Κυριακή 31 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: δύσκολο να είσαι γυναίκα στην Κίνα


Οι γυναίκες είναι το μισό του ουρανού και πρέπει να το κατακτήσουν», τάδε έφη Μάο Τσετούνγκ… Όταν ο ίδιος σου ο ηγέτης, που όλοι τον προσκυνούν σαν θεό, υποστηρίζει ότι πρέπει να παλέψεις για να αποκτήσεις αυτό που δικαιωματικά σου ανήκει, σε τι να ελπίζεις; Η εποχή κατά την οποία η ζωή μιας γυναίκας στην Κίνα κατευθυνόταν αποκλειστικά από τα ανδρικά μέλη της οικογένειάς της δεν είναι και τόσο μακρινή. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες όλες οι δραστηριότητες μιας Κινέζας ελέγχονταν από τον πατέρα, τον αδελφό ή τον άντρα της. Ακόμα και αν ο τελευταίος πέθαινε, η χήρα δεν είχε το δικαίωμα να ξαναπαντρευτεί. Σήμερα στις πόλεις τουλάχιστον αυτό έχει αλλάξει. Κανείς δεν σκανδαλίζεται πλέον επειδή μια γυναίκα πηγαίνει σχολείο, ή βγαίνει με φίλους, ή ζει με κάποιον που η ίδια έχει επιλέξει. Η κινέζικη επαρχία πάλι έχει τους δικούς της αυστηρούς κανόνες που κάμπτονται μόνο και μόνο επειδή η γυναικεία εργασία είναι απαραίτητη για την επιβίωση της οικογένειας.
Σε μια χώρα όπου οι απαγωγές γυναικών για σωματεμπορία είναι σύνηθες φαινόμενο, όπου τα θηλυκά μωρά δεν είναι επιθυμητά, όπου τα ποσοστά των αγράμματων γυναικών είναι υψηλά και η γυναικεία άμισθη εργασία εκθειάζεται, πώς να μιλήσει κανείς για πραγματική χειραφέτηση; Στην Κίνα, όπου ακόμα υπάρχουν γυναίκες με παραμορφωμένα πόδια λόγω του παλαιού εθίμου που ήθελε τις γυναίκες να δένουν τα πόδια τους από την παιδική τους ηλικία, όπου λέξεις όπως «δημοκρατία» και «ανθρώπινα δικαιώματα» απαγορεύονται ακόμα και ως όροι αναζήτησης στο Διαδίκτυο, η ουσιαστική χειραφέτηση ίσως να αποτελεί στόχο ουτοπικό.
Η κινεζική κυβέρνηση συχνά δίνει στη δημοσιότητα εκθέσεις για τα δικαιώματα των γυναικών στη χώρα και για τις προόδους που έχουν συντελεστεί στο συγκεκριμένο τομέα, εκθέσεις που καταγγέλλονται ως ελλιπείς και κίβδηλες από τον ΟΗΕ και τις διάφορες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αφού, όπως υποστηρίζουν, βασίζονται στη θεωρία και στους νόμους όπως έχουν θεσπιστεί, μόνο που οι νόμοι αυτοί δενεφαρμόζονται.
Πριν από μερικές ημέρες τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν τη σύλληψη και τη φυλάκιση του πρώτου άνδρα που καταδικάστηκε για σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας βάσει του σχετικού νόμου που πρόσφατα ψηφίστηκε. Μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση, που μένει να φανεί αν θα συνεχιστεί και μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων.
Μέχρι την εποχή του Μάο Τσετούνγκ οι γυναίκες ήταν για το σπίτι. Κέντημα, μαγείρεμα, καθάρισμα και ανατροφή των παιδιών ήταν τα απαραίτητα εφόδια για τη ζωή τους. Ούτε καν να αθληθούν δεν μπορούσαν λόγω της παραμόρφωσης των ποδιών τους, που είχε στόχο να κάνουν πιο μικρά, θηλυκά βήματα! Ο Μάο αναγνωρίζει την αναγκαιότητα να τις εντάξει στο ενεργό δυναμικό της κοινωνίας – και του στρατού. Αναγνωρίζει και την αναγκαιότητα να τις μορφώσει, αφού θεωρεί πως με τον τρόπο αυτό θα είναι πιο αποτελεσματική η προπαγάνδα του. Βέβαια, με την εμφάνιση του Μάο εξαφανίζονται από τις γυναικείες γκαρνταρόμπες τα ζωηρά χρώματα, τα αξεσουάρ, το μακιγιάζ, οι περμανάντ και γενικά όλα εκείνα τα στοιχεία της «καπιταλιστικής παρακμής» που έκαναν μέχρι τότε μια γυναίκα να νιώθει διαφορετική από τις άλλες. Τώρα η διαφορετικότητά τους θα προκύπτει από τη στάση «ισοτιμίας» που θα τηρεί απέναντί τους το κράτος. Δουλειές για όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
Η «απελευθέρωση της γυναίκας» συγκαταλέγεται πλέον στις μεγάλες κατακτήσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ). Από το 1949 και έπειτα καμία γυναίκα δεν μπορεί να εξαναγκαστεί σε ένα γάμο που δεν επιθυμεί και ακόμα και η τελευταία αγρότισσα έχει δικαίωμα να διεκδικήσει μισθό. Μέχρι τον περασμένο Μάιο όμως καμία γυναίκα δεν είχε καταφέρει να κατακτήσει κάποιο από τα ανώτατα πολιτικά αξιώματα.
Σε πρόσφατο σχετικό αφιέρωμα του γερμανικού περιοδικού «Spiegel Spezial» παρουσιάζονται γυναίκες που έχουν καταφέρει να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Νέες, δραστήριες, πλούσιες ή πολλά υποσχόμενες, μιλούν για τις αντιξοότητες που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν. Πρόκειται όμως για γυναίκες της πόλης. Η μία κόρη στρατιωτικών που είχε την αρωγή του κράτους σε κάθε της προσπάθεια και διέθετε την εξυπνάδα και την ετοιμότητα να αδράξει τις ευκαιρίες και η άλλη κόρη εμπόρων που είχε τα χρήματα να κυνηγήσει τα όνειρά της. Και οι δύο μιλούν για διακρίσεις κατά των γυναικών στον ιδιωτικό τομέα, καθώς οι ξένοι θεωρούν τους άντρες πιο ευέλικτους, ένας διαχωρισμός που θεωρείται, όπως υποστηρίζουν, αδιανόητος στις κρατικές επιχειρήσεις. Και οι δύο χαρακτηρίζουν «φυγόπονες» τις γυναίκες εκείνες που αναζητούν μια καλύτερη τύχη εκτός των κινεζικών τειχών. Όμως, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, έτσι και στην Κίνα δεν «βράζουν στο ίδιο καζάνι» όλες οι γυναίκες. Υπάρχουν μεν οι λαμπερές και ελπιδοφόρες εξαιρέσεις που ανοίγουν το δρόμο για τους υπόλοιπους, αλλά αν κάποιος κοιτάξει λίγο πιο πίσω από τα φώτα της πόλης, στην επαρχία, όπου η πείνα, οι ελλιπείς υποδομές (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν σε θέματα παιδείας) και η ανυπαρξία ευκαιριών είναι καθεστώς, θα διαπιστώσει ότι υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Θα δει ότι η ισότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος δεν είναι εφαρμόσιμη. Τα χιλιάδες νεαρά κορίτσια που εγκαταλείπουν τις οικογένειές τους και το σχολείο και μένουν σε οικοτροφεία εργοστασίων, όπου εργάζονται ατελείωτες ώρες προκειμένου να ταΐσουν τους δικούς τους, δεν πρόκειται να γίνουν διευθύντριες ή μάνατζερ εταιριών.
Σε μια αχανή χώρα όπως αυτή, με τα δισεκατομμύρια των κατοίκων και την αδιαφάνεια που τη χαρακτηρίζει σε πολλούς τομείς, προκύπτει από μόνο του το ερώτημα αν αρκούν μερικές δεκάδες κούκοι για να φέρουν την άνοιξη!
Με πληθυσμό που αγγίζει το 1,3 δισ. και με τους περισσότερους κατοίκους να ζουν υπό καθεστώς τραγικής φτώχειας, η πολιτική του ενός παιδιού ανά οικογένεια από μόνη της δεν αποτελεί απαραίτητα κάτι το μεμπτό.
Η κινεζική κυβέρνηση εισήγαγε το μέτρο το 1979 προκειμένου να ελέγξει την αύξηση του πληθυσμού, μειώνοντας έτσι τα κοινωνικά βάρη που έπρεπε η ίδια να επωμισθεί -επιδόματα, ασφάλειες κ.λπ.-, αλλά και για την «αποσυμφόρηση» της χώρας. Η εφαρμογή όμως του μέτρου αλλά και το όλο σκεπτικό πίσω από αυτό το έχουν καταστήσει άκρως αμφιλεγόμενο τόσο εκτός όσο και εντός των συνόρων της χώρας.
Βάσει του σχεδίου, κάθε οικογένεια που θα ξεπερνούσε το όριο του ενός παιδιού θα έπρεπε να καταβάλει ένα πρόστιμο, ανάλογα πάντα με το εισόδημά της.
Μέχρι σήμερα όμως παρατηρείται ότι όχι μόνο δεν καταβάλλεται το πρόστιμο αλλά οι οικογένειες που διαθέτουν περισσότερα παιδιά εισπράττουν τα ίδια επιδόματα με εκείνους που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία.
Ο ίδιος νόμος προβλέπει να επιτρέπεται η απόκτηση δεύτερου παιδιού αν το πρώτο παιδί του ζευγαριού είναι κορίτσι ή… άτομο με ειδικές ανάγκες!
Μεμπτή είναι η πρακτική εφαρμογή του νόμου, που βάσει των εκθέσεων διαφόρων οργανώσεων για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει συχνά ως αποτέλεσμα τον εξαναγκασμό των γυναικών σε εκτρώσεις ή σε στείρωση, καθώς και τη δολοφονία (κυρίως με τη μέθοδο της αναγκαστικής ασιτίας) του βρέφους αν αυτό είναι κορίτσι. Πολλές φορές είναι η μητέρα που βάζει τέλος στη ζωή της κόρης της, καθώς η γέννηση κοριτσιού θα μπορούσε να είναι η αιτία για να την εγκαταλείψει ο άντρας της ή να αποκτήσει παλλακίδα!
Μια γυναίκα που γεννάει κορίτσια στην Κίνα θεωρείται ουσιαστικά «άχρηστη» στη διαδικασία διαιώνισης του είδους. Το σκεπτικό αυτό έχει φέρει τα πάνω κάτω και στα ποσοστά ανδρών-γυναικών στο συνολικό πληθυσμό, με τις ποσοστώσεις πλέον να είναι 117-100 υπέρ των ανδρών, αριθμός αρκετά υψηλός αν αναλογιστεί κανείς ότι κάτω από φυσιολογικές συνθήκες η διαφορά δεν ξεπερνά τις τρεις μονάδες.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?selectedinsert=28

Παρασκευή 29 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: τουρίστες στο δρόμο του μεταξιού


