων και, χωρίς να δακρύσετε, παραμείνατε στη θαλπωρή της σιωπής. Και όσο έβλεπαν με πόση άνεση συνυπογράφετε, σας έφερναν για επικύρωση τον ένα θάνατο, μετά τον άλλο.

Και να και ο Καλλικράτης, που έρχεται κομίζοντας την αποδόμηση της χώρας.

Ένας νόμος που η ψυχή του συνοψίζεται στο τρίπτυχο: ομοσπονδιοποίηση, συγκεντρωτισμός, ιδιωτικοποίηση.

- Υπογράψτε, κύριε πρόεδρε.

- Τι είναι αυτό;

- Ο νόμος νούμερο 3852/10.

- Και σε τι αφορά;

- Στο «νοικοκύρεμα, τη μεταρρύθμιση, τον εκσυγχρονισμό». Τόσο ανυποψίαστος πια στο βιασμό των εννοιών;

Στο νούμερο 3852/10, υπογράψατε τη συγχώνευση σχολείων, το κλείσιμο νοσοκομείων, την εγκατάλειψη του ορεινού χωριού, την προαναγγελία των «ελεύθερων ζωνών».

Εσείς τότε ζητήσατε καινούρια πένα για να βάλετε αδάκρυτα την ευδιάκριτη επικύρωση.

Όταν ο ευτραφής εγγονός του Πάγκαλου προανήγγειλε την αντισυνταγματική κατάργηση της μονιμότητας, ο καθηγητής του συνταγματικού Δικαίου, κ. Αντώνης Μανιτάκης, δήλωσε: «Δεν τολμώ να φανταστώ ότι θα υπάρξει ελληνική κυβέρνηση που θα το επιχειρήσει. Το θεωρώ ούτως ή άλλως απάνθρωπο: και μόνη η σκέψη του με ξεπερνά ως νομικό, ως συνταγματολόγο, ως δημοκρατικό πολίτη». Αυτή θα έπρεπε να είναι δική σας δήλωση. Δεν έγινε ποτέ.

Αντίθετα, όταν προχθές σας έφεραν το νόμο «περί νέου ενιαίου μισθολογίου», ρωτήσατε τι πάει να πει «έφεδρος». Οι επιμελητές των λογοτεχνικών

αυτών κειμένων σας εξήγησαν: «τους απονέμουμε αξιώματα, κύριε πρόεδρε».

Εσείς τότε αμολήσατε, χωρίς να δακρύσετε, άλλη μια φαρδιά-πλατιά υπογραφή.

Και να μια καταιγίδα νόμων και υπονόμων για κατώτατους μισθούς, ημερήσιες συμβάσεις, χαράτσια και δεκάτες, επιβολή τέλους ακινήτου σε ανθρώπους με αναπηρία 75% και σε άνεργους, προκαταβολικές απαλλαγές των υπουργών από κακουργήματα ενάντια στη χώρα.

Κοντέψατε να πάθετε τενοντίτιδα από τις πολλές υπογραφές κι όμως δε διστάσατε να επικυρώνετε, χωρίς να δακρύζετε, κύριε πρόεδρε.

Κι όταν ξεμπέρδεψαν με τα βραχυπρόθεσμα, σας έφεραν προς υπογραφή τα «μεσοπρόθεσμα». Το κατοχικό φιρμάνι που επισείει την εσχάτη προδοσία, με μπιτ παρά ξεπούλημα όλου ταυ πλούτου αυτού του κατασπατηλημένου λαού, με υποχρέωσή του, λέει, να συντηρεί τα πουλημένα και να εγγυάται και δάνεια για τους αγοραστές.

Ούτε και τότε δακρύσατε και επιπλέον συνυπογράψατε.

Από την ώρα που διαβάσαμε για τον πρώτο απελπισμένο που αυτοκτόνησε γιατί δεν άντεξε την απόλυση, την ανεργία, την εξαθλίωση, το άδειο βλέμμα του παιδιού του μέχρι σήμερα, μεσολάβησαν δεκάδες αυτόχειρες. Τι θλιβερή πρωτιά η χώρα του ήλιου, του απέραντου γαλάζιου, του τουριστικού μύθου να είναι σήμερα πρώτη σε αυτοκτονίες σε όλη την Ευρώπη. Ούτε όμως και γι αυτό δε δακρύσατε ποτέ, κύριε πρόεδρε.

Και όταν τα χημικά και τα δακρυγόνα πνίγουν την Αθήνα και τρέχουν ποτάμια τα δάκρυα αυτών που επιμένουν να μην αυτοκτονούν και να διεκδικούν το δικαίωμα τους στη ζωή, και το χαμένο γέλιο των παιδιών τους, τι σόι μόνωση έχει το προεδρικό μέγαρο, ώστε να μην τρέχει ένα δικό σας δάκρυ, κύριε πρόεδρε;

Είχατε τρεις επιλογές: τη συνενοχή, την άρνηση να επικυρώσετε όλη αυτή την αντισυνταγματική, δηλητηριώδη νομοκαταιγίδα και – αν σας ήταν δύσκολο να προκαλέσετε πολιτειακό ζήτημα - την ηρωική έξοδο, με μια αξιοπρεπή παραίτηση.

Ας αφήνατε κάποιον, που δεν πολέμησε τους Ναζί, να υπογράφει τον ένα θάνατο μετά τον άλλο. Κάνατε τις επιλογές σας.

