Τελικά ο μύθος της ασφαλούς χρήσης της πυρηνικής ενέργειας στις δυτικές κοινωνίες κατέρρευσε, μαζί με το εξωτερικό περίβλημα των πυρηνικών αντιδραστήρων της Φουκουσίμα. Χάρη σε ένα τσουνάμι, μία ακόμα θεομηνία, την οποία ο άνθρωπος αδυνατεί να αντιμετωπίσει; «Όχι» λέει ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ, γνωστός από τη θεωρία για τον «κοσμοπολιτισμό» και την «κοινωνία του κινδύνου». Αυτό θα ήταν μια δικαιολογία ξεπερασμένη, υποστηρίζει. Και με αφορμή το πρόσφατο ολέθριο «ατύχημα» στην Ιαπωνία, στο άρθρο του «Πως η πυρηνική εκβιομηχάνιση νίκησε τον εαυτό της», γράφει για τις οδυνηρές εκπλήξεις που περιμένουν μια κοινωνία που ζει εφησυχασμένη ως προς την ασφάλεια που της παρέχει ο σύγχρονος τεχνολογικός της πολιτισμός.
Παγκόσμια κοινωνία του κινδύνου: είναι η εποχή στην οποία η σκοτεινή πλευρά της προόδου καθορίζει όλο και περισσότερο τις κοινωνικές συγκρούσεις. Αυτό που στην αρχή ήταν αδιανόητο, τελικά επιβεβαιώθηκε: η απειλή εναντίον του ίδιου μας του εαυτού είναι η κινητήρια δύναμη της πολιτικής. Οι πυρηνικοί κίνδυνοι, η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση, η 11η Σεπτεμβρίου ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό το σενάριο «της κοινωνίας του κινδύνου», για το οποίο έγραψα πριν από 25 χρόνια, λίγο νωρίτερα από την καταστροφή του Τσερνομπίλ. Αυτά τα γεγονότα, ωστόσο, διαφέρουν από προηγούμενους βιομηχανικούς κινδύνους, καθώς δεν αντιστοιχούν στους ισχύοντες κανόνες της αιτιότητας, της ενοχής και της ευθύνης και δεν μπορούν να αντισταθμιστούν και να επανορθωθούν.
Εκεί όπου οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες αρνούνται την προστασία -αυτή η περίπτωση ισχύει και στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας όσο και στη νέα τεχνολογία της γενετικής- τα όρια μεταξύ υπολογίσιμων και μη ρίσκων φαίνεται να υπερβαίνονται.
Αυτή η δυναμική των κινδύνων παράγεται βιομηχανικά, εξωτερικεύεται οικονομικά, εξατομικεύεται νομικά, νομιμοποιείται τεχνολογικά και εξωραΐζεται πολιτικά. Συνεπώς, το νομικό σύστημα «ορθολογικού» ελέγχου λειτουργεί στην παρούσα αυτοκαταστροφική δυναμική όπως τα φρένα ποδηλάτου που έχουν τοποθετηθεί σε ένα αεροπλάνο υπερατλαντικών πτήσεων.
Μήπως, όμως, η Φουκουσίμα διαφέρει από το Τσερνομπίλ -δεδομένων, μάλιστα, των συνεχιζόμενων γεγονότων τρόμου στην Ιαπωνία- στο ότι προκλήθηκε από μια φυσική καταστροφή; Η καταστροφή όντως προκλήθηκε όχι από τον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά από το σεισμό και το τσουνάμι.