Ο Διεθνής Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι η Κίνα θα αναδειχτεί δεύτερος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός μέχρι το 2015, ενώ αυτή τη στιγμή κατέχει την έβδομη θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πόρους εσόδων για τη χώρα, η οποία φαίνεται και αποφασισμένη να τον εκμεταλλευτεί στο έπακρο.
Το 2007 μόνο ο τουρισμός απέφερε στη Κίνα 461 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσοστό κατά 13,3% μεγαλύτερο από ό,τι το 2006. Η ραγδαία άνοδος στο συγκεκριμένο τομέα έχει αρχίσει να παρατηρείται από τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, όταν η χώρα άνοιξε τα σύνορά της για τους ξένους τουρίστες.
Η Σαγκάη είναι η πόλη που ποτέ δεν σταματάει να μεταμορφώνεται. Νέοι δρόμοι, ουρανοξύστες και μαγαζιά αλλάζουν το κέντρο της πόλης, που καταφέρνει όμως να διατηρήσει το μοναδικό ανατολίτικο χαρακτήρα της. Παρότι το Πεκίνο είναι η πρωτεύουσα της Κίνας, η Σαγκάη είναι η οικονομική και πολιτισμική καρδιά της χώρας. Υστέρα από 40 χρόνια οικονομικής και τουριστικής τελμάτωσης, έχει αναδειχτεί σε έναν από τους αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς. Στη διάρκεια της ιστορίας της η πόλη δέχτηκε πολλά πλήγματα που δεν της επέτρεψαν να αναπτυχθεί όπως θα ήταν αναμενόμενο. Από το 1990 και μετά όμως μια σειρά από πολιτικές και κοινωνικές συμπτώσεις έχει συνδράμει στην οικονομική της ανάπτυξη. Περίπου την ίδια εποχή η κινεζική κυβέρνηση ενέταξε τη Σαγκάη σε μια ειδική οικονομική ζώνη που της επιτρέπει να κινείται πιο ελεύθερα σε οικονομικά και πολιτικά θέματα. Ταυτόχρονα της παρέχει και μια σειρά από ευέλικτα κυβερνητικά μέτρα –που δεν ισχύουν σε πολλές περιοχές της Κίνας– γεγονός που της επέτρεψε να δημιουργήσει ένα σύστημα οικονομικής διαχείρισης που ήταν εξαιρετικά αποδοτικό για την ανάπτυξη επιχειρήσεων.
Σήμερα η Σαγκάη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα της Κίνας, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι στο μέλλον θα εξελιχθεί σε άλλη μια μητρόπολη του κόσμου. Είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη της χώρας, με περισσότερους από 20 εκατομμύρια κατοίκους. Βρίσκεται στην κεντρική ανατολική ακτή της Κίνας, ενώ θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες επαρχίες. Η τουριστική βιομηχανία έχει συντελέσει στη ριζική μεταστροφή της πόλης, που είναι πια γνωστή για τα ιστορικά αξιοθέατά της, αλλά και για τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Μόλις μέσα σε μερικά χρόνια μια μικρή επαρχιακή πόλη μεταμορφώθηκε εντελώς και τώρα πια μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη Νέα Υόρκη ή το Παρίσι. Η ιστορία της παίζει σημαντικό ρόλο για να κατανοήσει κάποιος την αναπτυξιακή πορεία της Κίνας. Η πόλη υπήρξε στο παρελθόν σημαντικό σταυροδρόμι για όλα τα πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα που στιγμάτισαν τη σύγχρονη Κίνα. Χτισμένη σε ελώδη περιοχή, στις όχθες του ποταμού Γιανγκτσέ, ιδρύθηκε το 10ο αιώνα μ.Χ. σε σημείο που θεωρείται στρατηγικό. Οι δυτικοί αναγνώρισαν αμέσως την τοποθεσία ως ιδανική για εμπορικές συναλλαγές μέσα στην Κίνα και για αυτό και την κατέλαβαν, ανακόπτοντας την εξέλιξή της. Εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Σαγκάη για να μπορέσουν να βιώσουν από κοντά τον έντονο οικονομικό δυναμισμό της, τις ανεπανάληπτες ομορφιές της και τη μοναδική μίξη της δυτικής με την ανατολική κουλτούρα. Γεμάτη με αντιθέσεις του παλιού με το νέο, η Σαγκάη είναι σίγουρα ένα μέρος μαγικό. Η πολεοδομική της ανάπτυξη είναι αστραπιαία, αφού ουρανοξύστες φαίνεται σαν να ξεφυτρώνουν από τη μία στιγμή στην άλλη, η κίνηση μοιάζει να πολλαπλασιάζεται κάθε εβδομάδα, ενώ οι δρόμοι δεν ησυχάζουν ποτέ.
Το κέντρο της πόλης έχει παραδοσιακό ανατολίτικο χρώμα και μια έκπληξη σε κάθε γωνία. Στην καρδιά της, στην πλατεία των Ανθρώπων, στέκεται το θέατρο της Σαγκάης, που κατασκευάστηκε το 1998 και από τότε φιλοξενεί μερικές από τις καλύτερες παραστάσεις του κόσμου. Οι επισκέπτες της πόλης δεν παραλείπουν ποτέ να περάσουν από το επιβλητικό αυτό οικοδόμημα και να παρακολουθήσουν μια όπερα, ένα μπαλέτο ή μια θεατρική παράσταση. Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα αρχιτεκτονικά σύμβολα της περιοχής είναι ο ναός του Βούδα, που μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα σημαντικό θρησκευτικό κέντρο. Χτισμένος με επιρροές της δυναστείας Σονγκ, φιλοξενεί μερικά από τα ωραιότερα αγάλματα του Βούδα στολισμένα με πανάκριβους πολύτιμους λίθους. Γνωστό και ως η «Βενετία της Σαγκάης», το Zhujiajiao είναι μια καλοδιατηρημένη «υδάτινη πόλη» και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αρχαίας νοτιοανατολικής κινεζικής πόλης. Τα μικρά δρομάκια και τα κανάλια είναι ένα τοπίο γνωστό για την ηρεμία και τη λεπτή κομψότητά του.
Η κινεζική επαρχία δεν ξεχνάει όμως την παράδοση και τις ρίζες της. Τα μουσεία και τα κέντρα τέχνης εξαίρουν την κινεζική κουλτούρα και τον ανατολίτικο τρόπο ζωής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Μουσείο Κινεζικής Τέχνης που φιλοξενεί μια πλούσια συλλογή αρχαίων κεραμικών, πινάκων και χάλκινων εκθεμάτων, μοναδική σε όλο τον κόσμο. Το Σύγχρονο Μουσείο είναι από μόνο του ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα με τετράγωνη βάση και θολωτή στέγη. Σύμφωνα με τους ντόπιους, η δομή του συμβολίζει την αρχαία κινεζική φιλοσοφία ότι «η τετράγωνη Γη είναι κάτωαπό το στρογγυλό ουρανό».
Οι Αμερικανοί την αποκαλούν «Χαβάη της Ανατολής», για τους Γερμανούς είναι η δεύτερη Μαγιόρκα, το σίγουρο είναι πως το εξωτικό νησίτης Κίνας κάνει σταθερά και γοργά αναπτυξιακά βήματα. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις η Χαϊνάν αναδεικνύεται στο δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό των νέων και μεγαλύτερων Κινέζων, εκατομμυριούχων, αλλά και μικρομεσαίων.
Έχοντας μείνει στο περιθώριο για δεκαετίες η Χαϊνάν, που αποτελεί και το ανατολικότερο άκρο της αχανούς ασιατικής χώρας, σταδιακά παίρνει την εκδίκησή της συγκεντρώνοντας τα βλέμματα κολοσσών της διεθνούς τουριστικής βιομηχανίας. Το νησί όπου η δυναστεία των Χαν έστελνε τους ανεπιθύμητους είναι πια ένας από τους αγαπημένους επίγειους παραδείσους για πλούσιους Ρώσους και Γερμανούς τουρίστες, ενώ επανειλημμένα έχει φιλοξενήσει και το διαγωνισμό ομορφιάς για την ανάδειξη της «Mις Κόσμος».
Με έκταση μικρότερη από το μισό της Σικελίας, πληθυσμό που αγγίζει τα εννέα εκατομμύρια και φιλόδοξους πολιτικούς, η Χαϊνάν σχεδιάζει να γίνει πόλος έλξης έως και 50 εκατομμυρίων τουριστών ετησίως, τουλάχιστον αυτό δηλώνουν (ευθαρσώς) στο πενταετές τουριστικό πλάνο τους ντόπιοι πολιτικοί. Διαθέτει παραλίες με φοίνικες, εξαιρετικά γήπεδα γκολφ –όπως υποστηρίζουν οι φαν του αθλήματος– και παραρτήματα μερικών από τις μεγαλύτερες αλυσίδες ξενοδοχείων στο κόσμο, όπως το Sheraton-Marriott-Hilton ή το Ritz-Carlton.
Η γλώσσα που κυριαρχεί στα μπαράκια της περιοχής δεν είναι τα κινεζικά αλλά τα ρωσικά, ενώ πτήσεις τσάρτερ από τη Μόσχα και το Βλαδιβοστόκ φέρνουν κάθε εβδομάδα μερικές εκατοντάδες Ρώσους στον «τροπικό» της Κίνας. Την περσινή χρονιά και μόνο ο αριθμός τους ξεπέρασε τις 150.000.
Σταθερή ανάπτυξη γνωρίζει και η πορνεία στη Χαϊνάν, χωρίς όμως τη συμβολή του ντόπιου πληθυσμού που έχει βρει άλλους τρόπους για να πλουτίσει… Με την ανακάλυψη του μικρού τους ανατολίτικου παράδεισου γεννήθηκαν νέες προοπτικές. Όποιος διέθετε γη, τη νοίκιασε ή την πούλησε. Παντού ξεπηδούν νέες κατασκευές από πανάκριβες βίλες αξίας εκατομμυρίων δολαρίων δίπλα στο κύμα, έως μικρά διαμερίσματα για τους λιγότερο ευκατάστατους.
Η Χαϊνάν όμως δεν είναι μόνο παράδεισος για τους τουρίστες, αλλά και για τους προαναφερθέντες φιλόδοξους πολιτικούς, που αποτελούν έναν από τους μόνιμους πονοκεφάλους για την ηγεσία στο Πεκίνο. Η διαφθορά δεν είναι άγνωστη λέξη στο νησί… Πριν από μερικά χρόνια οι νησιώτες αγόρασαν μερικές δεκάδες χιλιάδες αυτοκίνητα από την Ιαπωνία αφορολόγητα –καθώς το νησί τις τελευταίες δεκαετίες ανήκει στην ειδική οικονομική ζώνη– και προχώρησαν στην πώλησή τους στους συμπατριώτες τους σε εξωφρενικά υψηλές τιμές. Όταν η απάτη δεν έγινε αντιληπτή, αποφάσισαν να δοκιμάσουν την τύχη τους και με –εκατομμύρια– άλλα εμπορεύματα, το οποίο και έπραξαν μέχρι που παρενέβη ο στρατός – ειδική αποστολή από το Πεκίνο. Το αποτέλεσμα ήταν να «πέσουν» μερικά από τα ανώτερα κεφάλια αλλά αυτά που έμειναν συνέχισαν το έργο των προκατόχων τους, αν και σε άλλον τομέα…,στις κατασκευές. Αυτό αποτέλεσε μια μάλλον από τις αιτίες που είχαν ως αποτέλεσμα το μεγάλο κραχ που οδήγησε στην εγκατάλειψη επί σειρά ετών κάθε οικοδομικής δραστηριότητας.
Το νησί «Νότια της Θάλασσας» (αυτό σημαίνει η λέξη Χαϊνάν) είναι ουσιαστικά ένα σύμπλεγμα νησιών, όπου η Χαϊνάν έχει τη μεγαλύτερη έκταση. Με τα χρόνια όμως η ταχεία ανάπτυξή της επισκίασε τα γειτονικά νησιά.
Όσο για τα αξιοθέατα, εκτός από τις Κινεζούλες με παραδοσιακές βαυαρικές στολές που σερβίρουν μπίρα (για εκείνους που θα προλάβουν να νοσταλγήσουν τη Δύση), υπάρχουν η «Χώρα της Επανάστασης» που δεν είναι άλλο από το Εθνικό Πάρκο της Χαϊνάν –και το μόνο σημείο του νησιού που θα συναντήσετε στοιχεία από το κομμουνιστικό παρελθόν του τόπου– και το φρούριο Ξιουγίνγκ Μπαρμπέτ, που χτίστηκε το 1891κατά τη διάρκεια του σινο-γαλλικού πολέμου. Επίσης, στο Χαϊκού, στην πρωτεύουσα του νησιού, υπάρχουν αρκετοί ναοί, ενθύμια από τις διάφορες δυναστείες που καθόρισαν την πορεία της περιοχής.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?selectedinsert=28

Τετάρτη 27 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: μια χώρα, δύο συστήματα


Στην άκρη του Ειρηνικού Ωκεανού, το έντονο ασιατικό άρωμα της Κίνας μπερδεύεται με δύο από τις πιο καπιταλιστικές οικονομίες του κόσμου. Τα «μαργαριτάρια» της Νότιας Θάλασσας: το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο. Οι δύο ειδικές διοικητικές περιφέρειες της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που μέχρι και τον 20ό αιώνα αποτελούσαν αποικίες δυτικών κρατών. Σήμερα, αντιμετωπίζονται ως «μία χώρα αλλά δύο συστήματα». Την ώρα που διαθέτουν αυτονομία σχετικά με το νομικό σύστημα, τη νομισματική και τελωνειακή πολιτική, τις διεθνείς αντιπροσωπίες και τους νόμους μετανάστευσης, η Κίνα φροντίζει για ζητήματα άμυνας και εξωτερικών σχέσεων.
Σταυροδρόμι του παγκόσμιου εμπορίου, παράδεισος του shopping, αρχιπέλαγος των αντιθέσεων, έδρα του απόλυτου καπιταλισμού, Μανχάταν της Ασίας, όαση για κάθε λογής επιχειρηματικότητα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστεψαν πως όλα θα άλλαζαν από τη μια στιγμή στην άλλη, αμέσως μετά την παράδοση του Χονγκ Κονγκ στην κομμουνιστική Κίνα. Πολλοί βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα: Να μείνουν ή να φύγουν; Πιο φοβισμένη η ελίτ των νεαρών αμερικανοσπουδασμένων Κινέζων, που για χρόνια έβρισκαν εκεί καταφύγιο ελευθερίας και ανεμπόδιστης δράσης. Τόσο κοντά και τόσο μακριά από την πατρίδα…
Οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν. Η Κίνα τίμησε το «συμβόλαιο». Έντεκα χρόνια μετά τη «μεγάλη επιστροφή», το 1997, το Χονγκ Κονγκ εξακολουθεί να προσφέρει τις ίδιες συγκινήσεις σε ντόπιους και ξένους. Όταν πρόκειται για το «ναό του παγκόσμιου εμπορίου» όλα γίνονται ξαφνικά πολύ χαλαρά.
Μικρός τόπος, μόλις 588 τ.χλμ., πάντοτε τα χωρούσε όλα: Ουρανοξύστες σε παράταξη, φωτεινές επιγραφές, παραδοσιακές κινεζικές συνοικίες και γραφικά ψαράδικα χωριά. Υπερσύγχρονα μέσα μεταφοράς –πλωτά και σιδηροδρομικά– και ταπεινά ψαροκάικα. Καταστήματα που καθηλώνουν με τη λάμψη των εμπορευμάτων τους και επιβλητικούς βουδιστικούς ναούς. Από το κέντρο της πόλης με τους ξέφρενους ρυθμούς της ως τη γραφική Χερσόνησο του Κολούν και τα 235 νησιά του αρχιπελάγους, όλα συνθέτουν μια εικόνα αντιφάσεων. Οι ντόπιοι έμαθαν να ζουν μ’ αυτό. Και δήλωναν πάντα πως σέβονταν το ίδιο τη βασίλισσα Ελισάβετ και την προστάτιδα των ψαράδων Τιν Χάου!
Λένε πως το Χονγκ Κονγκ ιδρύθηκε από Άγγλους εμπόρους στα τέλη του 17ου αιώνα. Αλλά οι ρίζες της ιστορίας του χάνονται στο χρόνο. Υπάρχουν αποδείξεις για παρουσία ανθρώπων στην περιοχή τρεις χιλιάδες χρόνια π.Χ. Και ήδη, από τον 3ο αιώνα π.Χ., ομάδες ψαράδων είχαν εγκατασταθεί στα νησιά. Πολλά άλλαξαν από εκείνη την 28η Ιανουαρίου του 1841, που ο πλοίαρχος και πρώτος κυβερνήτης Τσαρλς Έλιοτ ύψωσε στο Χονγκ Κονγκ τη βρετανική σημαία, ως συνέπεια της Συμφωνίας του Τσουέν Πε. Είκοσι χρόνια αργότερα, η θαλασσοκράτειρα Βρετανία αποκτούσε και τη Χερσόνησο του Κολούν. Το 1888 λειτούργησε για πρώτη φορά ο σιδηρόδρομος προς την Κορυφή της Βικτώριας. Σήμερα, ο πύργος της Κορυφής είναι ένα από τα σημαντικότερα σημεία επίσκεψης, καθώς προσφέρει πανοραμική θέα του αρχιπελάγους. Η βόλτα ως εκεί με το υπερσύγχρονο πλέον τρένο και το τελεφερίκ θεωρείται απαραίτητη ακόμη και για τους πιο βιαστικούς. Το 1898, με τη Δεύτερη Συνθήκη του Πεκίνου, η περιοχή, γνωστή πλέον με την ονομασία «Νέα Εδάφη», νοικιάστηκε από την Κίνα στη Βρετανία, για 99 χρόνια. Η περίοδος της ενοικίασης έληξε το 1997.
Το Χονγκ Κονγκ συνέχισε να συνδυάζει τη μυστηριακή γοητεία της Κίνας με τα λαμπερά φώτα του καπιταλισμού. Παρέμεινε ο ιδανικός τόπος για ψώνια – λένε χαρακτηριστικά πως δεν υπάρχει τίποτε που να μην μπορεί ακόμη και ο πιο απαιτητικός να βρει στα στριμωγμένα μαγαζιά του. Ακόμη και γουναρικά, παρά το ζεστό του κλίμα. Ακόμη και τη νύχτα, γιατί η πόλη δεν κοιμάται ποτέ. Το Χονγκ Κονγκ διαθέτει τα περισσότερα κοσμηματοπωλεία ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Κάθε χρόνο πωλούνται εκεί πολύτιμοι λίθοι αξίας άνω των 3 δισεκατομμυρίων λιρών Αγγλίας. Θεωρείται η τρίτη μεγαλύτερη αγορά διαμαντιών στον κόσμο. Και βέβαια, εκεί βρίσκεται ο παράδεισος των ηλεκτρονικών ειδών.
Αλλά και ο παράδεισος των γεύσεων, δυτικών και ασιατικών, με πάνω από έξι χιλιάδες εστιατόρια. Πιο χαρακτηριστικά τα πλωτά εστιατόρια του Αμπερντίν, όπου διαλέγεις τα ψαρικά που θα γευτείς μέσα από τεράστια ενυδρεία.
Από την Κορυφή ως τη συνοικία Στάνλεϋ, από την πλατεία του Αγάλματος ως το Μεγάλο Βούδα και το μοναστήρι Πο Λιν, όλα μαρτυρούν το σπάνιο συνδυασμό του οικονομικού θαύματος με την ευλαβική διατήρηση της παράδοσης και του αυθεντικού. Η συνύπαρξη υπήρξε πάντοτε ιερή εδώ. Και η ειρωνεία το μοναδικό όπλο στις διαφωνίες ανάμεσα σε φυλές και εθνότητες. Κινέζοι και Βρετανοί, Ασιάτες και Εβραίοι, κινούνται αριστοτεχνικά σε ουρανοξύστες και στην αγορά, χρησιμοποιούν τα πιο σύγχρονα μέσα μεταφοράς, εκμεταλλεύονται και την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, δουλεύουν σκληρά και διασκεδάζουν, πουλάνε κι αγοράζουν, υποκλίνονται στο θεό του εμπορίου και προσεύχονται μπροστά σε χρυσοποίκιλτους Βούδες. Η Κίνα και οι απαγορεύσεις της, το Θιβέτ και η πλατεία Τιεν Αν Μεν βρίσκονται πολύ μακριά…
Απέναντι από το Χονγκ Κονγκ, στη νοτιοανατολική ακτή της Κίνας και αγκυροβολημένο στη δυτική πλευρά του ποταμού Περλ, βρίσκεται το Μακάο. Για πολλούς αποτελεί την «καρδιά της Ασίας», αφού εκτός από την οικονομική ανάπτυξη, είναι περικυκλωμένο από την Ταϊλάνδη, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και τη Νότιο Κορέα. Το Μακάο είναι μια από τις παλαιότερες ευρωπαϊκές αποικίες. Μέχρι το 1999, όταν και μεταβιβάστηκε στη διοίκηση της Κίνας, αποτελούσε κτήση της Πορτογαλίας. Η μεταβίβαση ορίζει τη διατήρηση της υψηλής αυτονομίας του Μακάο τουλάχιστον ως το 2049, πενήντα χρόνια μετά τη σύναψη της συνθήκης ανάμεσα σε Πορτογαλία και Κίνα. Σήμερα, διατηρεί πολλά από τα αποικιοκρατικά στοιχεία του παρελθόντος. Οι καθολικοί ναοί αναμιγνύονται με τους βουδιστικούς και χάνονται κάτω από τους επιβλητικούς ουρανοξύστες και τα γιγάντια καζίνο, που θυμίζουν Λας Βέγκας. Η έκτασή του είναι μόλις 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο πληθυσμός του ξεπερνάει τις 520.000 κατοίκους.
Οι πρώτοι κάτοικοι του Ου Μουν –η αρχική ονομασία του Μακάο– ήταν ψαράδες από το Φουτζιάν και αγρότες από το Γκουαντόνγκ. Από τότε ξεκινάει και η εμπορική δράση στην περιοχή, την οποία οι ντόπιοι αποκαλούσαν Α Μα Γκάο (περιοχή της Α Μα), προς τιμήν της θεάς που προστατεύει τους ναυτικούς. Σε αντίθεση με το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο ουσιαστικά παραδόθηκε στους Πορτογάλους μετά τη σύναψη συμφωνίας με τη δυναστεία των Μινγκ τη δεκαετία του 1550. Οι άποικοι εγκλιματίστηκαν γρήγορα. Έκτισαν φρούριο και έστρωσαν νέους δρόμους. Αργότερα, κατασκεύασαν νοσοκομεία, διοικητικά κτίρια, εκκλησίες, καθώς και το κολέγιο του Αγίου Πέτρου, το πρώτο πανεπιστήμιο δυτικού τύπου στα βάθη της Ανατολής. Μεταξωτά, μπαχαρικά και πορσελάνη διακινούνται σε ολόκληρο τον κόσμο, ευνοούμενα από την κομβική θέση του Μακάο. Το κέντρο του εμπορίου ήταν πλέον πραγματικότητα. Στα τέλη του 19ου αιώνα όμως το Χονγκ Κονγκ ξεπέρασε το Μακάο σε εμπορική δύναμη, αναγκάζοντας τους περισσότερους οίκους να το εγκαταλείψουν. Από την εποχή των Πορτογάλων και μετά τη μεταβίβαση στην Κίνα, το Μακάο διατηρεί ακόμη μια από τις πλέον καπιταλιστικές και πλούσιες οικονομίες παγκοσμίως. Στηρίζεται κυρίως στην κλωστοϋφαντουργία, στην εξαγωγή ενδυμάτων και τον τουρισμό, που είναι άμεσα συνδεδεμένος με τα καζίνο. Αν και το Μακάο «χτυπήθηκε» από την ασιατική κρίση του 1997-1998 και την παγκόσμια ύφεση του 2001, η οικονομία του γνωρίζει μεγάλη άνθηση, με το ΑΕΠ να ενισχύεται κατά 13,1% κάθε έτος μέχρι το 2006. Το 2007 το ΑΕΠ του Μακάο εκτοξεύτηκε κατά 31,4%, λόγω της αύξησης του τουριστών, μετά την άρση ορισμένων απαγορεύσεων που είχε επιβάλει η Κίνα. Το 2007 κατέφτασαν στην περιοχή περίπου 25 εκατ. τουρίστες. Επιπλέον, το Μακάο αποτελεί τόπο ανάπτυξης των offshore επιχειρήσεων, καθώς διαθέτει μικρή φορολογία, ενώ το λιμάνι του είναι απολύτως ελεύθερο σε ελέγχους του ξένου συναλλάγματος. Κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, η οικονομία της χώρας ενισχύθηκε από την ανάπτυξη της ελαφριάς βιομηχανίας, την αύξηση των εργατικών χεριών εξαιτίας της εισροής μεταναστών από την ηπειρωτική Κίνα και τον τουρισμό.
Αναμφισβήτητα για τη Χερσόνησο του Μακάο, ο τουρισμός ισούται με τα περίπου 30 καζίνο του και δίκαια διεκδικεί τον τίτλο «Μέκκα του τζόγου» που αποδίδεται στο Λας Βέγκας. Στην πρώτη και δεύτερη θέση της λίστας με τα καλύτερα καζίνο στον κόσμο φιγουράρουν το Venetian και το Sands, που βρίσκονται στο μικρό Μακάο. Βασιλιάς των επιχειρήσεων του τζόγου είναι ο Στάνλεϋ Χο, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Το μότο του με το οποίο πιστεύεται ότι έχτισε και τα 17 καζίνο που του ανήκουν στο Μακάο είναι η φράση «δεν έχω τίποτα να χάσω». Ίσως βέβαια να μην είχε την ίδια άποψη αν έπαιζε σε καζίνο, καθώς ο κ. Χο δεν πιάνει ποτέ στα χέρια του την τράπουλα. Για 40 χρόνια, ο Στάνλεϋ Χο είχε το μονοπώλιο των καζίνο αλλά από το 2004 οι αμερικανικές Las Vegas Sands Corp και Galaxy Casino SA δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Τα εισοδήματα από τον τζόγο αντιπροσωπεύουν το 25% του ΑΕΠ και περίπου το μισό από τα φορολογικά έσοδα.
Εκεί όμως που σταματάει ο τζόγος και οι επενδύσεις είναι το σημείο που –όπως λένε οι περισσότεροι– αρχίζει το αληθινό Μακάο. Τα ίχνη της παλιάς πόλης εντοπίζονται στο λιμάνι και μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το σκηνικό και ο υποβλητικός φωτισμός μαγνητίζουν τους «ρομαντικούς» επισκέπτες που αναζητούν κάτι από τη δεκαετία του ’30.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?selectedinsert=28

Παρασκευή 22 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: Πεκίνο, η πόλη που δεν κοιμάται ποτέ


Η πρώτη αίσθηση που έχει κανείς φτάνοντας στο Πεκίνο είναι περίεργη. Αποπνικτική ζέστη, χωρίς να φαίνεται ο ήλιος. Πινακίδες με ιδεογράμματα, που σε αποπροσανατολίζουν. Τίποτα το οικείο. Με μια προσεκτικότερη ματιά όμως βλέπει κάποιος μια πόλη που διαθέτει όλα όσα θα μπορούσε να ζητήσει ή να φανταστεί ένας επισκέπτης.
Τα τελευταία χρόνια το Πεκίνο μοιάζει με ένα απέραντο εργοτάξιο. Τα χουτόνγκ –οι παραδοσιακές γειτονιές με τα στενά σοκάκια και τα γραφικά σπίτια– δίνουν τη θέση τους σε πολυτελείς ουρανοξύστες, επιβλητικά ξενοδοχεία και πολυκαταστήματα. Η τάση αυτή ξεκίνησε επί Μάο, όπου στο όνομα της επανάστασης γκρεμίστηκε πλήθος ναών και παραδοσιακών κτιρίων ανοίγοντας μεγάλες λεωφόρους. Στη συνέχεια το Πεκίνο εξελίχθηκε από μια παραδοσιακή πόλη με ιστορία 500.000 χρόνων σε μια πολύβουη μεγαλούπολη.
Το υψηλό κόστος συντήρησης των παραδοσιακών κατοικιών, αλλά και η προσπάθεια της Κίνας να εξωραΐσει την πόλη οδήγησαν στη δημιουργία μιας πόλης με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Πολλά δημόσια κτίρια, όπως του κρατικού τηλεοπτικού σταθμού CCTV και της κινεζικής όπερας, εντυπωσιάζουν. Οι οδηγοί ταξί δείχνουν με περηφάνια το στάδιο των Ολυμπιακών Αγώνων κάθε φορά που περνούν από εκεί... «Olympic Games», λένε με σπαστά αγγλικά.
Λίγα είναι πια τα μνημεία που παραπέμπουν στην ιστορία της πόλης. Η Απαγορευμένη Πόλη είναι το πιο γνωστό από αυτά. Ήταν το κέντρο της αυτοκρατορίας για πάνω από 500 χρόνια. Φιλοξένησε 24 αυτοκράτορες και αποτελούσε χώρο διοίκησης. Ήταν το πιο ψηλό κτίσμα της αυτοκρατορίας. Κανείς δεν μπορούσε να κοιτά απευθείας το παλάτι ως ένδειξη σεβασμού προς τον αυτοκράτορα. Ονομάστηκε έτσι γιατί η είσοδος στην πόλη ήταν αδύνατη για το λαό. Μετά την επανάσταση άνοιξε τις πύλες της στο κοινό με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να την επισκέπτονται πολλοί Κινέζοι. Για πολλούς από αυτούς τους Κινέζους τουρίστες το θέαμα είναι οι δυτικοί. Κάποιοι έχουν έρθει από την επαρχία και δεν έχουν συναντήσει δυτικούς. Μην παραξενευτείτε εάν σας ζητήσουν να βγείτε μαζί μια φωτογραφία.
Βγαίνοντας από την Απαγορευμένη Πόλη βρίσκεται η περίφημη πλατεία Τιαν Αν Μεν. Η μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου και το κέντρο της κινεζικής πρωτεύουσας. Κατασκευάστηκε από τον Μάο ως χώρος συγκεντρώσεων. Με κάθε πλευρά μήκους 1 χλμ. χρειάζεται κανείς τουλάχιστον μία ώρα για να τη διασχίσει. Στην ανατολική πλευρά είναι το Εθνικό Μουσείο, ενώ απέναντι, στη δυτική πλευρά της πλατείας, είναι το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο. Στο κέντρο της πλατείας βρίσκονται το Μνημείο των Ηρώων και το Μαυσωλείο του Μάο Τσετούνγκ. Η πλατεία είναι ίσως από τα λίγα μέρη στο Πεκίνο που οι Κινέζοι δεν φτύνουν –συνήθεια ιδιαίτερα προσφιλής– ως ένδειξη σεβασμού.
Παρά το γεγονός ότι η Απαγορευμένη Πόλη είναι το πιο γνωστό από τα μνημεία, τα θερινά ανάκτορα είναι το καλύτερο. Με έκταση να ξεπερνά τα 290 εκτάρια, ήταν ο τόπος ξεκούρασης των αυτοκρατόρων τους θερινούς μήνες. Από τους αναρίθμητους κήπους του Πεκίνου, ο κήπος των ανακτόρων είναι ο πιο όμορφος που συναντά κανείς. Το 1924, όταν εκδιώχθηκε ο τελευταίος αυτοκράτορας από την Απαγορευμένη Πόλη, τα θερινά ανάκτορα άνοιξαν τις πύλες τους στον κινεζικό κοινό. Σήμερα είναι δημόσιος κήπος και ένας αγαπημένος προορισμός των Κινέζων στον ελάχιστο ελεύθερό χρόνο τους.
Σίγουρα όμως το πιο εντυπωσιακό μέρος στο Πεκίνο είναι το Σινικό Τείχος. Θεωρείται ένα από τα Νέα Επτά Θαύματα του κόσμου. Οι Κινέζοι είναι ιδιαίτερα περήφανοι για το τείχος και σπάνια αναφέρουν πως πέθαναν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια εργάτες στη δεκαετία που χρειάστηκε για να χτιστεί. Εάν και το κοντινό στο Πεκίνο τμήμα είναι τουριστικοποιημένο, μια βόλτα στο πιο αυθεντικό κομμάτι του μπορεί να εντυπωσιάσει και τον πιο απαιτητικό. Δεν είναι τόσο το κτίσμα που εντυπωσιάζει όσο η σκέψη ότι χρόνια πριν με ελάχιστα μέσα έγινε ένα τόσο μεγάλο έργο σε μια περιοχή που ακόμα και σήμερα τμήμα της παραμένει δύσβατο.
Μεγάλο πρόβλημα πάντως είναι το κυκλοφοριακό. Απέραντες ουρές αυτοκινήτων σχηματίζονται στους πέντε βασικούς δρόμους της πόλης που εκτείνονται περιμετρικά από την Απαγορευμένη Πόλη, που είναι και το κέντρο. Καθώς το βιοτικό επίπεδο των Κινέζων αυξάνεται συνεχώς, άρα όλο και περισσότεροι αποκτούν αυτοκίνητο, εκφράζονται φόβοι πως το οδικό δίκτυο σύντομα θα είναι ανεπαρκές. Η πρώτη επαφή με τους δρόμους είναι τρομακτική για τους δυτικούς. Οδηγοί που αλλάζουν συνεχώς λωρίδες και αυτοκίνητα που μοιάζουν πως θα συγκρουστούν. Η φαινομενική αναρχία όμως έχει τους δικούς της κανόνες και σπάνια υπάρχουν ατυχήματα στο δρόμο.
Παρότι η νοοτροπία των Κινέζων συνοψίζεται στο τρίπτυχο εργασία-φαγητό-ύπνος, το Πεκίνο είναι μια πόλη που δεν κοιμάται ποτέ. Όπως κάθε σύγχρονη μητρόπολη, σφύζει από ζωή. Αν και δεν έχει τον αέρα της κοσμοπολίτικης Σαγκάης, η νυχτερινή διασκέδαση έχει εξελιχθεί σημαντικά. Αγαπημένος τρόπος διασκέδασης για τους ντόπιους είναι το καραόκε. Σε κάθε γειτονιά υπάρχουν κλαμπ όπου μαζεύονται οι νεαροί Κινέζοι σε πριβέ δωμάτια τραγουδώντας κινεζικές, αλλά και αγγλικές επιτυχίες.
Παράλληλα το Πεκίνο έχει ανερχόμενη πολιτιστική ζωή η οποία περιλαμβάνει παραδοσιακές μορφές τέχνης, όπως η Όπερα του Πεκίνου και τα Κινεζικά Ακροβατικά, καθώς και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, συναυλίες και θέατρο. Τα Κινεζικά Ακροβατικά έχουν ιστορία 2.000 ετών και αποτελούν ένα από τα πλέον δημοφιλή και εντυπωσιακά είδη τέχνης στην Κίνα. Ακόμα πολλά τεϊοποτεία κρατούν ζωντανή την παράδοση του τσαγιού, σερβίροντάς το με κάθε ιεροτελεστία.
Η κουζίνα αρχικά απογοητεύει τους μυημένους στο «δυτικό» κινεζικό. Πολύ καυτερά ή πολύ λαδερά, λένε οι περισσότεροι. Στην πραγματικότητα όμως το Πεκίνο με τα 60.000 εστιατόρια και μπαρ θα ικανοποιήσει κάθε γούστο. Οι Κινέζοι έχουν ιδιαίτερη σχέση με το φαγητό, γι’ αυτό και υπάρχει πληθώρα εστιατορίων. Τρώνε ανελλιπώς τρία γεύματα την ημέρα. Η ώρα του φαγητού είναι ιερή, γι’ αυτό και μπορούν να φάνε οπουδήποτε και οτιδήποτε κινείται, όπως λένε χαριτολογώντας. Συνηθίζουν να τρώνε έξω. Καθώς οι περισσότεροι δουλεύουν 10-12 ώρες, το φαγητό είναι η ευκαιρία της ευρύτερης οικογένειας να συναντηθεί και να επικοινωνήσει. Οι πιο φτωχοί τρώνε συνήθως σε υπαίθριες καντίνες ή ταβέρνες. Η αλήθεια είναι πως σε τέτοια μέρη η αίσθηση της καθαριότητας και της υγιεινής διαφέρει αρκετά από τη δυτική φιλοσοφία, ξεπερνώντας όμως το πρώτο σοκ μπορεί κανείς να γευτεί την αυθεντική κινεζική κουζίνα ξοδεύοντας μόνο 7 γιουάν – ποσό που αντιστοιχεί σε 70 λεπτά του ευρώ. Με την αυξανόμενη παρουσία των ξένων στην πόλη, μπορεί πια να γευτεί κάποιος όλες τις κουζίνες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής.
Η κομμουνιστική Κίνα έχει εξελιχθεί σε μια από τις μεγαλύτερες αγορές του κόσμου. Μεγάλα εμπορικά κέντρα με πλήθος αγαθών. Οι τιμές εκεί δεν διαφέρουν από τη Δύση. Παράλληλα όμως υπάρχουν φτηνές αγορές με αντιγραφές. Δεν πρόκειται για μικρά μαγαζάκια κρυμμένα σε κάποιο στενό. Η αντιγραφή εδώ νομιμοποιείται μέσα στα πολυτελή κτίρια που στεγάζουν αυτές τις αγορές σε απόσταση αναπνοής από τα κανονικά καταστήματα. Οι τιμές εκεί είναι ιδιαίτερα χαμηλές, αρκεί κάποιος να κάνει το απαιτούμενο παζάρι. Το παζάρι θεωρείται απαραίτητο πριν από την όποια αγορά. Είναι παράδοση για τους Κινέζους και συχνά προσβάλλονται από όσους δυσανασχετούν. Παρόλο που οι Κινέζοι φημίζονται για την τιμιότητά τους, η επαφή με τη Δύση έχει κάνει κάποιους πονηρούς. Γι’ αυτούς ο δυτικός σημαίνει χρήμα και θα προσπαθήσουν να το εκμεταλλευτούν. Η πλειοψηφία των επισκεπτών πάντως το βρίσκει διασκεδαστικό. Οι ντόπιοι αντίθετα θυμώνουν με τους συμπατριώτες τους λέγοντας πως οι ξένοι ξοδεύουν πολλά χρήματα χωρίς λόγο. Οι ίδιοι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν πρόκειται να κάνουν αγορές. Συνηθίζουν να κάνουν βόλτες στα μεγάλα εμπορικά, να διασκεδάζουν με τα διάφορα happenings που διοργανώνονται, χωρίς όμως να ψωνίζουν. Η περίεργη πρωταρχική αίσθηση μετατρέπεται σε μια γλυκιά νοσταλγία για την πόλη που χρειάζεται ένα ανοιχτό μυαλό για να δει κανείς όλα όσα έχει να προσφέρει. Μην τη δείτε με τα μάτια ενός δυτικού, θα χάσετε μεγάλο μέρος της γοητείας της.
Οι αντιθέσεις που συναντά ο επισκέπτης, πολλές. Ένας μολυσμένος ουρανός αλλά πεντακάθαροι δρόμοι. Πολυτελή κτίρια δίπλα σε φτωχογειτονιές. Ακριβά αυτοκίνητα που προσπερνούν σκουριασμένα ποδήλατα. Αντιθέσεις τις οποίες οι Κινέζοι δείχνουν να έχουν αποδεχτεί. Λαός ιδιαιτέρως σκληραγωγημένος και περήφανος. Παρά το υψηλό ποσοστό φτώχειας, σπάνια συναντά κανείς ζητιάνους. Ακόμη και αυτοί που ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια δεν δέχονται ελεημοσύνη. Είναι άνθρωποι που δεν διαμαρτύρονται. Είναι απόλυτα συμβιβασμένοι με ό,τι έχουν, κυρίως όμως είναι ευτυχισμένοι. Η Κίνα μπορεί να έχει εξελιχθεί οικονομικά, πολιτικά όμως έχει παραμείνει στάσιμη.
Το Πεκίνο βρίσκεται στο επίκεντρο των αλλαγών, παραμένει όμως πιστό στις αρχές του κόμματος. Παρόλο που υπάρχουν συνδικάτα που εδρεύουν στην πόλη, ο ρόλος τους είναι περιορισμένος. Ακόμα και όταν ενεργούν, το κόμμα φροντίζει είτε να μη διαρρέει η δράση τους είτε να την υποβαθμίσει ώστε να μην ταράξουν την κουρδισμένη ζωή του Πεκίνου.
Το αυστηρό καθεστώς έχει τα πάντα κάτω από τον έλεγχό του, χωρίς να προκαλούνται αντιδράσεις. Οι Κινέζοι δεν κάνουν ποτέ κριτική στην κυβέρνηση και το έργο της. Η αποχή αυτή από την κριτική στην πολιτική δεν πηγάζει τόσο από φόβο όσο από άγνοια. Η κυβέρνηση φροντίζει να τους κρατά απομονωμένους από τον υπόλοιπο κόσμο ακόμα και σήμερα που η συναναστροφή με τους ξένους είναι καθημερινή. Η νοοτροπία που επικρατεί είναι πως αυτοί είναι διαφορετικοί. Έχουν μια αίσθηση ανωτερότητας. Όταν μαζεύονται το απόγευμα στις γειτονιές τους προτιμούν να παίζουν χαρτιά, να μιλούν, να γελούν δυνατά και να πίνουν φτηνή κινεζική μπίρα. Νεαρά ζευγαράκια που περπατούν χέρι χέρι, ηλικιωμένοι που συζητούν τι θα μαγειρέψουν και παιδιά που παίζουν ανέμελα στους δρόμους του Πεκίνου. Οι συζητήσεις τους περιορίζονται στη δουλειά και την οικογένεια. Κάποτε θεός τους ήταν το κόμμα, τώρα είναι απλά το χρήμα.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?selectedinsert=28

Τετάρτη 20 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: τα μυστικά του κόκκινου γίγαντα


Τα τελευταία χρόνια οι γνώσεις μας για την Κίνα έχουν αυξηθεί σημαντικά. Η Δύση μυείται στα μυστικά του «κόκκινου γίγαντα», άλλοτε τρομάζει από τα μεγέθη και άλλοτε γοητεύεται από τις αντιφάσεις και τον εξωτισμό του. Η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου όμως ξέρει καλά το παιχνίδι της γοητείας. Αποκαλύπτεται σιγά σιγά, δεν προδίδει τα μυστικά της και προσθέτει αργά και σταθερά νέα κομμάτια στο παζλ της εικόνας της. Το φιλόδοξο διαστημικό της πρόγραμμα, η μανία των Κινέζων για τις πλαστικές επεμβάσεις και η καθημερινότητα σε μία από τις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου είναι μερικές μόνο από τις άγνωστες πτυχές μιας χώρας που παντρεύει εντυπωσιακά τις αντιθέσεις. Και το ταξίδι συνεχίζεται…
Το καλοκαίρι του 2006 το Πεκίνο γιόρτασε την ολοκλήρωση ενός φιλόδοξου έργου που είχε οραματιστεί πρώτος ο Μάο δεκαετίες πριν. Ο «σιδηρόδρομος που αγγίζει τα αστέρια», όπως λένε με υπερηφάνεια οι Κινέζοι, το νέο τεχνολογικό επίτευγμα της Χώρας του Κόκκινου Δράκου συνδέει την Κίνα με το Θιβέτ. Με 100.000 εργάτες και προϋπολογισμό ύψους 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων το έργο τελείωσε πριν από την επίσημη προθεσμία. Περισσότερα από 1.000 χιλιόμετρα ανθεκτικού μετάλλου ενώνουν πλέον την πόλη Γκολμούντ, τελευταίο σταθμό πριν από τα Ιμαλάια στην κινεζική «Αγρία Δύση», με την πρωτεύουσα του Θιβέτ, Λάσα. Για την Κίνα το «μεγάλο τρένο», αναπόσπαστο κομμάτι μιας φρενήρους οικονομικής ανάπτυξης, έλαβε διαστάσεις εθνικού στοιχήματος. Ενδυναμώνει την ισχύ της στην ταραγμένη επαρχία και επιβεβαιώνει τη θέση της ως τεχνολογική υπερδύναμη.
Για το Θιβέτ όμως αποτελεί την απαρχή μιας «πολιτιστικής γενοκτονίας» με άγνωστες συνέπειες. Ο μαζικός τουρισμός απειλεί την καθαρότητα της κουλτούρας του και ενδέχεται να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον του παρθένου μέχρι σήμερα τόπου. Τα νέα βαγόνια διασχίζουν λίμνες που θεωρούνται ιερές από τους κατοίκους, ενώ πολλά απάτητα μέχρι σήμερα μονοπάτια που διασχίζει ο σιδηρόδρομος αποτελούσαν καταφύγιο για αντιλόπες και άλλα άγρια ζώα.
Το τρένο «της μεγάλης επιρροής» όμως, όπως το βάφτισαν οι δυτικοί αρθρογράφοι, κρύβει και άλλα σκοτεινά σημεία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία 40 εργάτες έχασαν τη ζωή τους, επειδή δεν άντεξαν το υψηλό υψόμετρο. Οι οργανώσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν ότι ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπων που θυσιάστηκαν στο απέραντο εργοτάξιο της «Στέγης του Κόσμου» είναι πολύ μεγαλύτερος.
Η ώρα είναι 7.30 το πρωί. Οι δρόμοι του Λίνφεν είναι ακόμη σκοτεινοί και οι οδηγοί τούς διασχίζουν με αναμμένα φώτα. Μέσα σε ένα βαρύ πέπλο αιθαλομίχλης οι κάτοικοι της πόλης πηγαίνουν στις δουλειές τους καλυμμένοι με χειρουργικές μάσκες, για να προστατευθούν από τα βλαβερά σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Το σκηνικό θυμίζει σενάριο ταινίας καταστροφής, αλλά εκτυλίσσεται καθημερινά στην επαρχία Σανξί, στο βορρά της Κίνας. Εδώ χτυπάει η καρδιά της «αχόρταγης» βιομηχανίας άνθρακα, η οποία καλύπτει τα 2/3 των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Το ίδιο συμβαίνει και στη βιομηχανική πόλη Τιανγίνγκ, με τα δεκάδες μεταλλεία μολύβδου. Δεκαέξι από τις 20 πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου βρίσκονται στην Κίνα, επισημαίνει η Παγκόσμια Τράπεζα, περιγράφοντας μια θλιβερή πραγματικότητα: αυτό είναι το τίμημα της ιλιγγιώδους ανάπτυξης της Χώρας του Κόκκινου Δράκου. Η ακόρεστη δίψα της για ενέργεια, η απουσία περιβαλλοντικής πολιτικής, η θυσία σπάνιων οικοσυστημάτων στο βωμό του κέρδους και η λειτουργία παράνομων, ανεξέλεγκτων ορυχείων είναι μερικές μόνο από τις πηγές του κακού.
Τα αποτελέσματα είναι ορατά και ανησυχητικά. Η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, σχεδόν όλα τα ποτάμια είναι πλέον μολυσμένα, ο μισός πληθυσμός δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και η όξινη βροχή μολύνει το 30% των εδαφών. Και φυσικά η μόλυνση πλήττει κυρίως τους φτωχούς αγροτικούς πληθυσμούς και απειλεί εν τέλει την ίδια την ανάπτυξη της Κίνας. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν πρόωρα 460 χιλιάδες Κινέζοι, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Οι Κινέζοι ανέκαθεν «υπέφεραν» για χάρη της ομορφιάς, γράφει το περιοδικό «Time». Από την εποχή όμως της βάρβαρης περίδεσης των ποδιών, μιας παραδοσιακής πρακτικής που επέβαλλε το θρυμματισμό και το ασφυκτικό τους δέσιμο για να γίνουν λεπτά, πολλά έχουν αλλάξει. Οι σύγχρονοι Κινέζοι βελτιώνουν την εξωτερική τους εμφάνισή σε κλινικές πλαστικών επεμβάσεων, που τα τελευταία χρόνια ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στις μεγάλες πόλεις. Στην «Πόλη των Ονείρων», λόγου χάρη, τη βιομηχανική Σενζέν, οι πλαστικές έχουν την τιμητική τους.
Χιλιάδες ευκατάστατοι πελάτες καταφθάνουν με την επιθυμία να αποκτήσουν νέα και πιο στρογγυλά μάτια ή μια πιο καλλίγραμμη μύτη ως… το τέλειο αξεσουάρ για το καινούργιο τους αυτοκίνητο ή τα πανάκριβα ρούχα τους. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το 2007 το Ινστιτούτο «Horizon Research», κάθε χρόνο πραγματοποιούνται στην Κίνα ένα εκατομμύριο αισθητικές επεμβάσεις. Το 33% των Κινέζων ζητεί «στρογγυλά και λιγότερο σχιστά μάτια και ωοειδές πρόσωπο»… δυτικού τύπου. «Η συντριπτική πλειονότητα των νεαρών Κινέζων μεγάλωσε με αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές, ενώ οι δημοφιλείς διαφημίσεις προβάλλουν πάντοτε τις ίδιες ξανθές καλλονές με τα μεγάλα, γαλάζια μάτια», εξηγεί η Βίβιαν Νγκάι, «βασίλισσα της ομορφιάς» στο Πεκίνο.
Από το τέλος της δεκαετίας του ’90 ήταν μία από τους πρώτες που οσμίστηκαν την «έκρηξη» στις πλαστικές που θα ακολουθούσε. Στην Κίνα οι αισθητικές επεμβάσεις δεν αποτελούν μόνο μέσο για την επίδειξη του πλούτου, αλλά και απαραίτητο εργαλείο για την απόκτησή του. «Η Κίνα έχει παρά πολλούς κατοίκους. Πώς να ξεχωρίσει κανείς σε ένα πληθυσμό 1,3 δισεκατομμυρίων; Φανταστείτε ότι ένας εργοδότης εξετάζει δύο ανθρώπους με ανάλογες ικανότητες. Είναι σίγουρο ότι θα επιλέξει εκείνον με την καλύτερη εμφάνιση», λέει ο ιδιοκτήτης ενός κέντρου ομορφιάς στο Σενζέν.
Από την εποχή που ο Μάο δήλωνε ότι η χώρα του δεν μπορεί να εκτοξεύσει στο Διάστημα… ούτε μια πατάτα, το διαστημικό πρόγραμμα της Κίνας έχει κάνει τεράστια άλματα. Το Νοέμβριο του 1999 η χώρα εκτόξευσε τον πρώτο μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο με την ονομασία Σενζού, που σημαίνει «Θεϊκό Σκάφος», ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα η Κίνα έγινε η τρίτη χώρα, μετά τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, που έστειλε άνθρωπο στο Διάστημα. Ο «ταϊκοναύτης» Γιανκ Λιγουέι παρέμεινε για 21 ώρες σε τροχιά, έκανε 14 περιστροφές γύρω από τη Γη και έγινε δεκτός με τιμές ήρωα κατά την επιστροφή του στην πατρίδα. Ακολούθησαν και άλλες επιτυχίες. Τον Οκτώβριο του 2005 η Χώρα του Κόκκινου Δράκου επανέλαβε το κατόρθωμά της με την εκτόξευση του Σενζού VΙ, ενώ το 2007 έθεσε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη τον πρώτο δορυφόρο εξερεύνησης (Τσανγκ-ε 1). Η Κίνα σχεδιάζει τώρα να εκτοξεύσει στο Διάστημα 15 πυραύλους και 17 δορυφόρους και σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις η επόμενη επανδρωμένη της αποστολή στη Σελήνη θα γίνει το 2020. Τέλος, έχει εκφράσει ενδιαφέρον για να συμμετάσχει κι αυτή στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει επιτευχθεί κάποια συμφωνία. Για όλες αυτές τις αποστολές που προγραμματίζονται για το μέλλον μια στρατιά από ειδικούς εργάζεται πυρετωδώς, ενώ η κυβέρνηση αναμένεται να δαπανήσει 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί με το 1/10 του αντίστοιχου προϋπολογισμού της ΝΑSA. To φιλόδοξο διαστημικό πρόγραμμα της Κίνας αντιμετωπίζεται ωστόσο με σκεπτικισμό. Πολλοί βλέπουν πίσω από την παρουσία της στο Διάστημα την απαρχή μιας νέας κούρσας διαστημικών εξοπλισμών.
Στην Κίνα η σεξουαλική ζωή… αρχίζει αργά και τελειώνει νωρίς, ενώ στα ερωτικά ζητήματα «ο κινεζικός λαός είναι ο πιο συντηρητικός του κόσμου», διαβεβαιώνει ο Παν Σουίμινγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Σεξουαλικότητας του Πανεπιστημίου του Πεκίνου. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα οι Κινέζοι δίνουν το πρώτο τους φιλί κατά μέσο όρο στα 23 τους χρόνια, το 15,2% θεωρεί «ανήθικο» το σεξ πριν από το γάμο, ενώ οι άνδρες ηλικίας 44 ετών κάνουν έρωτα μόλις μία φορά το μήνα. Ανάλογη είναι η κατάσταση και για τις γυναίκες, «το άλλο μισό του ουρανού», όπως τις είχε χαρακτηρίσει ο Μάο. Η σεξουαλική τους ζωή είναι ακόμη πιο σύντομη, ενώ ένα ποσοστό «80% δεν έχει γνωρίσει τον οργασμό», σύμφωνα με το πρακτορείο Νέα Κίνα. Η πραγματικότητα που αποκαλύπτουν οι αριθμοί όμως είναι η μία όψη του νομίσματος. Και αυτό γιατί η καλπάζουσα οικονομία και η υιοθέτηση πιο φιλελεύθερων απόψεων, σε πολλούς τομείς της ζωής, ανέτρεψαν τα δεδομένα. Ο συντηρητισμός στην κινεζική επαρχία παραμένει. Στις μεγαλουπόλεις όμως «οι νέοι δεν διστάζουν πλέον να ερωτοτροπούν δημόσια στα πάρκα και να πειραματίζονται σε νέες πρακτικές που βλέπουν στο διαδίκτυο και τα πειρατικά DVD που προέρχονται από τη Δύση», σημειώνει ο «Guardian». Κοινωνιολόγοι, εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και ψυχολόγοι συμφωνούν ότι η Κίνα απελευθερώνεται, παρά το γεγονός ότι η σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία και τα πανεπιστήμια παραμένει στοιχειώδης. Η χώρα παράγει σήμερα το 70% των σεξουαλικών βοηθημάτων που διοχετεύονται σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ η πορνεία αποτελεί πλέον μία επικερδή βιομηχανία.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?selectedinsert=28

Δευτέρα 18 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: Θιβέτ, η στέγη του κόσμου…τρίζει