Δεν θέλω να λαϊκίζω, κύριε πρόεδρε, όμως όταν χτες αναφερθήκατε στη συμμετοχή σας στο αντιναζιστικά αγώνα, σκεφθήκατε πόσες χιλιάδες, από τους τότε συναγωνιστές σας, έφαγε η εξορία, ο ταγματασφαλίτης, τα βασανιστήρια; Πόσοι έμειναν ανώνυμοι, θαμμένοι για πάντα στον ομαδικό τάφο του Άγνωστου στρατιώτη; Πόσοι από αυτά τα «τιμημένα γηρατειά» πρέπει σήμερα να επιλέξουν ανάμεσα στο φαΐ και το φάρμακο γιατί η σύνταξή τους δε φτάνει; Ότι για τους ανθρώπους αυτούς που δούλεψαν σκληρά, η δική σας ετήσια αμοιβή των 447.000 ευρώ αγγίζει τα νούμερα των συμπαντικών μετρήσεων;

Σκεφθείτε μόνο ότι για το συνταξιούχο των SO0 ευρώ - που με τη δική σας πάλι υπογραφή ξεπερνά το αφορολόγητο των 5000 - η ετήσια αμοιβή σας αντιστοιχεί σε 75 χρόνια πεντακοσάρικου.

Αν δακρύζατε για όλα αυτά ή γιατί ανθρώπινα αισθανθήκατε πολύ τυχερός, κατανοητό, κύριε πρόεδρε. Θυμηθείτε μόνο από την αστείρευτη λαϊκή θυμοσοφία πως «τα στερνά τιμούν τα πρώτα».

Αν κλαίγατε γιατί είδατε Μ εσείς το παιδί στο αναπηρικό καρότσι να αποστρέφει το κεφάλι και τον έφηβο να φασκελώνει τους κομισάριους της εξέδρας που τους χαντακώνουν τη ζωή, θα ήταν τιμή σας.

Και τέλος - γιατί η πολλή κλαυσιλογία καταντάει αηδία -μην ντρέπεστε για μας, κύριε πρόεδρε. Κρατείστε τη ντροπή και μοιραστείτε την μ' αυτούς που επισκέπτονται το προεδρικό μέγαρο για μια καινούργια υπογραφή που αφορά στο ξεπούλημα της χώρας και την ερήμωση του λαού.

Δε ζητήσαμε από τους πατεράδες και παππούδες μας να πολεμήσουν το Δ' Ράιχ και τους σημερινούς δωσίλογους γιατί αυτό αντιστοιχεί σε μας. Δεν τους ζητάμε όμως να παίξουν και το ρόλο του Αβραάμ. Δεν είμαστε πρόβατα και δεν θα πάμε ποτέ εκούσια στο σφαγείο.

Και, κύριε πρόεδρε, θυμηθείτε πως όποιος μετράει πρόβατα, στη γλώσσα του Αισχύλου, θα "χει τον ύπνο του Αγαμέμνονα.


Νίνα Γεωργιάδου

Κάλυμνος, 29-10-11

Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2011

Αφιέρωμα: 70 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ 11. Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στα Βαλκάνια


Οι βαθιές πολιτικές αλλαγές στο χώρο της Βαλκανικής στη διάρκεια και κυρίως μετά το τέλος του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξαν αποτέλεσμα της νίκης των Συμμάχων εναντίον των δυνάμεων του Άξονα, ειδικότερα, της προέλασης του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια, όμως επίσης και των εθνικοαπελευθερωτικών αντιστασιακών κινημάτων που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της κατοχής στη νοτιανατολική Ευρώπη.
Οι κομμουνιστές της εποχής είχαν πολλούς βασικούς λόγους ν’ αρχίσουν τον αντιστασιακό αγώνα. Κατ’ αρχήν σύμφωνα με την ιδεολογία τους έπρεπε να σταθούν στο πλευρό των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που δοκιμάζονταν σε διάφορα επίπεδα (οικονομικό πολιτικό κ.ά.) στη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής. Έπειτα, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας πρόσφερε τη μεγάλη ευκαιρία ανατροπής του πολιτικού καθεστώτος που είχε επιβάλει ο κατακτητής ή και προϋπήρχε εκείνου με κύριο στόχο την εγκαθίδρυση ενός νέου κοινωνικού καθεστώτος που θα πρόβαλλε μεταξύ των άλλων το αίτημα της εθνικής ανεξαρτησίας από «κάθε ιμπεριαλιστική εξάρτηση».
Τέλος η γερμανική επίθεση κατά της ΕΣΣΔ, στις 22 Ιουνίου 1941, έδωσε το γενικό εγερτήριο αντιστασιακό σάλπισμα σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα που ήσαν μέλη της Κομιντέρν. Η αντιστασιακή δράση στα Βαλκάνια επηρεάστηκε σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από τα εθνικά αιτήματα που προβάλλονταν στις επιμέρους χώρες (μακεδονικό, βορειοηπειρωτικό, Βεσσαραβία κ.ά).
Η Τουρκία δεν συμμετείχε στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ρουμανία και η Βουλγαρία συμμάχησαν με τον Άξονα με κύριο στόχο την εκπλήρωση των εθνικών τους αξιώσεων. Η Ρουμανία είχε σοβαρές εθνικές διαφορές με την ΕΣΣΔ περί τη Βεσσαραβία και τη βόρεια Βουκοβίνα. Σημαντικός αριθμός ρουμανικών μεραρχιών συμμετείχε στη γερμανική επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.
Μέσα στο 1943 οι ρουμάνοι κομμουνιστές που δεν είχαν ιδιαίτερη επιρροή στη χώρα ίδρυσαν το «Πατριωτικό Μέτωπο» που είχε μια σχετικά περιορισμένη αντιστασιακή δράση, Αστικές πολιτικές δυνάμεις που πιθανόν να συνεργάζονταν με το «Πατριωτικό Μέτωπο» διαφωνούσαν με τους ρουμάνους κομμουνιστές περί το ζήτημα της Βεσσαραβίας.
Στη Βουλγαρία η προσπάθεια υλοποίησης της «Μεγάλης Ιδέας» επηρέασε τις εξελίξεις περί τον αντιστασιακό αγώνα. Τα βουλγαρικά στρατεύματα κατέλαβαν την ελληνική Ανατολική Μακεδονία και Θράκη όπως και τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία, γεγονός που φαινόταν να ικανοποιεί το εθνικό αίσθημα πολλών Βουλγάρων.
Όπως αναφέρει και η ιστορία του βουλγαρικού Κ.Κ. «στη Βουλγαρία τα γεγονότα εξελίχθηκαν ιδιόμορφα. Οι χιτλερικοί μπήκαν στη χώρα με διακηρύξεις για φιλία όχι σαν επιδρομείς αλλά σαν “σύμμαχοι”. Συνάμα ο βουλγαρικός στρατός δεν είχε συντριβεί. Εδαφικά η χώρα έμεινε ανέπαφη. Στη Βουλγαρία υπόσχονταν και νέα εδάφη μέρος της Θράκης του Αιγαίου και της Μακεδονίας του Βαρδάρη. Σ’ αυτά τα νέα εδάφη κατευθύνθηκαν πολλοί υπάλληλοι, μικροεπαγγελματίες, έμποροι. Οι ίδιοι έβλεπαν ορισμένη προοπτική για εύκολο πλουτισμό. Το σύνθημα για “Μεγάλη Βουλγαρία” αποκοίμιζε και καθησύχαζε αρκετά τους ευκολόπιστους ανθρώπους». Επομένως, «αντικειμενικές συνθήκες για ανάπτυξη μαζικού ένοπλου αγώνα αναμφισβήτητα στη Βουλγαρία ήταν πιο δυσμενείς σε σύγκριση με τις συνθήκες μιας σειράς άλλων χωρών».
Μόλις τον Αύγουστο του 1943, μπόρεσε να ιδρυθεί η Κ.Ε. του «Πατριωτικού Μετώπου» μ’ εκπροσώπους του Εργατικού Κόμματος Bουλγαρίας (ΚΚ), της Αγροτικής Ένωσης (πτέρυγα «Πλάντνε»), του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, του πολιτικού ομίλου «Ζβενό» και ενός ανεξάρτητου. Το 1943 οι βούλγαροι κομμουνιστές συνένωσαν κάποιες παρτιζάνικες ομάδες και δημιούργησαν το Λαϊκό Απελευθερωτικό Επαναστατικό Στρατό (ΛΑΕΣ), που είχε ορισμένες επιτυχίες αλλά δεν έφτασε το επίπεδο της αντιστασιακής δράσης που εκδηλώθηκε στη Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Ελλάδα.
Τον Απρίλιο του 1939 η φασιστική Ιταλία κατέλαβε εύκολα την Αλβανία που την κατέστησε προτεκτοράτο της. Οι διάσπαρτοι κομμουνιστές στην Αλβανία «αμέσως κατάλαβαν» ότι δεν μπορούσαν να προβάλλουν σοβαρή αντίσταση «διαιρεμένοι» αλλά «και άγνωστοι στις μάζες» του αλβανικού λαού.
Το ΚΚ Αλβανίας ιδρύθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1941, δύο χρόνια και εφτά μήνες μετά την κατάληψη της χώρας από την Ιταλία. Μέχρι τότε δεν είχε υπάρξει κάποια αξιόλογη μορφή αντίστασης. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1942 ιδρύθηκε στην Αλβανία με πρωτοβουλία των κομμουνιστών το Αντιφασιστικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.
Παράλληλα δημιουργήθηκε μια αντίπαλη αντιστασιακή εθνικιστική οργάνωση το «Μπάλι Κομπετάρ» (Εθνικό Μέτωπο) που ήλθε σε ρήξη με τους αλβανούς αριστερούς αντάρτες όπως έγινε στην Ελλάδα μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ και στη Γιουγκοσλαβία μεταξύ παρτιζάνων του Τίτο και Τσέτνικς του Μιχαήλοβιτς.