Ο όρος «θεομηνία» ή «φυσική καταστροφή» σημαίνει ότι η καταστροφή δεν προκλήθηκε από ανθρώπους και άρα ότι δεν είναι οι άνθρωποι υπεύθυνοι γι' αυτήν. Αυτή όμως η άποψη είναι πια ξεπερασμένη. Ο όρος είναι λανθασμένος, επειδή η φύση δεν γνωρίζει από καταστροφές -το πολύ πολύ να γνωρίζει από δραματικές διαδικασίες αλλαγής. Τέτοιες αλλαγές, όπως ένα τσουνάμι ή ένας σεισμός, μετατρέπονται σε καταστροφή επειδή σχετίζονται με τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Η απόφαση για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών σε σεισμογενείς περιοχές δεν είναι φυσικό φαινόμενο, αλλά πολιτική απόφαση, η οποία λαμβάνεται σε πολιτικό επίπεδο -σε συνάρτηση με τις απαιτήσεις ασφάλειας των πολιτών και επιβάλλεται εναντίον οποιασδήποτε μορφής αντίστασης.
Όχι μόνο στην περίπτωση κατασκευής σταθμών πυρηνικής ενέργειας, αλλά και σε αυτήν της κατασκευής ουρανοξυστών, για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μιας μητρόπολης όπως είναι το Τόκιο (αλλά και μικρότερων πόλεων), οι αποκαλούμενες φυσικές καταστροφές μεταμορφώνονται, μετουσιώνονται σε ρίσκα και ευθύνες που πρέπει, κατ' αρχάς, να αποδοθούν. Η πρόσφατη περίπτωση της Ιαπωνίας κάνει εξόφθαλμα κατανοητό πως αυτό που εμείς καταλογίζουμε στη φύση και αυτό που αποδίδουμε στην τεχνολογία και στις ανθρώπινες δεξιότητες είναι μεταξύ τους άμεσα συνυφασμένα.
Ωστόσο, σε πολύ γενικές γραμμές ισχύει το εξής: μιλάμε για φυσικές καταστροφές και για τον κίνδυνο καταστροφής του περιβάλλοντος σε μια ιστορική συγκυρία, κατά την οποία αυτό που ονομάζουμε «καθαρή φύση», την οποία μπορούμε να αντιπαραθέσουμε στην τεχνολογία και την κοινωνία, δεν υπάρχει πια.
Το περιβάλλον, αυτό που για ορισμένους ρυπαίνει η χημική βιομηχανία, είναι το ίδιο που για κάποιους άλλους καταστρέφουν η γεωργία, ο τουρισμός, η αλιεία για χάρη της αγοράς.
Έτσι, άλλοι υποστηρίζουν ότι η χημική βιομηχανία ρυπαίνει και άλλοι ότι για χάρη της αγοράς η γεωργία, ο τουρισμός, η αλιεία το υποβαθμίζουν.
Η πυρηνική βιομηχανία έχει διδαχθεί από το περιβαλλοντικό κίνημα. Μέσα στον αδυσώπητο ανταγωνισμό των μεγάλων ρίσκων, αντιμετωπίζει τους «παράπλευρους κινδύνους» με μια σκακιστική κίνηση που αντιστοιχεί σε διασυρμό και δυσφήμηση, στην αμαύρωση οποιασδήποτε εναλλακτικής λύσης. Με την υπερπροσφορά σεναρίων καταστροφής ή συντέλειας η δημόσια κινδυνολογία επιτρέπει σε κάποιους να παίζουν ένα παιχνίδι όπου το μαύρο γίνεται ...ακόμα πιο μαύρο, αλλά ταυτόχρονα γίνεται και ...άσπρο.
Όλως παραδόξως, η μεγάλη έκρηξη του ενδιαφέροντος για τις κλιματικές αλλαγές οδήγησε τις νέες παγκόσμιες αγορές στη δημιουργία πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η απάντηση στους σύγχρονους κινδύνους είναι η ιδέα της ασφάλειας ως «ηθικής τεχνολογίας» (Francois Ewald). Δεν πρέπει πλέον να υπομένουμε τα δεσμά της πρόνοιας και τα χτυπήματα της μοίρας. Η σχέση μας με τη φύση, τον κόσμο και το θεό αλλάζει. Οι άνθρωποι γινόμαστε υπεύθυνοι για τη δυστυχία μας, διαθέτουμε όμως και τα μέσα για να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες. Αυτός ήταν, άλλωστε, ο μύθος της «ασφαλούς ζωής» που από το 18ο αιώνα κυριάρχησε θριαμβευτικά σε όλους τομείς της ζωής.
Στην πραγματικότητα (αυτός ο μύθος) έτυχε της συναίνεσης για τους πρώιμους κινδύνους της Βιομηχανικής Εποχής με το να στηρίζει ένα είδος προληπτικής επιτήρησής τους (πυροσβεστική, ασφάλιση, ψυχολογική και ιατρική περίθαλψη κ.ά.).Το σοκ που υπέστησαν οι άνθρωποι βλέποντας τις εικόνες φρίκης από την Ιαπωνία αιτιολογείται και από το πρώτο φως της επόμενης μέρας: δεν υπάρχει κανένα θεσμικό πλαίσιο, πραγματικό ή υπό διαμόρφωση, που θα ήταν προετοιμασμένο για το χειρότερο δυνατό σενάριο και θα μπορούσε να εξασφαλίσει την κοινωνική τάξη, το πολιτιστικό και πολιτικό σύστημα και σε αυτήν ακόμα την ακραία περίπτωση!
Πολλοί φορείς, αντίθετα, ειδικεύονται στην απόρριψη, στην άρνηση των κινδύνων. Και έτσι στη θέση της ασφάλειας, μέσω της προληπτικής επιτήρησης, εμφανίζεται η Ιερή Αλήθεια των Γραφών, το Αλάθητο. Κάθε χώρα (φυσικά και η Γαλλία και ο «ειδικός» στην πυρηνική ενέργεια Σαρκοζί) διατείνεται ότι έχει τον ασφαλέστερο πυρηνικό σταθμό στον κόσμο. Εγγυητής αυτού του ταμπού είναι η πυρηνική επιστήμη και η οικονομία της, της οποίας τα καταστροφικά αποτελέσματα αποκάλυψαν στην πράξη την απάτη κάτω από τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας.
Μόνον οι «κομμουνιστικοί» πυρηνικοί αντιδραστήρες μπορούν να εκραγούν, είπε το 1986 ο τότε ηγέτης του γερμανικού Χριστιανοκοινωνικού κόμματος Φραντς-Γιόζεφ Στράους, προσπαθώντας να υποβαθμίσει τα γεγονότα του Τσερνομπίλ -υποδηλώνοντας ότι η προηγμένη καπιταλιστική Δύση διαθέτει ασφαλείς σταθμούς πυρηνικής ενέργειας.
Αλλά τελικά συνέβη η σημερινή καταστροφή στην Ιαπωνία, χώρα που θεωρείται η καλύτερα εξοπλισμένη, η περισσότερο ασφαλής για τους πολίτες της και η πλέον τεχνολογικά προηγμένη στον κόσμο. Ο μύθος ότι οι άνθρωποι στη Δύση μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς καταρρίφθηκε. Ακόμη και το απλό ερώτημα «Τι θα γινόταν... αν;» πέφτει στο κενό λόγω της απουσίας πρόληψης. Ανάλογη είναι κι η τύχη της πολιτικής σταθερότητας σε κοινωνίες κινδύνου που δεν αναστοχάζονται.
Πάντως ο μύθος της περιβόητης ασφάλειας της τεχνολογικής ορθολογικότητας φάνηκε να καταρρίπτεται όταν σε όλα τα ...σαλόνια του κόσμου έφτασαν τα δραματικά γεγονότα της Φουκουσίμα: ποιο το νόημα των μέτρων ασφάλειας -και της ανάλυσης του κινδύνου από την πλευρά της τεχνολογίας και της φυσικής επιστήμης- προκειμένου να αξιολογήσεις το ενδεχόμενο μιας πιθανής καταστροφής, η οποία όταν συμβεί θα αφήσει άθικτη τη θεωρία, αλλά θα έχει εξολοθρεύσει τη ζωή;
Επίσης, τίθεται το ερώτημα: είναι καλό ένα σύστημα Δικαίου που έχει τη λεπτομερή τεχνογνωσία να επιλύει και να ελέγχει μικρούς κινδύνους, πλην όμως τους μεγάλους κινδύνους που απειλούν την ανθρώπινη ζωή τους νομιμοποιεί ως «λοιπούς κινδύνους», ελαχιστοποιώντας τους με τη χρήση τεχνολογικών μέσων;
Με το χαρακτηρισμό «πυρηνική καιροσκόπος» -τον οποίο αποδίδουν στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ- μπορεί να ερμηνευτούν τα διλήμματα μιας πολιτικής φιλικής προς την πυρηνική ενέργεια. Πώς μπορεί μια κυβέρνηση να κρατηθεί στην εξουσία, αντιτάσσοντας στους εκλογείς -που συνειδητοποιούν τους κινδύνους- δηλώσεις περί ενεργειακής ασφάλειας, όταν με κάθε καταστροφή ή και μόνο με μια ένδειξή της διακυβεύεται συνολικά η αξιοπιστία της;
Αποτελεί κάτι παραπάνω από τραγική ειρωνεία το ότι όποια ελπίδα απομένει στην Ιαπωνία στηρίζεται στο στοίχημα των δυνάμεων που επιστρατεύονται για να αντικαταστήσουν τα αποτυχημένα συστήματα ψύξης (στα πυρηνικά εργοστάσια της Φουκοσίμα) με νερό που μαζεύουν τα ελικόπτερα.
Η Χιροσίμα ήταν η ανατριχίλα, η φρίκη σε όλο της το μεγαλείο. Αλλά προέκυψε ως αποτέλεσμα της δράσης του εχθρού. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η φρίκη προκύπτει μέσα από τον παραγωγικό τομέα της κοινωνίας - και όχι ενός εχθρικού στρατού; Τότε οι εγγυητές του δικαίου, της τάξης, του ορθολογισμού και της ίδιας της δημοκρατίας εγκληματούν έναντι του έθνους.
Για ποια βιομηχανική πολιτική θα μπορούσαμε να μιλάμε αν ο άνεμος τους πρόδιδε και το Τόκιο μολυνόταν; Για ποια κρίση της τεχνολογίας, για ποια δημοκρατία, για ποια λογική, για ποια κοινωνία;
Πολλοί παραπονούνται ότι οι οδυνηρές εικόνες από την Ιαπωνία τρομάζουν τους ανθρώπους με ψευδείς φόβους, δίνοντας ώθηση σε μία «ψευδοεπιοτήμη», αυτήν της συμπόνιας. Και όμως, εντελώς αφελώς παραγνωρίζεται η πολιτική δυναμική που είναι έμφυτη και συνυφασμένη με το υποτιμημένο δυναμικό της αυτοκαταστροφής του τροπαιούχου, βιομηχανικού καπιταλισμού.
Διότι πολλοί κίνδυνοι -όπως χαρακτηριστικά η πυρηνική ακτινοβολία- είναι αόρατοι, ξεφεύγουν από την καθημερινή αντίληψη. Αυτό σημαίνει ότι η καταστροφή και η διαμαρτυρία μεταδίδονται συμβολικά. Οι πολιτιστικά τυφλοί πολίτες «βλέπουν» το δεδομένο παραλογισμό των πολλών απειλών μόνο στις εικόνες από την τηλεόραση.
Φαίνεται να πέφτει στο κενό το επαναστατικό ερώτημα που ανατρέπει τους συγκεκριμένους όρους κυριαρχίας της πολιτικής του κινδύνου (ποιος καθορίζει και πάνω σε ποια βάση γνωστικών υποθέσεων το τι είναι σοβαρός κίνδυνος και τι όχι;). Δεν είναι ή δεν είναι μόνον τα αντιπυρηνικά κινήματα και η κριτική των ΜΜΕ σε θέση να προκαλέσουν την αντιστροφή της πυρηνικής πολιτικής. Το αντίπαλο δέος, η δύναμη που αντιτίθεται στην πυρηνική ενέργεια δεν είναι τελικά οι διαδηλωτές που μπλοκάρουν τη μεταφορά πυρηνικών αποβλήτων. Ο πιο ισχυρός αντίπαλος της πυρηνικής ενέργειας είναι η ίδια η βιομηχανία της πυρηνικής ενέργειας.
Ο μύθος της ασφάλειας «καίγεται» μέσα από τις εικόνες των καταστροφών, οι οποίες συνδέονται καθοριστικά με τη διαχειριστική εξουσία -με τους διαχειριστές αυτών των καταστροφών.
Όταν προβάλλονται αυτές οι καταστροφές και αποδεικνύεται ότι οι εγγυητές του ορθολογισμού και της τάξης νομιμοποιούν και ομαλοποιούν τις απειλές και τους κινδύνους για την ανθρώπινη ζωή, τότε η γραφειοκρατία που μας υπόσχεται την ασφάλεια του περιβάλλοντος πάει κατά διαόλου. Δεν είναι λάθος, λοιπόν, ότι αντίστοιχο του πολιτικού ζητήματος στην ταξική κοινωνία είναι το ζήτημα της «πολιτικής αναστοχαστικότητας» στην κοινωνία του κινδύνου.
Ωστόσο, πρέπει να γίνει η διαπίστωση ότι θα ήταν εντελώς λάθος να θεωρήσουμε πως ξημερώνει μια νέα φάση Διαφωτισμού, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Κάποιοι ίσως, αντίθετα από την προοπτική που προτείνεται εδώ, να θέλουν να μας πείσουν ότι το νερό της θάλασσας που μπαίνει σε ένα πλοίο μπορεί να αποβληθεί κάνοντας μία ακόμα τρύπα στο σκάφος που βουλιάζει.
Από τη Χιροσίμα στη Φουκουσίμα!
Απτή απόδειξη των δεινών που επιφυλάσσει για όλους μας η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, οι τελευταίοι Χιμπακούσα, οι επιζήσαντες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι Ιάπωνες, έδεσαν με το πλοίο τους στον Πειραιά μια εβδομάδα μετά το πυρηνικό «ατύχημα» στη Φουκουσίμα. Πρεσβευτές της ειρήνης και κήρυκες του πυρηνικού αφοπλισμού όλα αυτά τα χρόνια, αφηγήθηκαν το εφιαλτικό παρελθόν και παρόν τους με εικόνες που ίσως έρχονται από το δικό μας μέλλον. Με φόντο μία ακόμα πυρηνική καταστροφή.
“Never again war, never again bomb, never again Hiroshima”.
Με αυτά τα απλά λόγια, σε σπασμένα αγγλικά, τελειώνει την ομιλία του στα ιαπωνικά ο 83χρονος Susumu Tsuboi, στην αίθουσα τελετών του 4ου δημοτικού σχολείου του Ταύρου. Στα χείλη οποιουδήποτε άλλου η φράση «όχι άλλος πόλεμος» θα ακουγόταν σαν ευχολόγιο. Στα χείλη ενός από τους τελευταίους Χιμπακούσα, όπως ονομάζονται στα ιαπωνικά οι επιζήσαντες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ακούγεται ως επίλογος σε αρχαία τραγωδία. Τι άλλο παρά τραγική ειρωνεία είναι, εξάλλου, η φετινή επίσκεψη των Χιμπακούσα στην Ελλάδα, ακριβώς τις μέρες που η χώρα τους ζει ξανά τον πυρηνικό εφιάλτη, για πρώτη φορά με τέτοια ένταση μετά το 1945...
«Όχι άλλη Χιροσίμα... Όχι άλλο Ναγκασάκι...» επαναλαμβάνουν οι σεβάσμιοι ηλικιωμένοι από την άλλη άκρη του πλανήτη, που επιβαίνουν στο «Peace Boat», επιφορτισμένο με μια διεθνή ειρηνιστική αποστολή ενάντια στα πυρηνικά και τους εξοπλισμούς. Κι όμως, την ίδια στιγμή έχει ήδη συμβεί μία Φουκουσίμα, μόνο που αυτήν τη φορά δεν φταίει ο πόλεμος, αλλά το τσουνάμι. Είναι, όμως, έτσι;
«Τα πυρηνικά δεν είναι ποτέ αθώα» επιμένει η βιοπαθολόγος Μαρία Σωτηροπούλου. Έπειτα από μια σύντομη ενημέρωση για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της πρόσφατης πυρηνικής καταστροφής, η γιατρός επιστρέφει στο πλοίο της αποστολής όπου συμμετέχει ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της πυρηνικής απειλής. «Πρόσφατα με κάλεσαν να εμφανιστώ στη δημόσια τηλεόραση, σε μια συζήτηση για τα πυρηνικά. Όταν είπα στο συνομιλητή μου, υπερασπιστή της πυρηνικής ενέργειας, ότι συνοδεύω μια αποστολή με επιζήσαντες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, μου απάντησε: "Είδατε; Ζούνε ακόμα. Τι άλλο θέλετε;" Τόσο έχει αποθρασυνθεί το πυρηνικό λόμπι».
Η γιατρός φεύγει, τα φώτα χαμηλώνουν, ένα ντοκιμαντέρ για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι παίζει σε μια κατάμεστη αίθουσα, γεμάτη παιδιά και γονείς. Το λόγο έχουν οι ίδιοι οι Χιμπακούσα. Ο 83χρονος Susumu Tsuboi ανοίγει και κλείνει την εκδήλωση με τη σεμνότητα τελετάρχη. Στέκεται με τη βοήθεια ενός μπαστουνιού, με μπλε βαμβακερό κοστούμι και λευκά αθλητικά παπούτσια, και διηγείται την ημέρα που του σημάδεψε τη ζωή: Ήταν πρωί του Αυγούστου, η μέρα ήταν ζεστή, ήταν μόλις 17 χρονών, και είδε τη βόμβα να πέφτει λίγα χιλιόμετρα μακριά από το σχολείο. Με ζωγραφιές που μοιάζουν παιδικές, διηγείται τι είδε: μια γυναίκα σε μια γέφυρα που ζητούσε νερό, νεκρά παιδιά που είχαν πνιγεί σε μια γούρνα ενός μέτρου -τα έβαλε ο δάσκαλος τους να τα προστατεύσει, και ο ίδιος απανθρακώθηκε-, καρβουνιασμένα πτώματα, έναν αμερικανό στρατιώτη δεμένο που όλοι τού φώναζαν «δολοφόνε!», καμένη γη...
Οι αναμνήσεις του, όπως και οι ζωγραφιές που μας δείχνει, θυμίζουν πίνακα του Munch. Δεν πολιτικολογεί, δεν ψάχνει για ενόχους, δεν απαντά στα μεγάλα ερωτήματα της Ιστορίας, γιατί οι Αμερικανοί τούς βομβάρδισαν ενώ ο πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά τα θέτει ξανά και ξανά με τον πιο άμεσο τρόπο, με τη φωνή ενός επιζήσαντος.