Οι πολυήμερες ταραχές του περασμένου Μαρτίου στο Θιβέτ, αλλά και τα επεισόδια κατά τη λαμπαδηδρομία της Ολυμπιακής Φλόγας σε διάφορες χώρες έφεραν στο προσκήνιο το θιβετιανό ζήτημα και αφύπνισαν τη διεθνή κοινότητα ως προς την ύπαρξή του.
Οι συγκρούσεις των Θιβετιανών με τις δυνάμεις ασφαλείας, αλλά και τους Κινέζους εποίκους έδειξαν ότι η περιοχή είναι ένα καζάνι που βράζει, έτοιμο να εκραγεί ανά πάσα στιγμή και με κάθε αφορμή. Τελευταία αφορμή ήταν η επέτειος των ταραχών του 1959.
Εκ πρώτης όψεως, το ζήτημα δείχνει να είναι ένα απλό πρόβλημα ξένης εισβολής και κατοχής. Στην πραγματικότητα όμως, ποτέ στη σύγχρονη εποχή το Θιβέτ δεν απετέλεσε διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος παρά μόνο αυτοδιοικούμενο κινεζικό έδαφος με μία μακρά ιστορική πορεία στενά συνυφασμένη με την κινεζική.
Ακόμη και αυτή η γεωγραφική έννοια του Θιβέτ περιπλέκεται τόσο πολύ με την Κίνα ώστε κάποιοι ορίζουν τη «στέγη του κόσμου» ως τη σημερινή αυτόνομη περιφέρεια του Θιβέτ που δημιούργησε το Πεκίνο μετά την κατάληψη των εδαφών αυτών το 1951, ενώ άλλοι προσθέτουν και τις περιοχές του Αμντο και του ανατολικού Χαμ, που είναι τμήματα των κινεζικών επαρχιών Κινγκχάι, Γκανσού, Γιουνάν και Σιτσουάν, αν και περιέχουν πολυάριθμες κοινότητες Θιβετιανών.
Οι μόνες κάπως πιο ξεκάθαρες πτυχές του ζητήματος είναι τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα.
Οι Θιβετιανοί αναφέρουν ως κύρια πηγή δυσφορίας τους το ευρύ πρόγραμμα σινοποίησης του Θιβέτ, το οποίο εφαρμόζει το Πεκίνο με πολλούς τρόπους και πρωταρχικά μέσω της εγκατάστασης πολυάριθμων Κινέζων με προνομιακούς όρους και επαγγελματικές προοπτικές ή του διδασκόμενου εκπαιδευτικού προγράμματος το οποίο έχει σκοπό να πληγεί η θρησκευτική συνείδηση του θιβετιανού λαού που έχει αναμφισβήτητα και εθνική διάσταση.
Υποστηρίζουν, επίσης, πως από το 1959, οπότε το Πεκίνο ξεκίνησε την εφαρμογή δραστικών μεταρρυθμίσεων, ο θιβετιανός πληθυσμός φθίνει διαρκώς είτε λόγω βίαιων αντιποίνων από τις κινεζικές δυνάμεις ασφαλείας (αναφέρουν π.χ. 10.000 εκτελέσεις στο διάστημα 1952-58 μόνο στη βορειοανατολική περιφέρεια Κανλό) είτε εξαιτίας του ταχύρρυθμου οικονομικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού που επιβάλλει η κινεζική ηγεσία με σκοπό να περιθωριοποιήσει το θιβετιανό πληθυσμό και να τον αναγκάσει να μεταναστεύσει στην υπόλοιπη κινεζική επικράτεια, όπου θα αφομοιωθεί πολιτιστικά.
Το Πεκίνο υποστηρίζει πως τίποτα απ’ όλα αυτά δεν συμβαίνει, παρά οι ταραχές αποτελούν οργανωμένο σχέδιο αποσταθεροποίησης, με ηθικούς αυτουργούς ξένες χώρες, οι οποίες εκλαμβάνουν τα μειονοτικά προβλήματα της Κίνας, και ιδίως το Θιβέτ, ως τρωτά σημεία που μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία για τη γεωπολιτική αποδυνάμωσή της.
Κατά πόσο όμως το Θιβέτ ανήκει ιστορικά στην Κίνα, όπως υποστηρίζει το Πεκίνο;
Η Ιστορία δείχνει πως και αυτό το ζήτημα είναι εξίσου περίπλοκο με το γεωγραφικό προσδιορισμό της έννοιας Θιβέτ.
Το πρώτο θιβετιανό βασίλειο που περιείχε το σύνολο σχεδόν των εδαφών που συγκροτούν το σημερινό Θιβέτ ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. αλλά κατά το 13ο αιώνα κατακτήθηκε από τους Μογγόλους, μαζί με την Κίνα.
Έκτατε, το Θιβέτ ακολούθησε στενά τις τύχες της, τις κατά καιρούς διασπάσεις της και τις αλλεπάλληλες ενοποιήσεις της.
Οι πρώτες κινήσεις για την ανεξαρτητοποίηση του Θιβέτ ξεκίνησαν μόλις τον 20ό αιώνα, όταν η Κίνα ανακηρύχθηκε σε δημοκρατία.
Κατά το χάος που επακολούθησε, εκατοντάδες στρατηγοί ανέλαβαν τον έλεγχο εκτεταμένων κινεζικών επαρχιών και κυβερνούσαν σαν εντελώς ανεξάρτητοι φεουδάρχες.
Με τον ίδιο τρόπο στα τέλη του 1912 ο θιβετιανός κλήρος και οι φεουδάρχες ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία του Θιβέτ.
Το κράτος αυτό δεν αναγνωρίστηκε από καμία άλλη χώρα και σε λιγότερο από δύο χρόνια η θιβετιανή ηγεσία ανακάλεσε επίσημα την ανεξαρτητοποίηση.
Αντίθετα, στις 3 Ιουλίου 1914 υπέγραψε τη συνθήκη της Σίμλα με την οποία το Θιβέτ οριζόταν ως αυτοδιοικούμενο τμήμα της κινεζικής επικράτειας.
Η επικράτηση των κομμουνιστών στον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο, ομοίως, αρχικά δεν έφερε καμία αλλαγή. Τα κινεζικά κομμουνιστικά στρατεύματα κατέλαβαν το Θιβέτ σχεδόν αμαχητί το 1951 και το αυτοδιοικούμενο της χώρας συνεχίστηκε και επιβεβαιώθηκε από τη συμφωνία που υπέγραψαν με τους απεσταλμένους του Πεκίνου ο Δαλάι Λάμα και ο Πάντσεν Λάμα.
Οι ριζικές αλλαγές στο Θιβέτ ξεκίνησαν μόνο το 1959, όταν γαιοκτήμονες και μοναχοί εξεγέρθηκαν με αφορμή τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις που εφάρμοζαν οι κινεζικές αρχές στη γειτονική κινεζική επαρχία Σιτσουάν.
Ο Δαλάι Λάμα και πολλοί οπαδοί του κατέφυγαν τότε στην Ινδία λόγω του φόβου αντιποίνων από τις κινεζικές αρχές, οι οποίες προχώρησαν στη δήμευση των τεράστιων εκτάσεων που κατείχαν οι φεουδάρχες και τα μοναστήρια και στη διανομή τους στους ακτήμονες.
Η ένοπλη αντίδραση ορισμένων μοναστηριών είχε ως αποτέλεσμα την κατεδάφισή τους από τον κινεζικό στρατό, την επιβολή βίαιων αντιποίνων και την εφαρμογή του προγράμματος σινοποίησης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ήταν όμως μέχρι τότε το Θιβέτ ένας επίγειος παράδεισος, η ιδανική Πολιτεία για την οποία μιλούν τόσα βιβλία και ταινίες του Χόλυγουντ;
Τα ιστορικά στοιχεία, αλλά και ανεξάρτητες μαρτυρίες αναφέρουν πως μέχρι τότε το σύνολο σχεδόν των αγροτών και γεωργών (60% επί 1.250.000 ανθρώπων) ήταν δουλοπάροικοι σε λίγες εκατοντάδες φεουδαρχών, μεταξύ των οποίων μεσολαβούσαν μόλις 10.000 έμποροι.
Τα δε μοναστήρια είχαν δικαίωμα ζωής ή θανάτου επί των χιλιάδων δουλοπάροικων που κατείχαν.
Το θεοκρατικό καθεστώς φορολογούσε επίσης κάθε δραστηριότητα: ο Θιβετιανός πλήρωνε φόρο για να παντρευτεί, κάθε φορά που αποκτούσε παιδί ή πέθαινε κάποιος συγγενής του, όταν χόρευε ή τραγουδούσε σε θρησκευτικές γιορτές.
Οι φεουδάρχες και τα μοναστήρια εξαιρούνταν από τη φορολογία, η οποία είχε ουσιαστικά είχε ως σκοπό τη διαιώνιση του συστήματος, αφού όποιος Θιβετιανός δεν μπορούσε να πληρώσει τους φόρους γινόταν δουλοπάροικος.
Ο διάσημος Αυστριακός ορειβάτης Χάινριχ Χάρερ στο βιβλίο του «Επτά χρόνια στο Θιβέτ», το οποίο έγραψε μετά τη 15ετή διαμονή του στη «στέγη του κόσμου», περιγράφει γλαφυρά το πώς κάθε πτυχή του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των Θιβετιανών καθοριζόταν και επιτηρείτο στενά από τον κλήρο.
Η κατάσταση αυτή άλλαξε άρδην από το 1959 αλλά, όπως δείχνουν τα γεγονότα που σημειώθηκαν έκτοτε, ο θιβετιανός λαός πέρασε από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη: από τη φεουδαλική θεοκρατία και την απομόνωση του παρελθόντος (το Θιβέτ ήταν «κλειστό για τους ξένους από το 1850 ως το 1959), βρέθηκε να αντιμετωπίζει καθημερινά τις συνέπειες της πολιτικής σινοποίησης που εφαρμόζει το Πεκίνο –το οποίο τον μεταχειρίζεται ως «μία ακόμη» από τις 55 μειονότητες της επικράτειάς του.
Ο 14ος Δαλάι Λάμα, ή κατά κόσμον Τζιτσούν Τζαμφέλ Νγκαουάνγκ Λομπσάνγκ Γισέ Τεντσίν Γκιατσό, είναι ο πνευματικός, αλλά και πολιτικός ηγέτης των ανά τη γη Θιβετιανών.
Βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης του 1989, είναι για τους Θιβετιανούς ο επικεφαλής της εξόριστης κυβέρνησής τους που εδρεύει στην Νταραμσάλα της Ινδίας, ενώ για την Κίνα είναι το ζωντανό σύμβολο του ξεπερασμένου, θεοκρατικού παρελθόντος του Θιβέτ.
Ο χαρισματικός ηγέτης γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1935 και ενθρονίστηκε το Νοέμβριο του 1950, λίγους μόλις μήνες προτού η Κίνα ανακτήσει τον έλεγχο του Θιβέτ.
Μετά τις ταραχές του 1959 κατέφυγε στο εξωτερικό μαζί με 100.000 οπαδούς του, απ’ όπου συνεχίζει τον αγώνα του για την πολιτιστική αυτονομία του Θιβέτ, καθώς επισήμως δεν θέτει θέμα ανεξαρτητοποίησης και απόσχισης από την Κίνα.
Προσέφυγε επανειλημμένα στον ΟΗΕ, του οποίου η Ολομέλεια υιοθέτησε τρεις φορές ψηφίσματα υπέρ του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Θιβετιανών.
Το 1987 πρότεινε σχέδιο ειρήνης για το Θιβέτ, βάσει του οποίου θα τερματίζονταν ο αποικισμός του από Κινέζους και η χρήση του εδάφους του για την κατασκευή και δοκιμή των κινεζικών πυρηνικών όπλων, ενώ παράλληλα οι Θιβετιανοί θα αποκτούσαν το δικαίωμα αυτοδιοίκησης.
Το τεράστιο διεθνές κίνημα συμπαράστασης στο Θιβέτ αποτελεί κατεξοχήν δημιουργία του Δαλάι Λάμα, με τις περιοδείες ανά την υφήλιο που ξεκίνησε το 1967.
Ο Δαλάι Λάμα έχει επίσης οικοδομήσει στενές σχέσεις με τον ακαδημαϊκό, πολιτικό και καλλιτεχνικό κόσμο των ΗΠΑ. Έχει λάβει πολυάριθμους τιμητικούς τίτλους αμερικανικών πανεπιστημίων, ενώ το 2007 έλαβε από τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο Τζορτζ Μπους το χρυσό μετάλλιο του Κογκρέσου.
Το φιλοθιβετιανό «λόμπι» του Χόλιγουντ είναι πανίσχυρο και υποστηρίζεται από πολλούς αστέρες, όπως ο Ρίτσαρντ Γκιρ και ο Στίβεν Σιγκάλ.
Δεν είναι τυχαίο πως το 2005 και το 2008 το περιοδικό «Time» τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο με τους 100 πιο ισχυρούς ανθρώπους στον κόσμο.
Δεν λείπουν ωστόσο και οι σκοτεινές πλευρές. Έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα πως ανάμεσα στους χορηγούς του περιλαμβάνονται ιδρύματα ή οργανώσεις-βιτρίνα ξένων μυστικών υπηρεσιών.
Το δε Οκτώβριο του 1998, η εξόριστη θιβετιανή κυβέρνηση, της οποίας ηγείται, παραδέχθηκε πως τη δεκαετία του ’60 λάμβανε χρηματοδότηση από τη CIA, ενώ προμήθευε στην αμερικανική υπηρεσία εθελοντές, οι οποίοι εκπαιδεύονταν ως πράκτορες ή ως μέλη ενός μυστικού, αντικομμουνιστικού στρατού.
Πάντως, κατά τις ταραχές του περασμένου Μαρτίου στο Θιβέτ, ο Δαλάι Λάμα απείλησε τους υποστηρικτές του πως θα παραιτηθεί αν συνεχιστεί η βία, αν και στη συνέχεια κατηγόρησε το Πεκίνο για «πολιτισμική γενοκτονία» των Θιβετιανών.
Έχει επίσης ταχθεί εναντίον του μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών του Πεκίνου.
Η λαμπαδηδρομία με την Ολυμπιακή Φλόγα απετέλεσε μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία για το ισχυρό διεθνές φιλοθιβετιανό κίνημα να προβάλει το ζήτημα του Θιβέτ στη διεθνή κοινότητα, αμαυρώνοντας παράλληλα την εικόνα της Κίνας.
Μαζί με τους φιλοθιβετιανούς ακτιβιστές συντάχθηκαν οπαδοί της απαγορευμένης στην Κίνα αίρεσης Φαλούν Γκονγκ και διάφορες οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τα προβλήματα ξεκίνησαν ήδη από την Ολυμπία στις 24 Μαρτίου 2008, μετά την τελετή της αφής, όταν Γάλλοι ακτιβιστές ξεδίπλωσαν πανό με αντικινεζικά συνθήματα. Ουσιαστικά όμως η λαμπαδηδρομία άρχισε να εξελίσσεται στη «μάχη της δάδας» στον τρίτο σταθμό της (μετά την ίδια την Κίνα και το Καζακστάν), την Κωνσταντινούπολη στις 3 Απριλίου, όπου εξόριστοι Ουιγούροι μειονοτικοί επιχείρησαν να τη διακόψουν.
Στο Λονδίνο, στις 6 Απριλίου, η λαμπαδηδρομία εξελίχθηκε σε επτάωρο κυνηγητό της Φλόγας, με Κινέζους «μυστικούς» αστυνομικούς για παραστάτες να απωθούν διαρκώς τους ακτιβιστές.
Εξίσου επεισοδιακή ήταν η λαμπαδηδρομία στο Παρίσι, όπου όμως στις εκδηλώσεις των φιλοθιβετιανών μετείχαν και βουλευτές απ’ όλα τα γαλλικά κόμματα.
Γενικότερα, σε κάθε χώρα η λαμπαδηδρομία έγινε αντικείμενο συζητήσεων για το Θιβέτ, λόγος λήψης δρακόντειων μέτρων από τις Αρχές και το μήκος της περικόπηκε δραστικά για λόγους ασφαλείας.
Επίσης, οι έντονες διαμαρτυρίες των φιλοθιβετιανών κατά τη λαμπαδηδρομία ξεκίνησαν μία ολόκληρη παραφιλολογία περί μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών με κάθε τρόπο: από τη φημολογούμενη αποχή πολιτικών ηγετών από την τελετή έναρξης ως τη διεξαγωγή παράλληλης λαμπαδηδρομίας σε 40 χώρες από οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το Πεκίνο αναγκάστηκε να κινητοποιηθεί είτε επιστρατεύοντας τη Διασπορά και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές της στο εξωτερικό για αντιδιαδηλώσεις είτε υποστηρίζοντας έμμεσα «κινήσεις από τα κάτω», όπως το μποϊκοτάζ της γαλλικής αλυσίδας Καρφούρ το οποίο ξεκίνησαν οι Κινέζοι χρήστες του Διαδικτύου επειδή πίστευαν ότι χρηματοδοτεί τον Δαλάι Λάμα.
Εν τούτοις, η επικοινωνιακή ζημιά που υπέστη η Κίνα είναι ανυπολόγιστη, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι οι αφίξεις τουριστών κατά τον Ιούνιο σημείωσαν πτώση 15% σε σχέση με την περσινή περίοδο, ενώ οι κρατήσεις για τον Αύγουστο δείχνουν επίσης πτωτική τάση, η οποία αποδίδεται από τους τουριστικούς πράκτορες εν μέρει και στα πολιτικά προβλήματα στο Θιβέτ.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28

Σάββατο 16 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: μαύρες σκιές στον «κόκκινο γίγαντα»


Η χώρα του κόκκινου Δράκου και των μεγάλων θαυμάτων, που φίλοι και ανταγωνιστές αναγνωρίζουν ως την ανερχόμενη δύναμη του 21ου αιώνα, δεν είναι ένας γίγαντας με πήλινα πόδια. Έχει όμως ακόμη κάμποσες ανοικτές πληγές στο σώμα, οι οποίες αμαυρώνουν την εικόνα του μεγαλείου. Ακόμη και η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας παραδέχεται πλέον τη μεγάλη πρόκληση της περιβαλλοντικής μόλυνσης – κοινή για όλη την ανθρωπότητα, που στην κινεζική περίπτωση, λόγω και μεγεθών, είναι κολοσσιαία.
Οι «άρχοντες» του παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών εντός Κίνας και τις Πεκίνου κωφεύουν ακόμη στις κραυγές διαμαρτυρίας Κινέζων πολιτών και τρίτων παρατηρητών για τις κατάφωρες στενές σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με στυγνά δικτατορικά καθεστώτα.
Η ανάληψη των Ολυμπιακών αγώνων θεωρήθηκε από πολλούς ως μια μοναδική ευκαιρία για να αλλάξει στάση η Κίνα σε πολλούς τομείς, να διορθώσει κακώς κείμενα, να κλείσει πληγές. Οι ελπίδες διαψεύστηκαν.
«Ένας κόσμος, ένα όνειρο». Με την επιλογή αυτού του σλόγκαν για τους φετινούς Ολυμπιακούς αγώνες, σε πολλούς Κινέζους και πολίτες του κόσμου γεννήθηκαν ελπίδες ότι το Πεκίνο θα έκανε μικρά βήματα προόδου στο σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων ελευθεριών, αφήνοντας πίσω του τα φαντάσματα της πλατείας Τιεν Αν Μεν. Οι προσδοκίες δεν επαληθεύτηκαν.
Αντιθέτως, όπως διαπιστώνουν σήμερα ακτιβιστές, διεθνείς οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυβερνήσεις που ψέγουν χρόνια τώρα τη Χώρα του Κόκκινου Δράκου, η άλλη όψη του κινεζικού θαύματος έγινε μάλλον πιο σκοτεινή, καθώς το Πεκίνο έκανε το παν για να στήσει μια εντυπωσιακή βιτρίνα του μεγαλείου της Κίνας.
Σε αυτή τη σκοτεινή πλευρά κρύφτηκαν οι αβάσιμες –πολιτικά υποκινούμενες- διώξεις πολιτικών αντιφρονούντων, τα βασανιστήρια, η φίμωση του Τύπου, η παρενόχληση διανοουμένων, η καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, η επιμονή της Κίνας στις εκτελέσεις.
Στον 21ο αιώνα ανήκει στις χώρες που εφαρμόζουν ακόμη τη θανατική ποινή. Έχει σταθερά την πρωτιά στη μαύρη λίστα παγκοσμίως (περισσότερες από 400 εκτελέσεις κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, όπως υπολογίζει η Διεθνής Αμνηστία – σε 1.000 ανεβάζουν τον αριθμό άλλοι παρατηρητές). Αδιευκρίνιστος αριθμός «ταραχοποιών» που τολμούν να εκφράσουν μια διαφορετική άποψη και θεωρούνται ύποπτοι για υπονόμευση του καθεστώτος παραμένει σε κατ’ οίκον περιορισμό ή στενή παρακολούθηση.
Αδιευκρίνιστος είναι και ο αριθμός των παιδιών που πωλούνται σαν σύγχρονοι σκλάβοι για να δουλέψουν αμέτρητες ώρες αντί πινακίου φακής. Η παιδική εργασία είναι ένα ακόμη έγκλημα που είναι κοινό μυστικό ότι συντελείται στην ανερχόμενη υπερδύναμη.
Και η ελευθεροτυπία που θα άνοιγε δρόμους για τη βελτίωση της κατάστασης παραμένει επίσης ακόμη ζητούμενο. Χρήση λέξεων και αναφορά σε θέματα-ταμπού μπορούν πάντα να οδηγήσουν στο κλείσιμο εγχώριων εντύπων και το σερφάρισμα στο Ιντερνετ ελέγχεται μέσα από φίλτρα, παρά την παράλληλη χαλάρωση των περιορισμών για τα ξένα media εν όψει των αγώνων, όπως καταγγέλλουν διεθνείς οργανώσεις.
Με την ευκαιρία των Ολυμπιακών, επίσης, το θέμα του σεβασμού των θρησκευτικών ελευθεριών στην Κίνα τέθηκε προ μηνών στο ευρωκοινοβούλιο και τη ΔΟΕ, όταν το Πεκίνο απέφυγε να δεσμευτεί πως τουλάχιστον στη διάρκεια της μεγάλης γιορτής του αθλητισμού και της συναδέλφωσης των λαών, φέτος τον Αύγουστο, αθλητές και επισκέπτες θα μπορούν να προσεύχονται ελεύθερα και να φέρουν θρησκευτικά σύμβολα.
Λόγω των Ολυμπιακών στο Πεκίνο εκτυλίχθηκε μια μεγάλη επιχείρηση-σκούπα για να «καθαριστεί» η μεγαλούπολη από επαίτες, ναρκομανείς, ιερόδουλες, ενώ τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο πολίτες απομακρύνθηκαν υποχρεωτικά από τα σπίτια τους για να κάνουν χώρο στα ολυμπιακά έργα.
Στις ανοικτές πληγές της σύγχρονης Κίνας οι Κινέζοι πολίτες συμπεριλαμβάνουν τη μάστιγα της διαφθοράς, τις χαοτικές ανισότητες μεταξύ της μεσαίας τάξης των αστικών κέντρων και των φτωχών της υπαίθρου, την πολιτική του ενός παιδιού, ακανθώδη ζητήματα εσωτερικής πολιτικής… Ο κατάλογος μπορεί να είναι μακρύς. Για τους πολίτες και τις κυβερνήσεις του υπόλοιπου κόσμου προέχει η στάση του Πεκίνου έναντι αμφιλεγόμενων -εάν όχι ξεκάθαρα δικτατορικών και αιματοβαμμένων- καθεστώτων.
Εκτός από το εσωτερικό «αγκάθι» του Θιβέτ που πυροδότησε βίαιες διαδηλώσεις κατά το ταξίδι της Ολυμπιακής Φλόγας στον κόσμο την περασμένη άνοιξη, οι χολιγουντιανοί αστέρες συνέβαλαν ώστε να στραφεί το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας και στις στενές σχέσεις στρατηγικής συνεργασίας του Πεκίνου με το Σουδάν.
«Ολυμπιακούς της γενοκτονίας» χαρακτήρισε τους φετινούς αγώνες η Μία Φάροου προτείνοντας ακόμη και μποϊκοτάζ. Η Κίνα κατηγορείται πως είναι συνυπεύθυνη για την αιματοχυσία με τουλάχιστον 500.000 νεκρούς στο Νταρφούρ, στο σουδανικό Βορρά, γιατί λόγω των στενών οικονομικών σχέσεων με το καθεστώς του Χαρτούμ δεν ασκεί πίεση για να τερματιστεί. Την περίοδο 2003-2006 πούλησε στο Σουδάν όπλα αξίας 55 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενώ είναι η καλύτερη πελάτισσα σουδανικού «μαύρου χρυσού».
Η Χώρα του Κόκκινου Δράκου εξοπλίζει ακόμη τη Ζιμπάμπουε του δικτάτορα Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Όπως αποκαλύφθηκε τον Απρίλιο, ένα πλοίο μετέφερε 77 τόνους όπλων στον 84χρονο ηγέτη που αρνείται να αποχωριστεί την εξουσία.
Στη «γειτονιά» της Ασίας στηρίζει ακόμη καθεστώτα όπως η χούντα της Μιανμάρ, την οποία έχει εξοπλίσει τα τελευταία 20 χρόνια με όπλα δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η πάγια απάντηση της Κίνας σε όλα αυτά είναι πως είναι απαράδεκτη η κρίση της με δύο μέτρα και σταθμά.
Στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ζανγκ Γιμού εστίασε, όπως έχει δηλώσει και στις περιβαλλοντικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ενωμένος ο πλανήτης μας.
Η πατρίδα του, η Κίνα, κατέχει πλέον το παγκόσμιο «χρυσό μετάλλιο» στις εκπομπές ρυπογόνων αερίων, μπροστά και από τις ΗΠΑ. Αναμενόμενο εάν αναλογιστεί κανείς πως ο «κόκκινος γίγαντας» του 1,3 δισεκατομμυρίου ψυχών ήδη είναι ο κορυφαίος παγκοσμίως καταναλωτής λιθάνθρακα, καθώς το 75% των ενεργειακών αναγκών του καλύπτεται από ορυκτά καύσιμα. Λογικό εάν λάβει κανείς υπόψη ότι 200 εκατομμύρια τόνοι γαιάνθρακα καίγονται κάθε χρόνο μόνο από φωτιές που προκαλούνται από ατυχήματα σε ορυχεία.
Επόμενο, εάν υπολογίσει κανείς το μέγεθος των μηχανών της βιομηχανικής ανάπτυξης της Χώρας του Κόκκινου Δράκου και τη νέα τρέλα της οδήγησης αυτοκινήτου που έχει καταλάβει τους Κινέζους που έως χθες δεν αποχωρίζονταν το ποδήλατο.
Το νέφος στο ολυμπιακό Πεκίνο σήμερα είναι τόσο αποπνικτικό που αθλητές όπως ο μεγάλος Αιθίοπας μαραθωνοδρόμος Χαϊλέ Γκεμπρσελασιέ, που πάσχει από άσθμα, προβληματίστηκαν για τη συμμετοχή τους. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ακόμη οι τιμές ρύπων υπερβαίνουν τα διεθνή όρια ασφαλείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατά 2 φορές, σύμφωνα με τελευταίες μετρήσεις.
Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της Κίνας τις τελευταίες δεκαετίες είχε βαρύτατο κόστος στο περιβάλλον. Τα αποτελέσματα είναι οφθαλμοφανή σε πολλές γωνιές της αχανούς χώρας. Το 1/4 της έκτασής της είναι πλέον έρημος. Τα 3/4 των δασών της έχουν εξαφανιστεί από το χάρτη. Η όξινη βροχή που πέφτει στο 1/3 της γης της μολύνει καλλιέργειες και υδάτινους πόρους. Τα 4/5 του μήκους των ποταμών της είναι πια απαγορευμένες ζώνες για ψάρεμα. Ο Γιανγκτσέ και ο Κίτρινος ποταμός σβήνουν. Το 1/4 των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση παγκοσμίως βρίσκεται στην Κίνα. Το 1/3 των βουνών σκουπιδιών που παράγονται ανά τον πλανήτη είναι κινεζικής προέλευσης. Επιπλέον, το 70% των παλιών ηλεκτρονικών υπολογιστών και ηλεκτρονικών συσκευών της Δύσης καταλήγει στην Κίνα και τελικά μολύνει, με επιπρόσθετα τοξικά τόσο την ξηρά όσο και την θάλασσα.
Η λειψυδρία είναι καθημερινός εφιάλτης για εκατομμύρια Κινέζους, όπως και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, στη λίστα των 20 πιο μολυσμένων πόλεων του κόσμου, οι 16 είναι κινεζικές. Οι κινεζικές αρχές υπολογίζουν πως κάθε χρόνο πεθαίνουν πρόωρα από ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος τουλάχιστον 400.000 Κινέζοι.
Πέρυσι το καλοκαίρι προκλήθηκε σάλος όταν ο δυτικός Τύπος αποκάλυψε ότι τα θύματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα αστικά κέντρα και του μολυσμένου νερού στην επαρχία ανέρχονται στην πραγματικότητα σε 750.000 νεκρούς ετησίως και το Πεκίνο πίεσε την Παγκόσμια Τράπεζα να διαγράψει τα συγκεκριμένα στοιχεία από επίσημη έκθεση «λόγω αμφιβολιών για την εγκυρότητά τους». Παρέμεινε ωστόσο το ποσοστό (11%) των ασθενών με καρκίνο του εντέρου που είναι θύματα μολυσμένου νερού. Tο κόστος περίθαλψης των ασθενών την περιβαλλοντικής μόλυνσης υπολογίζεται πως ανέρχεται πλέον στο 4% του ΑΕΠ –κατά τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις.
Κάποιοι ειδικοί ανεβάζουν σήμερα το συνολικό κόστος της καταστροφής του περιβάλλοντος της Κίνας ακόμη και στο 15%. Εάν είναι σωστοί οι υπολογισμοί τους, αυτό σημαίνει πως λόγω της μόλυνσης εξανεμίζονται τα κέρδη από την οικονομική ανάπτυξη με ρυθμό 10% του ΑΕΠ για τον οποίο πανηγυρίζει η κυβέρνηση. Όπως ψιθυρίζεται, οι ισχυροί άνδρες του Πεκίνου υπολογίζουν πλέον σοβαρά το ενδεχόμενο κοινωνικής αναταραχής λόγω της περιβαλλοντικής παρακμής.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «China Daily», το 2005 ανά την Κίνα καταγράφηκαν περίπου 50.000 εκδηλώσεις διαμαρτυρίας για την καταστροφή του περιβάλλοντος, που όπως επισημαίνουν ειδικοί δεν αφορά μόνο την Κίνα. Η ακόρεστη δίψα της για ξυλεία, ορυκτά, πρώτες ύλες απειλεί τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα σε Ασία και Αφρική, ενώ τα ρυπογόνα αέρια που συνδέονται με τις κλιματικές αλλαγές «πνίγουν» από άκρη σε άκρη όλον τον πλανήτη.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28

Πέμπτη 14 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: από το Μάο στους Ολυμπιακούς αγώνες


Πρώτα η φιλία, μετά ο ανταγωνισμός»… Το σύνθημα που επικρατούσε στα χρόνια του Μάο Τσετούνγκ στην Κίνα, ως θέση μιας ολόκληρης γενιάς που προσπαθούσε να εμφανίσει ένα κράμα από υπερηφάνεια και αυτάρκεια, άρχισε να ξεθωριάζει μόλις η χώρα κέρδισε το 1984, στο Λος Άντζελες, το πρώτο της χρυσό μετάλλιο με επίσημη αποστολή σε Ολυμπιακούς. Ο Χου Χάιφεγκ, που πήρε το χρυσό στη σκοποβολή, πέρασε στη σύγχρονη ιστορία της χώρας ως ήρωας. Ήδη, όμως, είχαν αρχίσει πολλά να αλλάζουν από την εποχή της μεγάλης εσωστρέφειας και της αναγκαστικής διδασκαλίας στους πολίτες και τους χωρικούς των σκέψεων που περιλάμβανε ο «Μεγάλος Τιμονιέρης» στο Κόκκινο Βιβλίο.
Η Ιστορία της Κίνας γνώρισε πολλούς σταθμούς: τον πρώιμο σοσιαλισμό, το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, την κίνηση των εκατό λουλουδιών, τη μορφωτική επανάσταση, τη συμμορία των τεσσάρων, τη σφαγή της Τιεν Αν Μεν. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε έναν ακόμη σταθμό, που της ανοίγει διάπλατα την πόρτα για την είσοδο στον 21ο αιώνα, με τον αέρα της ισχυρής δύναμης: τους Ολυμπιακούς αγώνες.
Τριάντα και πλέον χρόνια μετά το θάνατο του Μάο, η Κίνα εξακολουθεί να τον σέβεται ως μεγάλο ηγέτη, αν και από την πολιτική του κληρονομιά λίγα έχουν απομείνει. Η προσπάθεια για απομάκρυνση της παλιάς διεφθαρμένης κοινωνίας και έναν «καθαρό» σοσιαλισμό με κλειστά σύνορα μετατράπηκε σε αγώνα δρόμου για ανάκτηση του χαμένου εδάφους στην οικονομική παγκόσμια ατζέντα, μετά το θάνατο του Μάο. Ο κινέζος ηγέτης έμεινε στην Ιστορία ως ο άνθρωπος που έβαλε τέλος στις εσωτερικές συγκρούσεις, στην αναρχία και τις συνεχείς επιθέσεις της Ιαπωνίας, εγκαθιδρύοντας ένα ενιαίο κράτος, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Ακολουθώντας την κινεζική παράδοση που ονομάζει με όμορφα επίθετα καθετί αόριστο ή αμφιλεγόμενο, ο Μάο προσπάθησε με το Μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, με την κίνηση τα εκατό λουλούδια και με τη μορφωτική (ή πολιτιστική) επανάσταση να οδηγήσει την Κίνα στη δική της πορεία. Μετά τους πολλούς σταθμούς στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της, η Κίνα είναι έτοιμη για ένα πραγματικό άλμα προς τα εμπρός.
Η δεύτερη μεγάλη πορεία της χώρας ξεκίνησε στις 13 Ιουλίου του 2001, όταν η Κίνα ανέλαβε τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008. Ημερομηνία- σταθμόςγια την αχανή χώρα του Δράκου, που αποδύθηκε σε αγώνα δρόμου για να πείσει όλη τη Δύση ότι δικαίως της εμπιστεύθηκε το κορυφαίο γεγονός της άθλησης και της Δημοκρατίας και ότι γεγονότα, όπως αυτό της Τιεν Αν Μεν, δεν θα επαναλαμβάνονταν. Το Πεκίνο χρειάστηκε να επανεφεύρει τον εαυτό του για να επιδείξει το καλύτερο πρόσωπο μιας πόλης με αρκετές «σκοτεινές» γωνιές. Το πρόσωπο μιας εξελιγμένης πρωτεύουσας του κόσμου, χωρίς άθλιες γειτονιές με στοιβαγμένους φτωχούς σε παραπήγματα, χωρίς τρεχούμενο νερό και με δυσαρεστημένους κατοίκους που πνίγονται στο νέφος της αιθαλομίχλης. Μπορεί τα μεγάλα οικονομικά ανοίγματα της Κίνας να την οδήγησαν στη νέα χιλιετία και την εγκαθίδρυσή της ως μεγάλης δύναμης, συμβάδισαν όμως με το μαρασμό της υπαίθρου και τη συνεχή υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Το Πεκίνο αγωνίζεται να αποδείξει σήμερα ότι δεν είναι μια πόλη με μεγάλη ατμοσφαιρική μόλυνση.
Με αφορμή τους Ολυμπιακούς, οι Κινέζοι ιθύνοντες γνωρίζουν πολύ καλά ότι βρίσκονται συνεχώς κάτω από το μικροσκόπιο της διεθνούς κοινότητας. Όπως σχολίασε ο «Εκόνομιστ», θα είναι οι πιο πολιτικοποιημένοι Ολυμπιακοί αγώνες έπειτα από αυτούς της Μόσχας, το 1980. Οι χιλιάδες δημοσιογράφοι, παρατηρητές, πολιτικοί και φίλαθλοι που εδώ και επτά χρόνια επισκέπτονται την Κίνα και ήδη βρίσκονται στην πρωτεύουσα για τη μεγάλη παράσταση, περνούν από «κόσκινο» τα πάντα. Από το νέφος και τη σκόνη που οφείλεται στο ότι το Πεκίνο ήταν ένα τεράστιο εργοτάξιο, έως την κινεζική πολιτική στο Θιβέτ και τις μειονότητες που ζουν στο εσωτερικό της.
Ακόμη και η μεγάλη καταστροφή που προκλήθηκε από το σεισμό του Σιτσουάν πριν από λίγους μήνες, με τους περίπου 80.000 νεκρούς, για την κυβέρνηση του Χου Τζιντάο ήταν ένα μεγάλο τεστ. Οι καταστροφές ήταν πολύ μακριά από το Πεκίνο που ζούσε στο δικό του ολυμπιακό ρυθμό αλλά η διεθνής κοινότητα είχε στραμμένο το βλέμμα στην κινεζική ηγεσία, η οποία προσπάθησε να εμφανιστεί αποτελεσματική και ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη με τους συγγενείς των θυμάτων και τους αστέγους.
«Νέο Πεκίνο, σπουδαίοι Ολυμπιακοί» είναι το σύνθημα που ακούγεται παντού στην Κίνα. Η φαντασμαγορική πρόβα τζενεράλε της έναρξης, στη «Φωλιά του Πουλιού», το νέο εντυπωσιακό στάδιο του Πεκίνου, ήθελε να το υπογραμμίσει την ουσία του συνθήματος. Όποιος θα βρεθεί αυτές τις μέρες στην Κίνα, δεν πρέπει να απογοητευθεί. Τα καραβάνια των εργατών που έχτιζαν επί επτά χρόνια τα νέα κτιριακά συγκροτήματα της πρωτεύουσας, έχουν ήδη απομακρυνθεί στα χωριά τους ή στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων.
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του εντυπωσιακού σταδίου των 430 εκατομμυρίων δολαρίων και των υψηλών κτιρίων που δεσπόζουν πια στο Πεκίνο είχε δημιουργηθεί μια επιπλέον πόλη, γύρω από την πόλη, από τους χιλιάδες εργάτες που δούλευαν στα εργοτάξια. Επίσης, τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε κι ένα μεγάλο κύμα αστικοποίησης, παρόμοιο με αυτό που είχε προκληθεί μετά το θάνατο του Μάο. Από το 1949, που το Πεκίνο έγινε η πρωτεύουσα της χώρας –οι αυτοκρατορικές δυναστείες προτιμούσαν την ασφάλεια του Νότου– μέχρι το 2001, η πόλη άλλαξε ουσιαστικά δύο φορές. Η εποχή του Μάο χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια να απαλειφθεί το αυτοκρατορικό παρελθόν της Κίνας και να κατασκευασθούν μνημεία που να θυμίζουν τη δύναμη και την αποφασιστικότητα του λαού. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές δεν ήταν ικανές να μεταβάλουν πλήρως τη νοοτροπία και τους ρυθμούς μιας πόλης που ζούσε σε μικρά «χουτόγκ», χωρίς βιασύνη και άγχος. Μετά τον Μάο, ο Ντενγκ Σιάο Πινγκ έδωσε το σύνθημα για την επανασχεδίαση της κινεζικής πρωτεύουσας, ώστε να γίνει μια σύγχρονη πόλη. Τα τελευταία τριάντα χρόνια ο πληθυσμός της διπλασιάστηκε από την εσωτερική μετανάστευση. Φτωχοί αγρότες εγκατέλειψαν την ύπαιθρο, μαζί με Ουιγούρους, Θιβετιανούς και Μογγόλους, που θέλησαν να αποφύγουν την καταπίεση των χωριών τους και να χαθούν στο πλήθος της πρωτεύουσας. Μαζί με τις νέες γειτονιές που δημιουργήθηκαν, κτίρια με γραφεία και καταστήματα έκαναν την εμφάνισή τους για να στεγάσουν τα σχέδια της νέας Κίνας που ετοιμαζόταν να κάνει το ντεμπούτο της στη νέα παγκοσμιοποιημένη τάξη πραγμάτων. Στο Πεκίνο της νέας χιλιετίας, τα αυτοκίνητα έχουν αντικαταστήσει τα αναρίθμητα ποδήλατα με τα οποία κινούνταν οι κάτοικοι παλαιότερα.
Διεθνώς αναγνωρισμένοι αρχιτέκτονες, όπως ο Ρεμ Κούλχαας και ο Νόρμαν Φόστερ, κλήθηκαν να βάλουν τη δική τους πινελιά στην κατασκευή των νέων κτιρίων τα οποία θα αποδείξουν ότι η κινεζική πρωτεύουσα δεν είναι μια τριτοκοσμική πόλη, αγκιστρωμένη στις αναμνήσεις του παρελθόντος. Σαν κάθε πρωτεύουσα που σέβεται τον εαυτό της, έχει κατακλυσθεί από τους σύγχρονους ναούς της μόδας και της κατανάλωσης.
Το 2001 υπήρξε πραγματικά έτος ορόσημο για την Κίνα. Η χώρα μπήκε σε νέα τροχιά. Από τότε μέχρι σήμερα έγινε δεκτή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ανέπτυξε τις σχέσεις της με τους ισχυρούς της Γης, έλυσε τη διένεξη δεκαετιών με τη Ρωσία για τα σύνορά της, έστειλε στο Διάστημα τον πρώτο αστροναύτη και σχεδιάζει τις δικές της αποστολές.
Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων, παρουσία διεθνών προσωπικοτήτων και ηγετών απ’ όλη τη Γη, θα της δώσει νέα ώθηση για το μέλλον. Οι Κινέζοι επιθυμούν να πείσουν τη διεθνή κοινή γνώμη πως όσα της καταμαρτυρούν για το Θιβέτ, την πολιτική της στο θέμα του Νταρφούρ, τα ανθρώπινα δικαιώματα οφείλονται περισσότερο στο σκεπτικισμό με τον οποίο κοιτάζει η Δύση τον ασιατικό γίγαντα. Ελπίζουν πως οι σκιές της ανανεωμένης πρωτεύουσας, όπως ο απόηχος από την Τιεν Αν Μεν, θα χαθούν στη λάμψη των αμέτρητων βεγγαλικών που θα καλύψουν τον ουρανό, στα φαντασμαγορικά σόου και την εντυπωσιακή διοργάνωση.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28

Τρίτη 12 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: τα δύο πρόσωπα της κινεζικής οικονομίας


Όσο κι αν εντυπωσιάζεται κανείς από τους ρυθμούς ανάπτυξης, η πραγματική δύναμη της Κίνας μπορεί ακόμη να κρύβεται πίσω από τους χαμηλούς μέσους όρους. Μια οικονομία με παραγωγή αξίας 3,24 τρισ. δολαρίων που πρέπει να μοιραστεί σε 1,3 δισ. κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας είναι 15-18 φορές μικρότερο από αυτό των ΗΠΑ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας τρόπος να κατανοήσει κανείς την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου είναι να τη φανταστεί ως δύο χώρες: μία με πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια πολύ φτωχούς αγρότες και μία με λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους των πόλεων. Σε ένα σύνολο εργατικού δυναμικού που υπολογίζεται στα 700 εκατ. άτομα, τα 450 εκατ. παραμένουν στην ύπαιθρο ουσιαστικά αναξιοποίητα λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα, ενώ τα 250 εκατ. ζουν και εργάζονται στις πόλεις με τις οικογένειές τους.
Αυτή η δεύτερη «χώρα», των πόλεων, που κατασκευάσαμε με το μυαλό μας έχει πληθυσμό περίπου όσο οι ΗΠΑ ή η Ευρωπαϊκή Ένωση και το βιοτικό επίπεδο απέχει «μόνο» 6-7 φορές από αυτών. Καθώς μάλιστα θεωρείται ότι το νόμισμά της είναι πολύ υποτιμημένο, η πραγματική διαφορά είναι ακόμη μικρότερη, ίσως και η μισή από αυτήν που υπολογίσαμε.
Ο τεράστιος αγροτικός πληθυσμός είναι η αδυναμία και η δύναμη της δεύτερης «χώρας». Από τη μια πλευρά, το ανεπτυγμένο τμήμα της χώρας… σέρνει σαν βαρίδι αυτό τον πληθυσμό. Από την άλλη, υπάρχει μια πρακτικά ανεξάντλητη δεξαμενή εργατικού δυναμικού αλλά και καταναλωτών στην ενδοχώρα. Κάθε χρόνο το εργατικό δυναμικό αυξάνεται κατά 12 εκατ. άτομα, δηλαδή περισσότερο από όλο τον πληθυσμό της Ελλάδας. Από αυτούς τα 2,1 εκατ. είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Μια πανίσχυρη χώρα μέχρι τότε, από το 19ο αι. η Κίνα βυθίστηκε σταδιακά στη στασιμότητα και τη φτώχεια, έγινε θύμα της δυτικής αποικιοκρατίας, με αποκορύφωμα τους Πολέμους του Οπίου (1839-1842 και 1856-1860). Στον 20ό αι. η κατάσταση παραμένει άθλια και οι περιπέτειες συνεχίζονται με την ιαπωνική κατοχή, τον εμφύλιο πόλεμο και την επικράτηση του Μάο. Καπιταλισμός ή κομμουνισμός, ο «γίγαντας» δεν μπόρεσε να ξυπνήσει.
Η αναγέννηση έγινε πολύ σταδιακά και ξεκίνησε το 1978 με τον τότε ηγέτη Ντενγκ Σιαοπίνγκ, όταν η Κίνα προχώρησε σε πολιτική μεταρρυθμίσεων και ανοίγματος προς τον έξω κόσμο. Στις τρεις δεκαετίες που μεσολάβησαν αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό περισσότερο από 9%. Στο ίδιο διάστημα, το AEΠ αυξήθηκε από τα 147,3 δισ. δολάρια στα 3,2 τρισ. δολάρια, ο όγκος εμπορίου από τα 20,6 δισ. δολάρια σε περισσότερα από 2,1 τρισ. δολάρια (εξαγωγές συν εισαγωγές), τα συναλλαγματικά αποθέματα από μόλις 160 εκατ. δολάρια σε 1,8 τρισ. δολάρια – μόνο στην τελευταία τριετία υπερδιπλασιάστηκαν. Το εμπορικό πλεόνασμα (εξαγωγές μείον εισαγωγές) φτάνει τα 315 δισ. δολάρια, δηλαδή είναι όσο ολόκληρο το ΑΕΠ της Ελλάδας. Σε απόλυτους όρους η κινεζική οικονομία είναι ήδη η τέταρτη στον κόσμο. Η τεράστια παραγωγή χρειάζεται και τεράστιες εισροές πρώτων υλών. Γι’ αυτό η Κίνα αγοράζει πετρέλαιο, μέταλλα, τρόφιμα, βαμβάκι και άλλες πρώτες ύλες από όλο τον κόσμο. Η εκτόξευση των τιμών των εμπορευμάτων αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην τεράστια ανάπτυξη και την έξοδο από τη φτώχεια του πληθυσμού της Κίνας. Αλλά οι υποδομές δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν με ρυθμό αντίστοιχο της παραγωγής. Τα λιμάνια, οι σιδηρόδρομοι και το οδικό δίκτυο στα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα είναι υπερκορεσμένα, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στη μεταφορά των εμπορευμάτων.
Πλέον το 70% του ΑΕΠ παράγεται από τον ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο του «σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά», όπως ονομάζεται επίσημα το οικονομικό σύστημα της χώρας. Σύμφωνα με την πολιτική «μία χώρα, δύο συστήματα», οι δύο πρώην ευρωπαϊκές αποικίες, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, επιτρέπεται να λειτουργούν ως «περιοχές με ειδική διοίκηση», με μεγάλο βαθμό οικονομικής ανεξαρτησίας, τουλάχιστον μέχρι το 2047 και το 2049 αντίστοιχα.
Βασική πρόκληση για την κυβέρνηση είναι η ανακατανομή των πόρων ώστε να «ζωντανέψει» και η εσωτερική Κίνα εκτός από τα παράλια. Εμφανίζεται αποφασισμένη να δαπανήσει περισσότερα στην Παιδεία, στην Υγεία και τη στέγαση προκειμένου να γεφυρώσει το χάσμα αστικών και αγροτικών περιοχών. Στόχος είναι να τετραπλασιαστεί το κατά κεφαλήν εισόδημα μεταξύ του 2000 και του 2020. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μόλις 2.400 δολάρια σήμερα. Παράλληλα, υπάρχουν στην Κίνα 415.000 εκατομμυριούχοι και 6.000 πολυεκατομμυριούχοι, με συνολική περιουσία που ίσως ξεπερνάει τα δύο τρισ. δολάρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της επενδυτικής τράπεζας Merrill Lynch και της εταιρίας συμβούλων Capgemini.
Συνεπώς, η Κίνα είναι η χώρα των τεράστιων μεγεθών αλλά και των τεράστιων ανισοτήτων. Παρά την άνιση ανάπτυξη, όμως, το σημαντικότερο επίτευγμα των μεταρρυθμίσεων έρχεται από το χαμηλότερο άκρο και είναι το ότι οι άνθρωποι που ζούσαν κάτω από το απόλυτο όριο της φτώχειας έχουν μειωθεί σε λιγότερο από 30 εκατ. σήμερα, από 250 εκατ. το 1978.
Στο άλλο άκρο, η Κίνα έχει γίνει εδώ και ενάμιση χρόνο η δεύτερη δύναμη στον κόσμο στην έρευνα, αποδεικνύοντας τη θέλησή της να αποκτήσει ηγετική θέση στην παγκόσμια οικονομία και να μη μείνει απλώς ένας φτηνός παραγωγός βιομηχανικών προϊόντων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), σχεδόν ένα εκατ. Κινέζοι απασχολούνται ως ερευνητές, ακολουθώντας τους 1,3 εκατ. Αμερικανούς. Δαπάνησε 136 δισ. δολάρια, έναντι 130 δισ. δολαρίων της Ιαπωνίας, 330 δισ. δολαρίων των ΗΠΑ και 230 δισ. δολαρίων όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί. Σύντομα η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε αριθμό ευρεσιτεχνιών που κατοχυρώνονται κάθε χρόνο, ενώ το μεγάλο διαστημικό πρόγραμμα που εκτελεί αυτή την περίοδο η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου είναι ένα ακόμη δείγμα της θέλησής της να προχωρήσει ολοταχώς.
Το μεγάλο άλμα έγινε με την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2001 έπειτα από 15 χρόνια δύσκολων διαπραγματεύσεων. Σε ελάχιστα χρόνια από την ένταξή της άλλαξε το τοπίο στην παγκόσμια οικονομία, επιβεβαιώνοντας τους χειρότερους φόβους για τον ανταγωνισμό που ασκεί με τα φτηνά προϊόντα της. Παράλληλα, η χώρα θέλει να δημιουργήσει επώνυμα προϊόντα ώστε να αποκομίσει υπεραξίες και αυτό σκοπεύει να το επιτύχει από τη μια «κτίζοντας» δικά της εμπορικά σήματα και από την άλλη αγοράζοντας γνωστά δυτικά ονόματα. Ας θυμηθούμε την Ιαπωνία, που ήταν συνώνυμο της αντιγραφής των δυτικών βιομηχανικών προϊόντων στη δεκαετία του 1950, για να τεθεί επικεφαλής της τεχνολογικής πρωτοπορίας στη δεκαετία του 1970-80. Για να καταλάβουμε τι σημαίνει η Κίνα, θα πρέπει να πολλαπλασιάσουμε επί 10 την ιαπωνική εμπειρία των προηγούμενων δεκαετιών. Μέχρι πότε θα κρατήσει αυτή η αλματώδης ανάπτυξη;
Πολλοί προειδοποιούν ότι μέσα από την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση θα δοκιμαστούν και τα αναπτυξιακά όρια της κινεζικής οικονομίας.
Το κινεζικό νόμισμα έχει κομβικό ρόλο στο διεθνές παιχνίδι των ισοτιμιών που εξελίσσεται παράλληλα με την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Πιθανώς να δείχνει και τα αναπτυξιακά όρια της κινεζικής οικονομίας, που αρχίζει να δείχνει ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να τρέχει για πάντα με αυτούς τους ρυθμούς. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πιέζουν την Κίνα να ανατιμήσει το νόμισμά της ώστε να ακριβύνουν οι εξαγωγές της και να φτηνύνουν οι εισαγωγές της. Ωστόσο το κινεζικό νόμισμα θα πρέπει να πάει κοντά στα 4 γουάν ανά δολάριο, να διπλασιαστεί η αξία του από το 2005, ώστε να μην είναι υποτιμημένο. Για τις κινεζικές Αρχές το «να κάνουν το δικό τους» από τη μια πλευρά είναι ζήτημα εθνικιστικού εγωισμού (που μπορούν να τον υποστηρίξουν με τα τεράστια συναλλαγματικά διαθέσιμα σε δολάρια που έχουν) και από την άλλη «στοιχειώνονται» από την ιαπωνική εμπειρία. Το γεν διπλασίασε την αξία του μέσα σε δύο χρόνια μετά τη συμφωνία του Plaza το Σεπτέμβριο του 1985. Σύντομα η Ιαπωνία βυθίστηκε σε στασιμότητα, που διήρκεσε περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια και τερμάτισε δεκαετίες αλματώδους ανάπτυξης. Μια επανάληψη του φαινομένου με θύματα τους ίδιους αποτελεί το χειρότερο εφιάλτη των κινεζικών Αρχών, που θέλουν να κάνουν την οποιαδήποτε προσαρμογή πολύ προσεκτικά.
Οι Δυτικοί προειδοποιούν πως, αν δεν γίνει η προσαρμογή με την ονομαστική ισοτιμία, θα γίνει με την ονομαστική μέσω του πληθωρισμού. Καθώς ο πληθωρισμός αρχίζει να ξεφεύγει στην πολυπληθέστερη οικονομία του κόσμου, το αποτέλεσμα θα είναι πρακτικά το ίδιο, αφού οι κινεζικές εξαγωγές θα ακριβύνουν. Αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεφύγει τελείως η κατάσταση σε αυτό το power game.

http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28

Κυριακή 10 Αυγούστου 2008

Η άγνωστη Κίνα: το βλέμμα στο μέλλον με εφόδιο την ιστορία


Η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, η δεύτερη μεγαλύτερη καταναλώτρια πετρελαίου μετά τις ΗΠΑ, η μεγαλύτερη παραγωγός άνθρακα. Αυτά λένε οι αριθμοί. Πίσω από αυτούς, όμως, ποια είναι στην πραγματικότητα η χώρα που διοργανώνει τους 29ους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες;
Ας δούμε πρώτα ορισμένα ιστορικά στοιχεία, απαραίτητο συστατικό της σκιαγράφησης μιας χώρας που αποτελεί ένα από τα πρώιμα κέντρα του ανθρώπινου πολιτισμού. Η ιστορία της Κίνας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Την απαρχή της μπορούμε να την εντοπίσουμε περίπου 4.000 χρόνια πριν, με την πρώτη δυναστεία των Σία. Το πρώτο ενιαίο κινεζικό κράτος, ωστόσο, ιδρύθηκε από τη δυναστεία των Κιν, το 221 π.Χ. Η πρώτη δυναστεία μπορεί να μη μακροημέρευσε, άφησε ωστόσο μέχρι την εποχή μας τον περίφημο πήλινο στρατό από τερακότα, που ανακαλύφθηκε το 1974 μαζί με τον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα στην πόλη Σιάν. Επί των ημερών της, επίσης, ξεκίνησε η κατασκευή του Σινικού Τείχους.
Η επόμενη δυναστεία, εκείνη των Χαν, η οποία κράτησε τα ηνία της χώρας για περισσότερα από 400 χρόνια, ήταν αυτή που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στον κινεζικό πολιτισμό: Διεύρυνε με στρατιωτικά μέσα την έκταση της χώρας, δημιούργησε το δρόμο του μεταξιού στην Κεντρική Ασία, αναγνώρισε τον κομφουκιανισμό ως επίσημο δόγμα του κράτους και στάθηκε η απαρχή της μεγαλύτερης εθνικής οντότητας στον κόσμο σήμερα, των αποκαλούμενων -ακόμα- Κινέζων Χαν.
Για να βρούμε την τελευταία δυναστεία της Κίνας πρέπει να φτάσουμε στο 1912, όταν κατέρρευσε η δυναστεία των Μαντσού (έπειτα από τρεις αιώνες σχεδόν) και εγκαθιδρύθηκε επισήμως η Δημοκρατία της Κίνας.
Από τα γεγονότα εκείνης της ιστορικής χρονιάς εμπνεύστηκε ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι την πολυβραβευμένη του ταινία «Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας», η οποία περιγράφει τη ζωή του Που Γι, με έμφαση στο διάστημα από την ηλικία των δύο ετών, όταν ανέβηκε στο θρόνο, μέχρι την ηλικία των έξι, όταν ανατράπηκε από την επανάσταση Σινχάι. Η λαϊκή εξέγερση ήταν απότοκος των μεγάλων λιμών, των ταπεινωτικών ηττών στα πεδία της μάχης και των κοινωνικών αναταραχών που εξαπλώθηκαν στην Κίνα το 19ο αιώνα.
Το κινεζικό κράτος, ωστόσο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, γεννήθηκε πριν από 59 χρόνια, μέσα από τις στάχτες του εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στους εθνικιστές και στους κομμουνιστές. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας εγκαθιδρύθηκε την 1η Οκτωβρίου 1949 από το Κομμουνιστικό Κόμμα και τον πρόεδρό του, Μάο Τσετούνγκ, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα με σιδερένια πυγμή για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Το «μεγάλο άλμα προς τα εμπρός», το υπερφιλόδοξο πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης, μπορεί κατά γενική ομολογία να απέτυχε, αλλά δεν συνέβη το ίδιο και με το σχέδιο αναγνώρισης της Κίνας ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλαν καθοριστικά η επιτυχημένη δοκιμή της πρώτης κινεζικής ατομικής βόμβας το 1964, της πρώτης βόμβας υδρογόνου το 1967 και η εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου το 1970.
Μετά το 1978, ο διάδοχός του «Μεγάλου Τιμονιέρη», Ντενγκ Σιάο Πινγκ, προχώρησε σε οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, με έμφαση στην ανάπτυξη με κριτήρια της αγοράς. Κλείνοντας το μάτι στη φιλελεύθερη οικονομία, ο Σιάο Πινγκ έκανε αποφασιστική στροφή στην κατεύθυνση της χώρας, που απομακρύνθηκε από την κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, κλειστή σε μεγάλο βαθμό για το διεθνές εμπόριο, και υιοθέτησε μια οικονομική πολιτική προσανατολισμένη στην ελεύθερη αγορά και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Τα αποτελέσματα του ευρύτατου μεταρρυθμιστικού προγράμματος σύντομα έγιναν ορατά. Ο αναλφαβητισμός στον ενήλικο πληθυσμό της Κίνας έπεσε από το 37% το 1978 σε λιγότερο από 10% το 2005 και η παιδική θνησιμότητα από 41 παιδιά ανά χίλιες γεννήσεις στα 23, στο ίδιο χρονικό διάστημα. Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, από το 1990 έως το 2004 ο αριθμός των ανθρώπων που ζούσαν με ένα δολάριο την ημέρα μειώθηκε κατά 246 εκατομμύρια, ενώ ο συνολικός πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 156 εκατομμύρια.
Στο ίδιο διάστημα η χώρα σημείωσε δύο μεγάλες επιτυχίες στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, φτάνοντας σε ιστορική συμφωνία με τη Μεγάλη Βρετανία το 1984 για την επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην κινεζική κυριαρχία (πραγματοποιήθηκε το 1997) και με την Πορτογαλία το 1987 για την επιστροφή του Μακάο (πραγματοποιήθηκε το 1999).
Την ίδια ώρα, όμως, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να μην καρπώνεται το παραμικρό μερίδιο από την ταχύτατη ανάπτυξη της χώρας, ζώντας στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο. Ταυτόχρονα, οι αντιθέσεις ανάμεσα στα αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα και την υποβαθμισμένη επαρχία δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοινωνικό μίγμα, που εκτονώνεται συχνά πυκνά με βίαιες διαδηλώσεις και τοπικές εξεγέρσεις αγροτών και εξαθλιωμένων εργατών.
Επιπλέον, η «δεύτερη βιομηχανική επανάσταση», όπως ονομάστηκε, εκτόξευσε σε δυσθεώρητα ύψη τη ζήτηση για ενέργεια. Οι ποσότητες πετρελαίου και άνθρακα που παράγονται και καταναλώνονται στην Κίνα συμβάλλουν δραματικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη, χωρίς η ηγεσία της χώρας να έχει δείξει μέχρι στιγμής ειλικρινή διάθεση να τις περιορίσει.
Μπορεί η οικονομία της Κίνας να έχει πραγματοποιήσει εντυπωσιακό άνοιγμα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες -με θετικές και αρνητικές συνέπειες, όπως είδαμε- το πολιτικό της σύστημα ωστόσο παραμένει κλειστό και μικρή σχέση έχει με τις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης. Τη διακυβέρνηση της χώρας ασκεί το Κομμουνιστικό Κόμμα (το μεγαλύτερο κόμμα στον κόσμο), απέναντι στο οποίο δεν υπάρχει επίσης αντιπολίτευση. Γενικός γραμματέας του κόμματος είναι ο Χου Τζιντάο, κάτι που αυτόματα του δίνει τη θέση του προέδρου της χώρας και του επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων. Η ανάληψη της εξουσίας από τον κ. Τζιντάο το 2004 σήμανε και την πρώτη ομαλή διαδοχή ηγεσίας στην Κίνα μετά την κομμουνιστική επανάσταση του 1949.
Ο Γουέν Τζιαμπάο ηγείται της κυβέρνησης από το πόστο του πρωθυπουργού, ενώ το Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι το κύριο όργανο λήψης των αποφάσεων και το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο το σώμα ψήφισης της εθνικής νομοθεσίας (ακολουθώντας συνήθως τις υποδείξεις του Πολιτικού Γραφείου). Οι καταγγελίες για φίμωση κάθε αντίθετης φωνής και δίωξη των αντιφρονούντων πληθαίνουν, χωρίς να συναντούν πειστικές απαντήσεις `από την κινεζική πολιτική ηγεσία.
Αν η κορυφή της πυραμίδας στην Κίνα έχει αυτή περίπου τη μορφή, τότε πώς είναι η βάση; Ποια είναι η εικόνα του μέσου Κινέζου πολίτη; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη, δεδομένων των τεράστιων κοινωνικών αντιθέσεων στην αχανή κινεζική επικράτεια. Η πλειονότητα των Κινέζων, ωστόσο, ανήκει στην εθνότητα των Χαν, μιλά μανδαρίνικα και ασχολείται με τη γεωργία, παρόλο που οι εδαφολογικές συνθήκες περιορίζουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις μόλις στο 10% της επιφάνειας της χώρας. Ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός μετακινείται από την ύπαιθρο στις μεγάλες πόλεις, κάτι που έχει προκαλέσει έναν άνευ προηγουμένου αστικό οικοδομικό οργασμό.
Στα θρησκευτικά τους πιστεύω είναι χωρισμένοι ανάμεσα στους βουδιστές, στους ταοϊστές και τους ισλαμιστές, ενώ απαντάται και μια χριστιανική μειονότητα, κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα. Η ακριβής καταγραφή των πιστών (που υπολογίζονται περίπου στο 32%) είναι ιδιαίτερα δύσκολη, ιδίως λόγω του ασυμβίβαστου που έχει επιβάλει το Κομμουνιστικό Κόμμα στην άσκηση θρησκευτικών καθηκόντων και στην ιδιότητα του μέλους του. Η ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης, πάντως, κατοχυρώθηκε με το Σύνταγμα του 1978, ανακουφίζοντας χιλιάδες πιστούς που είχαν υποστεί διωγμούς κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο, που προωθούσε με πάθος τον αθεϊσμό.
Αγρότες ή γιάπηδες, βουδιστές ή χριστιανοί, φτωχοί ή νεόπλουτοι, οι Κινέζοι θέλουν να αποδείξουν στον υπόλοιπο κόσμο ότι η χώρα τους έχει μπει στη νέα χιλιετία με ένα καινούργιο, σύγχρονο, προοδευτικό πρόσωπο. Δεν μπορούσαν να βρουν καλύτερη ευκαιρία για αυτό από τη διοργάνωση των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων, που τους ανέθεσε η ΔΟΕ το 2001, απορρίπτοντας τις υποψηφιότητες του Τορόντο, του Παρισιού και της Κωνσταντινούπολης. Για αιώνες ολόκληρους (ιδίως μετά τα ταξίδια του Βενετσιάνου εμπόρου Μάρκο Πόλο το 13ο αιώνα), η Κίνα ήταν γνωστή στα πέρατα της Γης για το σπουδαίο πολιτισμό της, που έφερε στην ανθρωπότητα τέσσερις από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις: το χαρτί, την πυξίδα, την πυρίτιδα και την τυπογραφία.
Με αφετηρία τους Ολυμπιακούς, ο «δράκος» της Ανατολικής Ασίας θα παρουσιάσει στα καχύποπτα μάτια της διεθνούς κοινότητας τη νέα, μοντέρνα και δυναμική του εικόνα, με την οποία εισέρχεται στον 21ο αιώνα. Ακόμα κι αν οι μεγάλες προσδοκίες που συνοδεύουν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών διαψευστούν, οι Κινέζοι δεν θα απογοητευτούν, αλλά θα ανατρέξουν μάλλον σε μια από τις διάσημες ρήσεις του Κομφούκιου: «Η μεγαλύτερη δόξα μας συνίσταται όχι στο να μην πέσουμε ποτέ, αλλά στο να σηκωνόμαστε κάθε φορά που πέφτουμε».



http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28