Οι Αλβανοί παρτιζάνοι είχαν την υποστήριξη των γιουγκοσλάβων ομοϊδεατών τους και φορούσαν στα πηλίκια τους το πεντάγωνο κόκκινο αστέρι όπως και οι δυνάμεις του Τίτο. Το αντάρτικο στην Αλβανία είχε σοβαρή ανάπτυξη και με την υποστήριξη των ιδεολογικών φίλων του, μέσα σε δύο χρόνια, τον Οκτώβριο του 1944 «στην ιστορική συνάντηση του Μπεράτ» αποφασίστηκε η μεταλλαγή της Αντιφασιστικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης σε προσωρινή κυβέρνηση της Αλβανίας. Στη διάσκεψη του Μπεράτ απηύθυναν χαιρετισμό ο σοβιετικός και ο γιουγκοσλάβος αντιπρόσωπος καθώς ήταν προφανές ότι επικροτούσαν την απόφαση των αλβανών κομμουνιστών.
Ακριβώς την ίδια περίοδο, το μέλος της ηγεσίας του ΚΚΕ Γιάννης Ζέβγος σημείωσε στο ημερολόγιο του: «Γιουγκοσλάβοι και Σοβιετικοί δεν μας στέλνουν ούτε ένα φυσίγγι, ούτε λέξη για το ΕΑΜ οι σταθμοί τους».
Κανένας πολιτικός ή κοινωνικός αναλυτής δεν μπόρεσε να προβλέψει το μέγεθος της ανάπτυξης του αντιστασιακού κινήματος στην Ελλάδα όταν εκείνη «τη συννεφιασμένη φθινοπωριάτικη νύχτα» της 27ης Σεπτεμβρίου 1941, τέσσερις άνθρωποι συγκεντρώθηκαν «σ’ ένα απόμερο σπιτάκι στη βόρεια βουνοπλαγιά του Λυκαβηττού» για να υπογράψουν το ιδρυτικό του ΕΑΜ που φέρει ημερομηνία 28.9.1941. Ήταν ο Λ. Αποστόλου (ΚΚΕ), ο Χρ. Χωμενίδης (ΣΚΕ), ο Ηλ. Τσιριμώκος (ΕΛΔ) και ο Απ. Βογιατζής (ΑΚΕ).
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που θα μπορούσαν να εξηγήσουν, πως ένα κόμμα, όπως το ΚΚΕ, ουσιαστικά εξουδετερωμένο σε μεγάλο βαθμό από τη μεταξική δικτατορία, κατόρθωσε να ηγηθεί της μεγαλύτερης εθνικοαπελευθερωτικής πολιτικής οργάνωσης που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια.
Όπως έγραψε ο Δ. Παρτσαλίδης, «το ΕΑΜ ξεκίνησε το Σεπτέμβρη του 1941 σαν συνασπισμός ορισμένων πολιτικών δυνάμεων. Τον Οκτώβρη του 1942 μετατρέπεται σε συνασπισμό κομμάτων και οργανώσεων για να εξελιχτεί σε συνέχεια στην πλατύτερη λαϊκή οργάνωση που γνώρισε στην ιστορία της η Ελλάδα, που δύο μήνες πριν την απελευθέρωση συγκέντρωνε πάνω από 1.600.000 οργανωμένα μέλη».
Ο βρετανός απεσταλμένος στην Ελλάδα, την περίοδο της Κατοχής, Κρις Γουντχάουζ, έγραψε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι όταν μιλάμε γι’ αντιστασιακό αγώνα στην Αθήνα, εννοούμε τους κομμουνιστές και ορισμένα ενεργά μέλη της κεντροαριστεράς.
Αν το ΕΑΜ υπήρξε η μεγαλύτερη πολιτική αντιστασιακή οργάνωση στην περιοχή των Βαλκανίων, οι παρτιζάνοι του Τίτο στη Γιουγκοσλαβία θεωρήθηκαν η ισχυρότερη στρατιωτική αντιστασιακή οργάνωση στον ίδιο χώρο που ενισχύθηκε σημαντικά σε πολεμικό υλικό από τη Σοβιετική Ένωση και τους Δυτικούς Συμμάχους. Οι γιουγκοσλάβοι παρτιζάνοι με τη σειρά τους ενίσχυσαν τους αλβανούς παρτιζάνους καθώς στόχευαν να συμπεριλάβουν την Αλβανία στη γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία που επαγγέλονταν. Το ΚΚΕ και το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας αρχίζοντας τον αντιστασιακό αγώνα δεν εφάρμοσαν την ίδια ταχτική.
Οι γιουγκοσλάβοι κομμουνιστές ξεκίνησαν άμεσα τον ένοπλο αγώνα κατευθυνόμενοι από τα αστικά κέντρα προς την ύπαιθρο. «Από την αρχή –έγραψε ο Τίτο– αφήσαμε τις πόλεις… ο στόχος μας ήταν η αγροτιά. Αυτός είναι ο λόγος που μεταφερθήκαμε από το κέντρο προς την περιφέρεια».
Αντίθετα το ΚΚΕ αναδιοργανώθηκε και ξεκίνησε την αντιστασιακή δράση στις πόλεις για να προχωρήσει στη συνέχεια στην περιφέρεια και την ένοπλη αντιστασιακή δράση στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας. Γι’ αυτό η συστηματική ένοπλη αντιστασιακή δράση στην Ελλάδα άρχισε πιο καθυστερημένα σε σύγκριση με τη Γιουγκοσλαβία. Αυτό δεν εμπόδισε τον ΕΛΑΣ να έχει ραγδαία ανάπτυξη όπως αναφέρει ο αρχηγός του Στ. Σαράφης και τις παραμονές της απελευθέρωσης να αριθμεί στις τάξεις του περί τους 50.000 αντάρτες. Το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στην Ελλάδα, η ΕΣΣΔ και οι βαλκάνιοι παρτιζάνοι έκριναν ότι αποτελούσε και μια ενισχυτική δύναμη για την επιτυχία των δικών τους πολιτικών στόχων. Στη διάρκεια των Δεκεμβριανών, μια αντιπροσωπεία της ΕΠΟΝ από τη Θεσσαλονίκη έγινε δεκτή στο Νόβι-Σαντ «μ’ αφάνταστο ενθουσιασμό. Η αίθουσα συνεδριάσεως της αντιφασιστικής νεολαίας δονούνταν ως μια ώρα από τις ζητωκραυγές και τις εκδηλώσεις για το ΕΛΑΣ-ΕΑΜ». Ο Τίτο που δέχτηκε αργότερα την ελληνική αντιπροσωπεία στο Βελιγράδι δήλωσε στα μέλη της ότι «ο αγώνας της Ελλάδας (ΕΛΑΣ) είναι αγώνα των Βαλκανίων». Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έμοιαζε και σαν μια δύναμη προφυλακής του αποκαλούμενου «αντι-ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου» που είχε αρχίσει βαθμιαία να δημιουργείται στα Βαλκάνια διαρκούντος του πολέμου.
Φοίβος Οικονομίδης, δημοσιογράφος-ερευνητής.
Από τις εκδόσεις Λιβάνη κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο, «Η επανάσταση στην Ελλάδα. Το ΚΚΕ και οι ξένοι φίλοι: Εμφύλιος 1945-1949».

http://e-dromos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=6271:%CF%84%CE%B1-%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%B1&Itemid=64

Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2011

Αφιέρωμα: 70 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ 10. Από το ΕΑΜ ως μέτωπο στο ΕΑΜ ως συνασπισμό κομμάτων


Το ΕΑΜ όπως διαμορφώθηκε ως μέτωπο επί Κατοχής ήταν ένας σχηματισμός που εξυπηρετούσε πρωτίστως την ανάγκη να διαμορφωθεί μια ευρύτατη συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, στις ειδικές συνθήκες της εποχής, προκειμένου, μέσω της μαζικότητάς της, να υποστηρίξει και να διευρύνει τον αντιστασιακό αγώνα που απαιτούσε μια συνολική κίνηση μαζών. Δεδομένου ότι αυτό έπρεπε να συντελεστεί άμεσα, χωρίς την πολυτέλεια αναμονής «ευνοϊκότερων συνθηκών», ένας παράγοντας που αποδείχθηκε καθοριστικός στην ανάπτυξη του εαμικού φαινομένου, επηρέασε εξίσου καθοριστικά και τη διατύπωση του πολιτικού του προγράμματος, το οποίο αρκέστηκε, πέραν του εθνικοαπελευθερωτικού στόχου, στο στοιχειώδες αίτημα της διαμόρφωσης μιας κυβέρνησης του ΕΑΜ κατά την απελευθέρωση που θα εγγυούνταν το κυριαρχικό δικαίωμα του λαού να αποφανθεί μέσω εκλογών για συντακτική Εθνοσυνέλευση για τον τρόπο διακυβέρνησής του.  Επί τη βάσει της πρόθεσης να μην συσταλεί το εύρος της συμμαχίας μέσω της εμφανούς διευκρίνισης των μακροπρόθεσμων στρατηγικών πολιτικών του στόχων, το ΕΑΜ απέκτησε ένα αόριστο πολιτικό πλαίσιο αναφοράς με χαλαρές, σχετικά, δομές οργάνωσης και αντίστοιχα ευέλικτο πρόγραμμα πολιτικών συμμαχιών.
Βεβαίως, πέραν των εκπεφρασμένων του θέσεων, το είδος του αγώνα που διεξήγαγε, το εθνικο-απελευθερωτικό του περιεχόμενο, ο συνδυασμός μαζικής αλλά και ένοπλης πάλης και η κοινωνική συμμαχία που συγκρότησε αναδιαμόρφωναν συνεχώς το πλαίσιο της πολιτικής του ιδιοσυστασίας, κατά τρόπο που έθετε επί τάπητος μια διαδικασία προϊούσας εργατικής ηγεμονίας στις πολιτικές συνθήκες που de facto συγκροτούσε. Ιδίως από τη στιγμή που ενεπλάκη στη δημιουργία δομών λαϊκής εξουσίας στο βουνό και επεκτάθηκε η στρατιωτική δράση του ΕΛΑΣ γεννούσε ταυτόχρονα και τους όρους μιας πολιτικής τομής που προσιδίαζε σε διαδικασίες επαναστατικής υφής. Είναι ακριβώς αυτό που συνειδητοποίησαν σταδιακά οι Βρετανοί, όταν από τις αρχικές απορίες σε σχέση με την πολιτική ιδιοσυστασία του ΕΑΜ, το ανήγαγαν σε κατεξοχήν αντίπαλο των γεωπολιτικών συμφερόντων του  παγκόσμιου ιμπεριαλισμού στην περιοχή ακόμα και σε σχέση με τους παρτιζάνους του Τίτο.    

Η κατοχική δυναμική του ΕΑΜ
Γιατί το ΕΑΜ αντιστοιχούσε σε ευρύτερες διεργασίες που συντελέστηκαν στην Κατοχή, με πρωταρχικό κοινωνικό έδαφος την εργατική τάξη, της οποίας οι αγώνες της εναντίον της πολεμικής οικονομίας των Γερμανών εξώθησαν ευρύτερες δυνάμεις να αντιδράσουν στην επιστρατευμένη και υπερ-εντατικοποιημένη εργασία, να παρεμποδίσουν την απόσπαση της υπεραξίας με τη μορφή των επιτάξεων, να συνδεθούν με την Αριστερά και τη ιδεολογία της αλλά και να βιώσουν εμπειρίες ένοπλης δράσης στα βουνά, και μάλιστα με κύριο κοινωνικό της υποκείμενο το θεωρούμενο μέχρι τότε ως συντηρητικότερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, τα αγροτικά στρώματα. Οι μορφές δράσης του ΕΑΜ, από τις παθητικές μέχρι την  ένοπλη αντίσταση αντικαθρέπτιζαν όχι μόνο τις κοινωνικές συμμαχίες που διαμόρφωσε αλλά και επέτειναν την αποδιάρθρωση της αστικής ηγεμονίας.  Από την άποψη αυτή το ΕΑΜ ανέπτυσσε ταχύτατα μια δυναμική που υπερέβαινε συνεχώς τα όρια των δεδηλωμένων στόχων του, εξασφαλίζοντας μια ανιούσα πολιτικοποίηση στα μέλη του, η οποία θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να εκδηλωθεί ακόμα και με την πιο προωθημένη εκδοχή της.
Πράγματι, ιδίως από μια φάση του και μετά το ΕΑΜ αφέθηκε στη δίνη της δικής του δυναμικής, που διαμορφωνόταν από τις ίδιες τις επιτυχίες του στον αντικατοχικό αγώνα, η εξέλιξη του οποίου αναδημιουργούσε την ίδια τη φυσιογνωμία του ΕΑΜ και επανατοποθετούσε σε νέες βάσεις τους στόχους του. Το ίδιο δεν χρειάστηκε καν να διεκδικήσει συγκροτημένα πολιτικά προγράμματα –ακόμα και αυτό της «Λαϊκής Δημοκρατίας» που διατύπωσε το ΚΚΕ το Ιανουάριο του 1943, όπως το εκμυστηρεύτηκε και ο ίδιος ο Γ. Σιάντος, ήταν τόσο αόριστο ώστε απλά εξυπηρετούσε την ανάγκη να δικαιολογεί ότι η αντίσταση ήταν πράγματι ένα πολιτικό φαινόμενο–, ούτε  επιχειρήθηκε στο εσωτερικό του κάποια λειτουργία πολιτικής ηγεμονίας με οργανωμένο τρόπο. Αντίθετα, σε πείσμα ακόμα και των συνωμοτικών απαιτήσεων της αντιστασιακής δράσης, διαμόρφωσε, στις μη ένοπλες οργανώσεις του, ένα χαλαρό οργανότυπο, χωρίς αυστηρές δομές αλλά με μια σχετική αυτονομία της κάθε εαμικής οργάνωσης, με πρόταξη των διαδικασιών βάσης έναντι των δομών καθετοποίησης της πολιτικής πληροφορίας, και με εντελώς αόριστες προϋποθέσεις προσχωρήσεων.

Αλλαγή εποχής, αλλαγή πολιτικής
Όμως το τέλος της Κατοχής άλλαξε όλα τα δεδομένα και έθεσε ως πρώτιστη ανάγκη τη διευκρίνιση του περιεχομένου της πολιτικής του ΕΑΜ. Η κατάληξη των Δεκεμβριανών, η προσπάθεια των Βρετανών να εξωθήσουν πολιτικές δυνάμεις εκτός ΕΑΜ, όπως μεθοδεύτηκε και τελικά πραγματοποιήθηκε με την αποχώρηση του ΣΚΕ-ΕΛΔ, τον Απρίλιο του 1945, ένα κλίμα ηττοπάθειας, λόγω των εξελίξεων κατά την απελευθέρωση, αλλά κυρίως η αποστράτευση του ΕΛΑΣ και οι εσωτερικές αντιδράσεις εξαιτίας της Συμφωνίας της Βάρκιζας προκάλεσαν μια πλήρη τροποποίηση των όρων της πολιτικής λειτουργίας της εαμικής συμμαχίας. Οι σπασμωδικοί τρόποι που επιχείρησε η ηγεσία του ΕΑΜ να κρατήσει σε συνοχή τη συμμαχία επιδείνωσαν την κατάσταση, όπως απτά εκδηλώθηκε με την περιπέτεια καθορισμού της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ στη Βάρκιζα, όταν ο Τσιριμώκος της ΕΛΔ συνεργαζόταν με τους Βρετανούς διαπραγματευτές και εξωθούσε το Σιάντο σε υποχωρήσεις.
Παράλληλα, η επαμφοτερίζουσα στάση του ΕΑΜ και της ηγεσίας του ΚΚΕ στα Δεκεμβριανά, οι κατηγορίες ότι παραδόθηκε στους ακραίους του ΚΚΕ που επιχείρησαν  να μονοπωλήσουν την αριστερή πολιτική συνδυάστηκε με τις προθέσεις εκείνων που ονειρεύονταν τη δημιουργία ενός σοσιαλιστικού πόλου στην Ελλάδα (Σβώλος, Στρατής, Τσιριμώκος, Ασκούτσης κ.λπ). Κυρίως, όμως, το ΕΑΜ της εποχής βρέθηκε στο κέντρο ενός βαθύτερου πολιτικού και κοινωνικού μετασχηματισμού, γεγονός που, εκ παραλλήλου, με τη συνολική αναδιάταξη των πολιτικών σχέσεων της εποχής, του επέβαλε αναγκαίες αναπροσαρμογές πολιτικών κατευθύνσεων.
Πράγματι, οι νέες συνθήκες ανεδείκνυαν ξεκάθαρα τις αποκλίσεις των επιδιώξεων των κοινωνικών δυνάμεων που συγκρότησαν την εαμική συμμαχία. Μικροαστικά και μεσοαστικά στρώματα που χρειάζονταν το κράτος για να ανακτήσουν την κοινωνική τους θέση, σε συνθήκες όπου ακόμα και η διεθνής βοήθεια δινόταν με τη διαμεσολάβηση Βρετανών και υπαλλήλων του κρατικού μηχανισμού που στήθηκε μετά τη Βάρκιζα, ήταν απόλυτα φυσιολογικό να αρχίσουν να διαρρέουν από το ΕΑΜ. Κατά τον ίδιο τρόπο προσδιόριζαν και τη συμπεριφορά δυνάμεων, όπως το ΣΚΕ-ΕΛΔ που διεκδικούσαν θέση στο αστικό πολιτικό σκηνικό, κίνηση που παρεμπόδιζε η ημι-παρανομία στην οποία περιήλθε το ΕΑΜ μετά τα Δεκεμβριανά.
Από την άλλη πλευρά, η ανασύνταξη των αστικών πολιτικών δυνάμεων, η επικυριαρχία των Βρετανών στην ελληνική πολιτική σκηνή,  η εν γένει τροποποίηση των όρων πολιτικής δράσης σε ειρηνικές συνθήκες, η δράση του παρακράτους και ο μετασχηματισμός του κρατικού μηχανισμού απαίτησαν προσαρμογές στους όρους πολιτικής παρέμβασης της Αριστεράς. Τμήμα αυτών των μεταβολών ήταν και το γεγονός ότι ένας από τους βασικούς ενοποιητικούς μηχανισμούς του ΕΑΜ, ο πατριωτισμός, άρχισε να υποχωρεί προς όφελος της αποκατάστασης, με τη συνδρομή των κρατικών μηχανισμών ιδεολογικής χειραγώγησης, του παραδοσιακού εθνικισμού που σχετιζόταν με τον ακραίο αντικομμουνισμό και τις ιστορικές σχέσεις διεθνούς πατρωνίας. Μάταια το ίδιο το ΚΚΕ επιχείρησε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα: συνδράμοντας, για παράδειγμα, στο αίτημα ενσωμάτωσης της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα υπονόμευσε τον εαυτό του και τη διεθνή του εικόνα.      

Το ΕΑΜ ως πολιτική συμμαχία
Δυνάμει των νέων απαιτήσεων, το ΕΑΜ αποφάσισε να εξελιχθεί σε πολιτική συμμαχία με τις δυνάμεις εκείνες που επέμειναν στην επαφή τους με τους κομμουνιστές. Ήταν το Αγροτικό Κόμμα του Κ. Γαβριηλίδη, το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα με επικεφαλής το Μ. Κύρκο και Αλ. Λούλη, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας των Γ. Οικονόμου και Ι. Πασαλίδη, το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος του Γ. Γεωργαλά, και η Δημοκρατική Ένωση του Σ. Κρητικά.  Το κόμμα των Αριστερών Φιλελευθέρων των Γρηγοριάδη και Χατζημπέη αποστασιοποιήθηκε, διατηρώντας, όμως κάποιους διαύλους επικοινωνίας. Ο συνασπισμός εμπλουτίστηκε αργότερα με την Ένωση Δημοκρατικών Συλλόγων που προέκυψαν στις αρχές του 1946, ως υποκατάστατα της εαμικής συμμαχίας με το παλιό της εύρος.
Η λογική που δικαιολόγησε το εγχείρημα ήταν ότι απαιτούνταν πλέον σαφέστερες πολιτικές, ευελιξία έναντι της πολιτικής συγκυρίας και οργανωτική μορφοποίηση που να απαιτεί νέους όρους για την ενσωμάτωση δυνάμεων και πολιτικών συμμάχων. Αυτό στη βάση του νέου κεντρικού στόχου που ήταν η επίτευξη της «δημοκρατίας», ενός πολιτικού πλαισίου που θα εξασφάλιζε την οργανική ενσωμάτωση της Αριστεράς στην πολιτική σκηνή καθώς και ανόθευτες εκλογικές διαδικασίες.  Φορέας των αιτημάτων της θα ήταν ένα νέο δημοκρατικό αντιφασιστικό μέτωπο. Όπως το περιέγραψε ο Γ. Σιάντος στην 11η Ολομέλεια του ΚΚΕ, τον Απρίλιο του 1945, το κίνημα της αντίστασης αν δεν προσλάμβανε νέο περιεχόμενο «θα ξέφτιζε». Όφειλε να του δοθεί ως τέτοιο η πάλη για τη δημοκρατία, η διεκδίκηση της οργανικής ενσωμάτωσης στην πολιτική σκηνή αλλά και να αποκτήσει ένα πρόγραμμα άμεσων απαιτήσεων. Ήταν το πρόγραμμα της «Λαϊκής Δημοκρατίας» που εγκρίθηκε από το ΠΓ του ΚΚΕ στις 15 Ιουνίου 1945.
Ο νέος σχηματισμός, αφού θα προχωρούσε στην εθνικοποίηση τραπεζών, ασφαλιστικών εταιριών, μεταφορών και βιομηχανιών εθνικής σημασίας (πολεμικά εργοστάσια, χημική βιομηχανία, εργοστάσια ηλεκτρισμού), θα έπρεπε να δώσει το βάρος του στην αλλαγή των συσχετισμών στα συνδικάτα, με άξονα προτάσεις για τους μισθούς, τις κοινωνικές ασφαλίσεις, το 8ωρο, τις απολύσεις, την ανεργία, την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, τη στέγαση των πυρόπληκτων, τη δημιουργία συνεταιρισμών, την παροχή αγροτικών πιστώσεων, τη διαγραφή χρεών κ.λπ. Την ίδια στιγμή σχεδιαζόταν να αποκτήσει συγκεκριμένη εξωτερική πολιτική στη βάση των αρχών της διεθνούς συνεργασίας, πολιτική που θα πάρει, στις 5 Ιουνίου 1945, τη μορφή της θεωρίας των δύο πόλων, όπως την επεξεργάστηκε ο  ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης. Στο μεσογειακό πόλο η Βρετανία είχε ζωτικά συμφέροντα, τα οποία το ΕΑΜ όφειλε να σεβαστεί, διατηρώντας πολιτική ίσων αποστάσεων. Ήταν το προοίμιο της στρατηγικής  της «ουδετερότητας» της Ελλάδας, για την οποία ζήτησε αναπάντητη άδεια από τη Μόσχα ο Ζαχαριάδης και την οποία προσπάθησε να αξιοποιήσει και την περίοδο του εμφυλίου πολέμου.
Όλα αυτά θα συντελούνταν στο πλαίσιο μιας διαδικασίας δημοκρατικής ανοικοδόμησης, –το ΚΚΕ την ονόμασε συμβολή στον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό της χώρας– η οποία θα χρηματοδοτούνταν από την κατάσχεση των περιουσιών των δωσίλογων, των καταθέσεων των οπαδών της 4ης Αυγούστου στο εξωτερικό, τη ρύθμιση του παλαιού δημόσιου χρέους, την κατάργηση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και των υλικών υποχρεώσεων που προέκυπταν από αυτόν. Η Ελλάδα, με βάση το εαμικό πρόγραμμα, θα διεκδικούσε, σε συνδυασμό με βαριά φορολογία στο μεγάλο κεφάλαιο, πολεμικές αποζημιώσεις και επιστροφή των υφαρπαγμένων με τη μορφή δανείων από τους τρεις κατακτητές.
Στο ίδιο πλαίσιο για την ηγεσία του νέου ΕΑΜ οι συμμαχίες με το Κέντρο ήταν επιβεβλημένες. Προκειμένου δε να καταστήσει εαυτόν «συνεπή» συνομιλητή,  το ίδιο το ΚΚΕ επιχείρησε να διευκρινίσει ότι τα Δεκεμβριανά ήταν μια επιβεβλημένη άμυνα έναντι μιας απρόκλητης βρετανικής επίθεσης, με σωρεία υπομνημάτων απαιτούσε την τήρηση των συμφωνιών στη Βάρκιζα και δήλωνε ότι θα παρέμενε πιστό στην πολιτική της ομαλότητας, ακόμα και αν προκαλούνταν. Μάλιστα, το έκανε πράξη, απομονώνοντας και καταδικάζοντας κάθε απόκλιση, όπως αυτή του Άρη Βελουχιώτη, με τις τραγικές της συνέπειες.
Με βάση το σύνθημα «τάξη, ησυχία, ειρήνη, δουλειά-αναδιοργάνωση», ο ίδιος ο Ζαχαριάδης υπέδειξε ότι μόνο «τροτσκιστές και ηλίθιοι» μπορούσαν να ερωτοτροπούν με επιχειρηματολογίες περί βίαιης κατάληψης της εξουσίας. Πρέπει, βεβαίως, να επισημανθεί ότι η στρατηγική της ειρηνικής ενσωμάτωσης ήταν και η γενική τάση όλων των κομμουνιστικών κομμάτων της δυτικής Ευρώπης, στρατηγική που εγγυήθηκε ο πρώην γραμματέας της Διεθνούς Π. Τολιάτι και το ΚΚ της Γαλλίας του Μ. Τορέζ, το ισχυρότερο τότε κομμουνιστικό κόμμα της Ευρώπης.
Η πολιτική αυτή γραμμή φάνηκε να αποδίδει. Το νέο ΕΑΜ ανασυγκροτούσε ραγδαία της οργανώσεις του, κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι λόγω των μεταβαρκιζιανών διώξεων, μεγάλο τμήμα του κόσμου που είχε αρχικά αποστασιοποιηθεί από το ΕΑΜ  επανέκαμψε, αναζητώντας μια συλλογική ασπίδα προστασίας από τους παρακρατικούς. Αυτό δημιούργησε εμπιστοσύνη στην πολιτική της ομαλότητας και τη βεβαιότητα ότι η συνδρομή του παγκόσμιου δημοκρατικού κινήματος θα υποχρέωνε, αργά ή γρήγορα, και στον εκδημοκρατισμό του ελληνικού κράτους.

Μπροστά στον εμφύλιο
Οι εκτιμήσεις αυτές, προϊόντος του χρόνου, αποδείχθηκαν πολιτικές αυταπάτες και η δράση των παρακρατικών συμμοριών αλλά και η αθρόα καταστολή του κράτους συνεχίστηκε ακάθεκτη (είχαν φτάσει τους 80.000 οι υπόδικοι για πολιτικά αδικήματα και απαιτήθηκε αποσυμφόρηση των φυλακών). Για αυτό και επιχειρήθηκε το εφεύρημα της μαζικής αυτοάμυνας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η τρομοκρατία αλλά και περιθωριοποιώντας, παράλληλα, τις προσωπικές «λύσεις» αντεκδίκησης. Όμως τα περιθώρια μιας τέτοιας πρακτικής, όπου πάνδημες ενέργειες «ανδρών γυναικών και παιδιών» με απεργίες και διαδηλώσεις θα «τσάκιζαν» τα χέρια των δολοφόνων παρακρατικών και μάλιστα υπό συνθήκες ευρείας δημοσιότητας, ήταν στενά έναντι της παρακρατικής βίας. Λεκτικές απειλές του Ζαχαριάδη ότι τα όπλα του ΕΛΑΣ θα ανασύρονταν αν συνεχιζόταν η κατάσταση αυτή δεν είχαν παρά πολύ περιορισμένο αντίκτυπο.  
Αυτό που οι εξελίξεις έδειξαν ήταν ότι η στρατηγική να αποφύγει το ΕΑΜ τον εμφύλιο με απτές διαβεβαιώσεις νομιμότητας, αντίθετα τον επιτάχυνε. Η άλλη λύση, που επιχειρήθηκε αργότερα, αυτή του στρατιωτικού εκβιασμού μέσω των ομάδων καταδιωκόμενων που είχαν de facto συγκροτηθεί στα βουνά, το καλοκαίρι του 1946, με τη δημιουργία του επιτελείου του Δημοκρατικού Στρατού, ήταν πλέον αργά για να αποδώσει.
Το ίδιο συνέβη και με την πολιτική της Αριστεράς σε σχέση με τις εκλογές του Μαρτίου του 1946. Επικράτησε η ψευδαίσθηση ότι η αποχή θα υποχρέωνε το κράτος σε μια δημοκρατική αναδίπλωση έναντι της παγκόσμιας κοινότητας. Στην πράξη το ΚΚΕ παραχώρησε την πρωτοβουλία στα εαμικά κόμματα, τα οποία πολύ πριν το ίδιο απαίτησαν αποχή από τις εκλογές (7 Φεβρουαρίου 1946). Σε αυτή την απόφαση, με παλινωδίες γιατί δεν αντιστοιχούσε στη συνολικότερη γραμμή του κόμματος, έσπευσε να προσαρμοστεί, στις 21 Φεβρουαρίου 1946, ματαιοπονώντας, παράλληλα, μέχρι την τελευταία στιγμή, για μια θετική χειρονομία των πολιτικών του αντιπάλων που θα επανέφεραν το ΕΑΜ στην εκλογική κονίστρα.
Πρέπει να τονιστεί ότι, έτσι ή αλλιώς, τα περιθώρια πολιτικών επιλογών και ελιγμών που διέθετε το ΕΑΜ ήταν στενά. Ο αντίπαλος ήταν αποφασισμένος να καταφύγει σε μηχανισμούς πολιτικής εκτροπής. Όμως η λογική που ανέπτυξαν οι δυνάμεις του εαμικού σχηματισμού ότι απονομιμοποιούσαν τις μεθοδεύσεις του κράτους με την αποχή τους αποδείχθηκαν φρούδες ελπίδες. Τελικά αυτή παρέσχε στο κράτος τη δυνατότητα να υπεραμύνεται της δημοκρατικής νομιμότητας, επικαλούμενο το εκλογικό αποτέλεσμα, που νομιμοποιήθηκε εύκολα σε συνθήκες σιγής ιχθύος από την Σοβιετική Ένωση, προκειμένου να νομιμοποιήσει την πλήρη επιβολή του εμφυλιοπολεμικού κράτους.      
Μιχάλης Λυμπεράτος, εντεταλμένος διδασκαλίας στο ΠΜΣ του Παντείου Πανεπιστημίου.

http://e-dromos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=6270:%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%B5%CE%B1%CE%BC-%CF%89%CF%82-%CE%BC%CE%AD%CF%84%CF%89%CF%80%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%B5%CE%B1%CE%BC-%CF%89%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C-%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD&Itemid=64