Ως Χιμπακούσα, δηλαδή ως επιζήσαντες που επηρεάστηκαν από τους βομβαρδισμούς, η ιαπωνική κυβέρνηση αναγνωρίζει όσους βρίσκονταν σε ακτίνα λίγων χιλιομέτρων από το υπερκέντρο της έκρηξης, εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια από θραύσματα, είτε βρίσκονταν ως έμβρυα στην κοιλιά της μητέρας τους. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ζουν ακόμα περίπου 200.000 Χιμπακούσα, από τους οποίους μόνο το 1% παραδέχεται η κυβέρνηση ότι πάσχουν από ασθένειες που προκάλεσε η ακτινοβολία. Ο τελευταίος Χιμπακούσα που γνώρισε τις συνέπειες τόσο της Χιροσίμα όσο και του Ναγκασάκι απεβίωσε πέρυσι σε προχωρημένη ηλικία, έχοντας την ατυχία να ζήσει και τους δύο βομβαρδισμούς και την τύχη να επιβιώσει και των δύο. Είχε, επίσης, την τύχη να μη δει το κακό να τριτώνει, αυτήν τη φορά σε καιρό ειρήνης.
Το «Πλοίο της Ειρήνης» που φέτος πραγματοποιεί το 65ο ταξίδι του, με τον τίτλο «Hibakusha Project» - «Παγκόσμιο ταξίδι των Χιμπακούσα ενάντια στην πυρηνική απειλή», έδεσε στο λιμάνι του Πειραιά μόλις μία εβδομάδα μετά τον καταστροφικό σεισμό των 9 Ρίχτερ στην Ιαπωνία και από όσα ακολούθησαν. Μια εβδομάδα κατά την οποία οι λέξεις «πυρηνικός εφιάλτης» και «ραδιενεργό νέφος» βρίσκονταν στο στόμα όλων, μαζί με τρομολαγνικούς τίτλους, όπως «Νέο Τσερνομπίλ» και «Κοζλοντούι, η Φουκουσίμα των Βαλκανίων».
Η τραγική ειρωνεία ήθελε, επίσης, τους ειρηνιστές Ιάπωνες να πατάνε το πόδι τους σε ελληνικό έδαφος την ίδια ημέρα που η κυβέρνησή μας δήλωνε την πρόθυμη συμμετοχή και συνδρομή της στους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη Λιβύη. «Όχι πια πόλεμος!» βροντοφώναξαν, αλλά ο πόλεμος ήταν ήδη στην πόρτα μας.
Το «σύνδρομο της Κίνας» χτυπά την Ιαπωνία
Παρασκευή 11 Μαρτίου: Το τσουνάμι που ακολούθησε το σεισμό των 9 Ρίχτερ στα ανοιχτά της Ιαπωνίας πλήττει τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα και θέτει εκτός λειτουργίας τα συστήματα ψύξης του σταθμού.
Κυριακή 13 Μαρτίου: Σημειώνεται έκρηξη στον αντιδραστήρα 1. Δευτέρα 14 Μαρτίου: Η έκρηξη στον αντιδραστήρα 3 επιβεβαιώνεται από τις ιαπωνικές αρχές. Τρίτη 15 Μαρτίου: Έκρηξη στον αντιδραστήρα 2. Εκδηλώνεται φωτιά στο κτήριο του αντιδραστήρα 4.
Οι επιπτώσεις από τον καταστροφικό σεισμό και το φονικό τσουνάμι στο συγκεκριμένο πυρηνικό εργοστάσιο της Ιαπωνίας (και τα αναπάντητα ερωτήματα για τους υπόλοιπους τέσσερεις σταθμούς που βρίσκονται στην ανατολική ακτή της χώρας, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού) πυροδότησε μια σειρά ερωτήματα σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα της ασφάλειας των σταθμών πυρηνικής ενέργειας.
Οι εκτιμήσεις πως οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ιαπωνίας αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα ασφαλούς επένδυσης στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος και έκαναν κυβερνήσεις και επενδυτικούς οργανισμούς να αναθεωρήσουν τα αρχικά τους σχέδια. Η Γερμανία αποφάσισε να κλείσει (προσωρινά) τους απαρχαιωμένους πυρηνικούς της αντιδραστήρες, η Ισπανία δεσμεύτηκε για ελέγχους σε όλα τα πυρηνικά της εργοστάσια, η κυβέρνηση της Κίνας αποφάσισε να «παγώσει» την κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, ενώ στη χώρα μας υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη σχεδιαζόμενη κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων σε γειτονικές χώρες.
Φυσικά, η ανησυχία και ο φόβος είναι διάχυτα συναισθήματα, την ώρα μάλιστα που κορυφαίοι ειδικοί αμφισβητούν έντονα και την ποιότητα των πληροφοριών που δίνει η ιαπωνική κυβέρνηση για τις πραγματικές διαστάσεις του ατυχήματος στη Φουκουσίμα.
«Όλες οι ενδείξεις και οι αναφορές δείχνουν ότι η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή. Η γαλλική Αρχή για την Πυρηνική Ασφάλεια (ASN) ανέβασε το βαθμό επικινδυνότητας του πυρηνικού ατυχήματος στην Ιαπωνία σε 6, στην κλίμακα INES, τη στιγμή που το ατύχημα στο Three Mile Island το 1979, το δεύτερο σε μέγεθος πυρηνικό ατύχημα έως σήμερα, είχε βαθμό επικινδυνότητας 5. Ο ανώτερος βαθμός στην κλίμακα IΝES είναι το 7, με το οποίο έχει βαθμολογηθεί έως σήμερα μόνο το ατύχημα στο Τσερνομπίλ», επισημαίνει η Greenpeace στην ιστοσελίδα της.
«Μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί εκρήξεις σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, συνεχείς διακοπές στη λειτουργία των συστημάτων ψύξης εκτάκτου ανάγκης, διακοπές ρεύματος και διαρροές ραδιενεργών υλικών στην ατμόσφαιρα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τα σπίτια τους και χιλιάδες έχουν λάβει εντολές να παραμείνουν μέσα στα σπίτια τους, να κλείσουν τα παράθυρα και τα συστήματα κλιματισμού, ενώ χάπια ιωδίου έχουν μοιραστεί στον τοπικό πληθυσμό. Είναι ανεύθυνο και ανειλικρινές να χαρακτηρίσεις αυτήν την κατάσταση οτιδήποτε άλλο εκτός από μία πολύ σοβαρή πυρηνική κρίση».
Η οργάνωση, που εδώ και 40 χρόνια προσπαθεί να βάλει ένα οριστικό τέλος στη χρήση των πυρηνικών, τόσο για στρατιωτικούς σκοπούς όσο και για την παραγωγή ενέργειας, παραθέτει το θλιβερό ιστορικό ατυχημάτων σε πυρηνικές εγκαταστάσεις και συνδέει τη ρύπανση του εδάφους, του αέρα, των ποταμών και των ωκεανών, αλλά και καρκίνους και άλλες παθήσεις στον άνθρωπο, με τη ραδιενέργεια που έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον. «Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ασφαλής, δεν είναι πράσινη, δεν είναι φθηνή (ακόμη και σήμερα η επιβίωση της πυρηνικής βιομηχανίας εξαρτάται από τις επιδοτήσεις, οι οποίες δεν κατευθύνονται στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και δεν είναι ειρηνική. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς αφήνει ως υποπροϊόντα ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Λόγω των προφανών κινδύνων, η διαχείριση και η χρήση αυτών των ουσιών καλύπτεται πίσω από ένα πέπλο μυστικότητας, ακόμη και σε δημοκρατικές χώρες. Ευχή μας είναι η συγκεκριμένη κρίση να περιοριστεί και να προχωρήσουμε άμεσα στην οριστική απεξάρτηση από την πυρηνική ενέργεια».
Δείτε
Ντοκιμαντέρ για το Τσερνομπίλ από το αρχείο της ΕΡΤ.
«Τσερνομπίλ - μυστικά και ψέματα».
Φωτογραφίες από το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ και την πόλη Πριπιάτ.
ΕΨΙΛΟΝ – ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
27-3-2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου