Όσο κι αν εντυπωσιάζεται κανείς από τους ρυθμούς ανάπτυξης, η πραγματική δύναμη της Κίνας μπορεί ακόμη να κρύβεται πίσω από τους χαμηλούς μέσους όρους. Μια οικονομία με παραγωγή αξίας 3,24 τρισ. δολαρίων που πρέπει να μοιραστεί σε 1,3 δισ. κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας είναι 15-18 φορές μικρότερο από αυτό των ΗΠΑ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας τρόπος να κατανοήσει κανείς την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου είναι να τη φανταστεί ως δύο χώρες: μία με πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια πολύ φτωχούς αγρότες και μία με λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους των πόλεων. Σε ένα σύνολο εργατικού δυναμικού που υπολογίζεται στα 700 εκατ. άτομα, τα 450 εκατ. παραμένουν στην ύπαιθρο ουσιαστικά αναξιοποίητα λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα, ενώ τα 250 εκατ. ζουν και εργάζονται στις πόλεις με τις οικογένειές τους.
Αυτή η δεύτερη «χώρα», των πόλεων, που κατασκευάσαμε με το μυαλό μας έχει πληθυσμό περίπου όσο οι ΗΠΑ ή η Ευρωπαϊκή Ένωση και το βιοτικό επίπεδο απέχει «μόνο» 6-7 φορές από αυτών. Καθώς μάλιστα θεωρείται ότι το νόμισμά της είναι πολύ υποτιμημένο, η πραγματική διαφορά είναι ακόμη μικρότερη, ίσως και η μισή από αυτήν που υπολογίσαμε.
Ο τεράστιος αγροτικός πληθυσμός είναι η αδυναμία και η δύναμη της δεύτερης «χώρας». Από τη μια πλευρά, το ανεπτυγμένο τμήμα της χώρας… σέρνει σαν βαρίδι αυτό τον πληθυσμό. Από την άλλη, υπάρχει μια πρακτικά ανεξάντλητη δεξαμενή εργατικού δυναμικού αλλά και καταναλωτών στην ενδοχώρα. Κάθε χρόνο το εργατικό δυναμικό αυξάνεται κατά 12 εκατ. άτομα, δηλαδή περισσότερο από όλο τον πληθυσμό της Ελλάδας. Από αυτούς τα 2,1 εκατ. είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Μια πανίσχυρη χώρα μέχρι τότε, από το 19ο αι. η Κίνα βυθίστηκε σταδιακά στη στασιμότητα και τη φτώχεια, έγινε θύμα της δυτικής αποικιοκρατίας, με αποκορύφωμα τους Πολέμους του Οπίου (1839-1842 και 1856-1860). Στον 20ό αι. η κατάσταση παραμένει άθλια και οι περιπέτειες συνεχίζονται με την ιαπωνική κατοχή, τον εμφύλιο πόλεμο και την επικράτηση του Μάο. Καπιταλισμός ή κομμουνισμός, ο «γίγαντας» δεν μπόρεσε να ξυπνήσει.
Η αναγέννηση έγινε πολύ σταδιακά και ξεκίνησε το 1978 με τον τότε ηγέτη Ντενγκ Σιαοπίνγκ, όταν η Κίνα προχώρησε σε πολιτική μεταρρυθμίσεων και ανοίγματος προς τον έξω κόσμο. Στις τρεις δεκαετίες που μεσολάβησαν αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό περισσότερο από 9%. Στο ίδιο διάστημα, το AEΠ αυξήθηκε από τα 147,3 δισ. δολάρια στα 3,2 τρισ. δολάρια, ο όγκος εμπορίου από τα 20,6 δισ. δολάρια σε περισσότερα από 2,1 τρισ. δολάρια (εξαγωγές συν εισαγωγές), τα συναλλαγματικά αποθέματα από μόλις 160 εκατ. δολάρια σε 1,8 τρισ. δολάρια – μόνο στην τελευταία τριετία υπερδιπλασιάστηκαν. Το εμπορικό πλεόνασμα (εξαγωγές μείον εισαγωγές) φτάνει τα 315 δισ. δολάρια, δηλαδή είναι όσο ολόκληρο το ΑΕΠ της Ελλάδας. Σε απόλυτους όρους η κινεζική οικονομία είναι ήδη η τέταρτη στον κόσμο. Η τεράστια παραγωγή χρειάζεται και τεράστιες εισροές πρώτων υλών. Γι’ αυτό η Κίνα αγοράζει πετρέλαιο, μέταλλα, τρόφιμα, βαμβάκι και άλλες πρώτες ύλες από όλο τον κόσμο. Η εκτόξευση των τιμών των εμπορευμάτων αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην τεράστια ανάπτυξη και την έξοδο από τη φτώχεια του πληθυσμού της Κίνας. Αλλά οι υποδομές δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν με ρυθμό αντίστοιχο της παραγωγής. Τα λιμάνια, οι σιδηρόδρομοι και το οδικό δίκτυο στα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα είναι υπερκορεσμένα, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στη μεταφορά των εμπορευμάτων.
Πλέον το 70% του ΑΕΠ παράγεται από τον ιδιωτικό τομέα στο πλαίσιο του «σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά», όπως ονομάζεται επίσημα το οικονομικό σύστημα της χώρας. Σύμφωνα με την πολιτική «μία χώρα, δύο συστήματα», οι δύο πρώην ευρωπαϊκές αποικίες, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, επιτρέπεται να λειτουργούν ως «περιοχές με ειδική διοίκηση», με μεγάλο βαθμό οικονομικής ανεξαρτησίας, τουλάχιστον μέχρι το 2047 και το 2049 αντίστοιχα.
Βασική πρόκληση για την κυβέρνηση είναι η ανακατανομή των πόρων ώστε να «ζωντανέψει» και η εσωτερική Κίνα εκτός από τα παράλια. Εμφανίζεται αποφασισμένη να δαπανήσει περισσότερα στην Παιδεία, στην Υγεία και τη στέγαση προκειμένου να γεφυρώσει το χάσμα αστικών και αγροτικών περιοχών. Στόχος είναι να τετραπλασιαστεί το κατά κεφαλήν εισόδημα μεταξύ του 2000 και του 2020. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μόλις 2.400 δολάρια σήμερα. Παράλληλα, υπάρχουν στην Κίνα 415.000 εκατομμυριούχοι και 6.000 πολυεκατομμυριούχοι, με συνολική περιουσία που ίσως ξεπερνάει τα δύο τρισ. δολάρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της επενδυτικής τράπεζας Merrill Lynch και της εταιρίας συμβούλων Capgemini.
Συνεπώς, η Κίνα είναι η χώρα των τεράστιων μεγεθών αλλά και των τεράστιων ανισοτήτων. Παρά την άνιση ανάπτυξη, όμως, το σημαντικότερο επίτευγμα των μεταρρυθμίσεων έρχεται από το χαμηλότερο άκρο και είναι το ότι οι άνθρωποι που ζούσαν κάτω από το απόλυτο όριο της φτώχειας έχουν μειωθεί σε λιγότερο από 30 εκατ. σήμερα, από 250 εκατ. το 1978.
Στο άλλο άκρο, η Κίνα έχει γίνει εδώ και ενάμιση χρόνο η δεύτερη δύναμη στον κόσμο στην έρευνα, αποδεικνύοντας τη θέλησή της να αποκτήσει ηγετική θέση στην παγκόσμια οικονομία και να μη μείνει απλώς ένας φτηνός παραγωγός βιομηχανικών προϊόντων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), σχεδόν ένα εκατ. Κινέζοι απασχολούνται ως ερευνητές, ακολουθώντας τους 1,3 εκατ. Αμερικανούς. Δαπάνησε 136 δισ. δολάρια, έναντι 130 δισ. δολαρίων της Ιαπωνίας, 330 δισ. δολαρίων των ΗΠΑ και 230 δισ. δολαρίων όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί. Σύντομα η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε αριθμό ευρεσιτεχνιών που κατοχυρώνονται κάθε χρόνο, ενώ το μεγάλο διαστημικό πρόγραμμα που εκτελεί αυτή την περίοδο η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου είναι ένα ακόμη δείγμα της θέλησής της να προχωρήσει ολοταχώς.
Το μεγάλο άλμα έγινε με την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2001 έπειτα από 15 χρόνια δύσκολων διαπραγματεύσεων. Σε ελάχιστα χρόνια από την ένταξή της άλλαξε το τοπίο στην παγκόσμια οικονομία, επιβεβαιώνοντας τους χειρότερους φόβους για τον ανταγωνισμό που ασκεί με τα φτηνά προϊόντα της. Παράλληλα, η χώρα θέλει να δημιουργήσει επώνυμα προϊόντα ώστε να αποκομίσει υπεραξίες και αυτό σκοπεύει να το επιτύχει από τη μια «κτίζοντας» δικά της εμπορικά σήματα και από την άλλη αγοράζοντας γνωστά δυτικά ονόματα. Ας θυμηθούμε την Ιαπωνία, που ήταν συνώνυμο της αντιγραφής των δυτικών βιομηχανικών προϊόντων στη δεκαετία του 1950, για να τεθεί επικεφαλής της τεχνολογικής πρωτοπορίας στη δεκαετία του 1970-80. Για να καταλάβουμε τι σημαίνει η Κίνα, θα πρέπει να πολλαπλασιάσουμε επί 10 την ιαπωνική εμπειρία των προηγούμενων δεκαετιών. Μέχρι πότε θα κρατήσει αυτή η αλματώδης ανάπτυξη;
Πολλοί προειδοποιούν ότι μέσα από την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση θα δοκιμαστούν και τα αναπτυξιακά όρια της κινεζικής οικονομίας.
Το κινεζικό νόμισμα έχει κομβικό ρόλο στο διεθνές παιχνίδι των ισοτιμιών που εξελίσσεται παράλληλα με την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Πιθανώς να δείχνει και τα αναπτυξιακά όρια της κινεζικής οικονομίας, που αρχίζει να δείχνει ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να τρέχει για πάντα με αυτούς τους ρυθμούς. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πιέζουν την Κίνα να ανατιμήσει το νόμισμά της ώστε να ακριβύνουν οι εξαγωγές της και να φτηνύνουν οι εισαγωγές της. Ωστόσο το κινεζικό νόμισμα θα πρέπει να πάει κοντά στα 4 γουάν ανά δολάριο, να διπλασιαστεί η αξία του από το 2005, ώστε να μην είναι υποτιμημένο. Για τις κινεζικές Αρχές το «να κάνουν το δικό τους» από τη μια πλευρά είναι ζήτημα εθνικιστικού εγωισμού (που μπορούν να τον υποστηρίξουν με τα τεράστια συναλλαγματικά διαθέσιμα σε δολάρια που έχουν) και από την άλλη «στοιχειώνονται» από την ιαπωνική εμπειρία. Το γεν διπλασίασε την αξία του μέσα σε δύο χρόνια μετά τη συμφωνία του Plaza το Σεπτέμβριο του 1985. Σύντομα η Ιαπωνία βυθίστηκε σε στασιμότητα, που διήρκεσε περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια και τερμάτισε δεκαετίες αλματώδους ανάπτυξης. Μια επανάληψη του φαινομένου με θύματα τους ίδιους αποτελεί το χειρότερο εφιάλτη των κινεζικών Αρχών, που θέλουν να κάνουν την οποιαδήποτε προσαρμογή πολύ προσεκτικά.
Οι Δυτικοί προειδοποιούν πως, αν δεν γίνει η προσαρμογή με την ονομαστική ισοτιμία, θα γίνει με την ονομαστική μέσω του πληθωρισμού. Καθώς ο πληθωρισμός αρχίζει να ξεφεύγει στην πολυπληθέστερη οικονομία του κόσμου, το αποτέλεσμα θα είναι πρακτικά το ίδιο, αφού οι κινεζικές εξαγωγές θα ακριβύνουν. Αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεφύγει τελείως η κατάσταση σε αυτό το power game.
http://www.e-tipos.com/pdfViewer?searchtype=bypage&selectedissuedate=07%2F08%2F08&selectedpart=194&selectedpage=2&selectedinsert=28
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου