«Για πρώτη φορά μέσα από την εκπομπή της Άννας Παναγιωταρέα «Ουδείς αναμάρτητος» στη ΝΕΤ, ο υπουργός Δικαιοσύνης μίλησε για το ενδεχόμενο να εφαρμοστεί και στη χώρα μας το σύστημα με το «βραχιολάκι», το οποίο εφαρμόζεται κυρίως στις ΗΠΑ και έτσι άνθρωποι που κατηγορούνται για παράδειγμα για οικονομικά ζητήματα δεν προφυλακίζονται, αλλά συνεχίζουν κανονικά τη ζωή τους μέχρι τη δίκη. Είναι μάλιστα πιθανόν να συσταθεί μια ειδική επιτροπή με τη συμμετοχή στελεχών των υπουργείων Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προκειμένου να εξετάσει τις δυνατότητες εφαρμογής του σχεδίου στην Ελλάδα».
Δεν συμμεριζόμαστε τον ενθουσιασμό του υπουργού και της οικοδέσποινάς του. Η μέθοδος με τα βραχιολάκια που εμφανίζεται περίπου ως πανάκεια για να βγουν οι ελληνικές φυλακές από την περίοδο της αθλιότητας έχει ήδη εφαρμοστεί στις ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να προκύψουν τα αποτελέσματα που ευαγγελίζονται οι όψιμοι έλληνες μιμητές.
Αλλά τι είναι αυτά τα θαυματουργά «βραχιολάκια»; Πρόκειται για μικρές ηλεκτρονικές συσκευές που εφαρμόζονται στο χέρι ή το πόδι του ατόμου, με τρόπο που να μην μπορεί να τα αποχωριστεί. Αποτελούνται από το «βραχιόλι», δηλαδή ένα λουρί που κλειδώνει στον αστράγαλο ή τον καρπό και έναν μικρό πομπό σε μέγεθος κινητού τηλεφώνου. Αυτές οι συσκευές στέλνουν κάποιο ηλεκτρονικό σήμα σε έναν κεντρικό υπολογιστή και ανάλογα με τον προγραμματισμό τους χτυπούν συναγερμό όταν το άτομο που τα φορά βγει έξω από το όριο που του έχει καθοριστεί. Τα συστήματα αυτά χωρίζονται στα παθητικά (όπου η συσκευή απλά καταγράφει τις κινήσεις του ατόμου και τις στέλνει στους ελεγκτές κατά καθορισμένα διαστήματα) και τα ενεργητικά (όπου η συσκευή μεταδίδει σε πραγματικό χρόνο το σημείο όπου βρίσκεται το άτομο).
Τα σημερινά συστήματα GPS αντικαθιστούν βαθμιαία τα παλιά συστήματα που βασίζονταν σε ραδιοκύματα και μπορούσαν μόνο να επιβεβαιώσουν αν το άτομο βρίσκεται στο καθορισμένο σημείο (συνήθως το σπίτι του).
Η αρχική ιδέα είναι πολύ παλιά. Τα βραχιολάκια αυτά αποτελούν τη σύγχρονη εκδοχή της βαριάς σιδερένιας μπάλας που είχαν δεμένη με αλυσίδα στο πόδι τους οι κρατούμενοι και τους επέτρεπε να μετακινούνται ελάχιστα, όχι όμως να τρέξουν. Μ' αυτό τον τρόπο εξασφαλιζόταν η συμμετοχή τους στα «καταναγκαστικά έργα».
Μια άλλη παλιά έμπνευση που σχετίζεται με τα βραχιόλια ήταν το σφράγισμα των καταδίκων, ενώ από τον 19ο αιώνα εξετάστηκε στη Μεγάλη Βρετανία το ενδεχόμενο αποφυλάκισης ορισμένων κρατουμένων υπό τον όρο να βαφούν με ανεξίτηλο μελάνι, ώστε να είναι παντού αναγνωρίσιμοι.
Η εισαγωγή του μέτρου των ηλεκτρονικών βραχιολιών συνήθως συνδέεται με ορισμένα «ειδεχθή» εγκλήματα, έτσι ώστε να γίνει πιο εύπεπτη (π.χ. σε παιδεραστές μετά την αποφυλάκισή τους). Αλλά η εφαρμογή τους δεν περιορίζεται σε μια ειδική κατηγορία παραβατών. Έχει ήδη αναπτυχθεί μια τεράστια βιομηχανία ειδικών βραχιολιών για την κάθε περίπτωση.
Τον Σεπτέμβριο ανακοινώθηκε στο Πίτσμπουργκ από την εταιρεία AMS (Alcohol Monitoring Systems Inc) η παραγωγή ενός ειδικού βραχιολιού, του SCRAM (Secure Continuous Remote Alcohol Monitor), το οποίο ελέγχει συνεχώς το αλκοόλ στο αίμα του ατόμου που το φορά. Μ' αυτό τον τρόπο θα αντιμετωπίζονται τα άτομα που είναι σε αναστολή για αδικήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση οινοπνεύματος. Η τεχνική εφαρμόζεται με παλιότερη τεχνολογία ήδη από το 2003.
Περιττό να προσθέσουμε ότι η αναπτυσσόμενη βιομηχανία των βραχιολιών συνδυάζεται με την ιδιωτικοποίηση του σωφρονιστικού συστήματος στις ΗΠΑ. Ο κρατούμενος που θέλει να μπει στο πρόγραμμα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης κατά κανόνα επωμίζεται και τα σχετικά έξοδα αγοράς του βραχιολιού.
Όσο για την αποτελεσματικότητα των βραχιολιών, ακόμα και εδώ οι γνώμες των ειδικών διίστανται. Πάντως, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, στις 15 Οκτωβρίου, συνελήφθη στο Νιου Τζέρσι ένας 17χρονος που φορούσε βραχιολάκι, με την κατηγορία ότι διέπραξε ένοπλη ληστεία μαζί με την αδελφή του και δυο ακόμα εφήβους.
Φυσικά δεν πρέπει να υπάρχει παρεξήγηση. Για κάποιους, τα ηλεκτρονικά βραχιόλια θα είναι πραγματική ανακούφιση. Μιλάμε όμως για την αφρόκρεμα των υποδίκων ή καταδίκων με αναστολή, για τους λίγους που θα έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν και στα σχετικά έξοδα, τα οποία ανέρχονται στις ΗΠΑ σε 2.000 δολάρια μόνο για την αγορά της συσκευής. Και, βέβαια, είναι προφανές ότι για να απολαύσει κανείς τις θετικές πλευρές του μέτρου υπάρχει η προϋπόθεση ότι έχει δικό του σπίτι. Γι' αυτή την κατηγορία υποδίκων ή καταδίκων, η λύση με το βραχιολάκι θα είναι ευπρόσδεκτη, εφόσον κατά κανόνα θα τους απαλλάξει από την υποχρέωση να υποστούν κάποια βαρύτερη ποινή, με πραγματικό εγκλεισμό.
Αλλά δεν είναι γι' αυτήν την κατηγορία που γίνονται οι βασικοί σχεδιασμοί. Στις ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει εφαρμοστεί με συνέπεια η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας (βλ. «Η πόλη και οι άνθρωποι-σκουπίδια», Ιός 24/1/99). Χάρη στις μελέτες ορισμένων κοινωνιολόγων της σύγχρονης φυλακής (κυρίως του Loic Wacquant) γνωρίζουμε ότι η φυλακή χρησιμοποιείται στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες ως μηχανισμός διαχείρισης της κοινωνικής ανασφάλειας. Η συνέπεια είναι να παρατηρείται ραγδαία αύξηση του αριθμού των φυλακισμένων σε όλες τις χώρες που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες η ιδεολογία της «ελεύθερης αγοράς».
Με την ποινικοποίηση ολόκληρων τμημάτων του πληθυσμού, το κράτος επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις αναταραχές που προκαλούνται από τη μαζική ανεργία, την ανασφαλή εργασία και τη συρρίκνωση της κοινωνικής προστασίας. «Το αόρατο χέρι της αγοράς και το σιδερένιο χέρι του κράτους», γράφει ο Wacquant, «συνδυάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται για να υποχρεώσουν τις κατώτερες τάξεις να αποδεχτούν τις νέες συνθήκες εργασίας και την κοινωνική ανασφάλεια».
Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, τα «βραχιόλια» εφαρμόζονται συνήθως σε περιπτώσεις μικροπαραβατών που κανονικά θα βρίσκονταν εκτός φυλακής απλά με περιοριστικούς όρους.
Υπάρχουν και τα χειρότερα: Ήδη από τον Μάρτιο του 2005 το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ πειραματίζεται με μια νέα μέθοδο ελέγχου των μεταναστών που ζητούν άσυλο ή άδεια παραμονής και εργασίας στη χώρα. Απαιτεί από τους αλλοδαπούς που φτάνουν σε οκτώ πόλεις να φορούν βραχιολάκι και να υφίστανται 24ωρη ηλεκτρονική παρακολούθηση.
Μέσα σε λίγες μέρες, οι αρχές ασφαλείας των ΗΠΑ υποχρέωσαν 1.700 αλλοδαπούς να φορέσουν τις συσκευές αυτές, δημιουργώντας ένα πραγματικό δικαστικό πραξικόπημα, εφόσον οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν ποτέ κατηγορηθεί για οποιοδήποτε αδίκημα. Το μοναδικό τους «έγκλημα» είναι ότι θέλουν να ζήσουν στις ΗΠΑ.
Στις 23 Αυγούστου το Associated Press μετέδωσε την είδηση ότι τα δικαστήρια του Σαν Αντόνιο στο Τέξας θέτουν σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα επιβολής ηλεκτρονικής παρακολούθησης με βραχιολάκια σε μαθητές λυκείου με «ιστορικό πολλών απουσιών»!
Με αυτόν τον τρόπο υποτίθεται ότι αντιμετωπίζεται η προοπτική συμμετοχής αυτών των παιδιών σε συμμορίες ανηλίκων. Το πρόγραμμα θεωρείται πιλοτικό και θα διαρκέσει έξι μήνες. Επιλέχτηκαν πενήντα ζωηροί μαθητές και υποχρεώθηκαν να φορέσουν τα βραχιολάκια. Επισήμως ο στόχος του προγράμματος είναι να υποχρεώσει τους μαθητές να παραμένουν στο σχολείο και να μην κάνουν κοπάνα, αλλά η ηλεκτρονική παρακολούθηση δεν περιορίζεται στο σχολικό ωράριο. Το σημείο αυτό επισημαίνει με τη διαμαρτυρία του ο Τέρι Μπερκ, διευθυντής της ACLU (Αμερικανικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Πολίτη) στο Τέξας:
«Όλοι θέλουμε να μένουν τα παιδιά στο σχολείο και χειροκροτούμε κάθε μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά υπάρχει και η ιδιωτική ζωή. Τι γίνεται με το βραχιολάκι όταν τελειώνει το σχολείο; Είναι πρέπον να γνωρίζει το σχολείο και το δικαστήριο πού είναι και τι κάνει κάθε μαθητής έξω απ' το σχολείο;»
Κακά τα ψέματα. Η εισαγωγή των ηλεκτρονικών βραχιολιών δεν μείωσε πουθενά τον αριθμό των εγκλείστων. Είναι χαρακτηριστικοί οι αριθμοί στη Γαλλία, μια από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που πειραματίστηκαν με τη μέθοδο αυτή. Το 2002 ήταν με «βραχιολάκι» 359 άτομα, το 2003 ο αριθμός τους έφτασε τους 948, το 2004 τους 2.915 και το 2005 τους 4.128. Στο ίδιο διάστημα δεν μειώθηκε (αντίθετα αυξήθηκε) ο αριθμός των εγκλείστων. Απλά η εφαρμογή της ηλεκτρονικής παρακολούθησης βοήθησε τους αρμόδιους του γαλλικού σωφρονιστικού συστήματος να κρύβουν την εκρηκτικότητα αυτής της αύξησης.
Ο σχετικός νόμος έχει ψηφιστεί από τη γαλλική Βουλή τον Δεκέμβριο του 1997, αλλά ήδη από τότε είχαν επισημανθεί οι αδυναμίες του συστήματος αυτού. Ο εκπρόσωπος του συνδικάτου των δικαστών Κριστιάν Περάς είχε επισημάνει ότι η εφαρμογή του μέτρου δεν αφορά παρά όσους διαθέτουν ήδη σπίτι και τηλεφωνική γραμμή -επομένως εξαιρεί μετανάστες και φτωχότερα στρώματα- ενώ ο Πατρίκ Μαρέ του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Φυλακών εξέφραζε το φόβο του ότι τα βραχιόλια δεν θα αντικαταστήσουν τις ποινές εγκλεισμού, αλλά θα συμπληρώσουν άλλες ηπιότερες, όπως η υποχρέωση σε κοινωνική εργασία («Monde diplomatique», Ιούλιος 1998). Και οι δύο είχαν προβλέψει ορθά.
Ο Πιέρ Λαντρεβίλ, καθηγητής εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, εξηγεί: «Η ηλεκτρονική παρακολούθηση (με τα βραχιόλια) δεν οδηγεί στο άδειασμα των φυλακών, αλλά στην αύξηση των τρόπων ελέγχου επί ενός συνεχώς διευρυνόμενου πληθυσμού. Στις περισσότερες χώρες τα βραχιόλια χρησιμοποιούνται ως μια επιπλέον μέθοδος για τον έλεγχο ατόμων που δεν μπορούν να φυλακιστούν».
Στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εισήγαγε το μέτρο, από την αρχή του χρόνου συζητιέται μια ακόμα πιο «ριζοσπαστική» λύση. Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Independent» (13/1/08), οι αρχές εξετάζουν την περίπτωση εμφύτευσης μικροτσίπ σε κατάδικους με αναστολή, έτσι ώστε να γίνεται δυνατή η παρακολούθησή τους από δορυφόρο.
Όλη η συζήτηση για τα «βραχιολάκια» είναι βέβαια πολυτέλεια για τις σημερινές συνθήκες στις ελληνικές φυλακές. Αυτό που έκανε στην πράξη ο υπουργός Δικαιοσύνης με τα μέτρα που πήρε ήταν να κλείσει γρήγορα το εκρηκτικό μέτωπο των φυλακών με αλλαγές του ποδαριού.
Αγνοώντας τις φωνές όλων όσοι, χρόνια τώρα, μελετούν το θέμα των ναρκωτικών, ακόμα και των πλέον επίσημων φορέων όπως το ΚΕΘΕΑ, αμνήστευσε κάποιους κρατούμενους, δημιουργώντας όμως τις προϋποθέσεις να γεμίσουν ακόμα χειρότερα οι φυλακές στο άμεσο μέλλον, προώθησε χαρακτηρισμούς για τους κρατούμενους και όχι για τα αδικήματά τους (πράγμα απολύτως αντισυνταγματικό) και όρισε αυθαίρετα τις ποσότητες που θα χαρακτηρίζουν το χρήστη. Αλλά ακόμα και γι' αυτές τις συμβολικές ποσότητες δεν πήρε κανένα μέτρο για να γίνονται αμέσως αποδεκτές από τις δικαστικές αρχές. Κατά τα άλλα, η απομόνωση θα ισχύει για τον εξαρτημένο που συλλαμβάνεται, οι υποκειμενικές κρίσεις των δεσμοφυλάκων θα εξακολουθήσουν να αποτελούν δεύτερη και τρίτη ποινή για τους κρατούμενους και οι εξαρτημένοι ακόμα κι αν κατέχουν μισό μόνο γραμμάριο παραπάνω από την ποσότητα που ορίζει ο υπουργός θα συνεχίσουν να θεωρούνται εγκληματίες και θα αποφυλακίζονται πάλι στα 4/5 της ποινής τους.
Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες, η συζήτηση για τα βραχιολάκια που επιχειρεί να ανοίξει ο κ. Χατζηγάκης με τις διυπουργικές του επιτροπές μοιάζει πολύ με την προσφορά ψεύτικων κοσμημάτων στους ιθαγενείς από τους αποικιοκράτες Τις μέρες των κινητοποιήσεων στις φυλακές κυκλοφόρησε ένα περιοδικό γραμμένο από αυτούς που γνωρίζουν το θέμα καλύτερα από τις επιτροπές που συγκροτεί κάθε τόσο το υπουργείο. Το περιοδικό «απόδραση» είναι μια προσπάθεια να βγούνε προς τα έξω τα τρομακτικά προβλήματα των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές. Για τους παλιότερους το περιοδικό θυμίζει την πρωτοποριακή προσπάθεια με το περιοδικό «της φυλακής» που έβγαινε από το 1981 ως το 1986. Ξεχωρίζουμε το ρεπορτάζ του περιοδικού για τα πειθαρχικά συμβούλια:
Τα πειθαρχικά συμβούλια είναι συλλογικά όργανα των φυλακών που κρίνουν τα πειθαρχικά παραπτώματα των κρατουμένων και τους επιβάλλουν πειθαρχικές ποινές. Ακόμα όμως κι αν υπάρχουν συλλογικά όργανα, η πειθαρχική εξουσία, από όποιον κι αν επιβάλλεται, χρησιμοποιείται σαν εργαλείο για να μπλοκάρεται το δικαίωμα του φυλακισμένου στην εργασία, στην επαγγελματική κατάρτιση και στη χορήγηση υφ' όρον απόλυσης ή αδειών, δεδομένου ότι προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η διαγωγή του κρατούμενου.
Πέρα από κάποια προφανή παραπτώματα, όπως η προσπάθεια απόδρασης ή η προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας, υπάρχουν εκείνα τα «μικρά» παραπτώματα όπως η «συστηματική διατύπωση παραπόνων» που επιτρέπουν κάθε αυθαιρεσία από πλευράς των «τιμωρών».
Οι πειθαρχικές ποινές επιβάλλονται παράνομα και καταστρατηγούν όλες τις αρχές του ποινικού δικαίου. Η απείθεια σε εντολές του φύλακα, για παράδειγμα, χωρίς κανένα αποδεικτικό στοιχείο, επιτρέπει τη μεταφορά κρατούμενου σε απομόνωση ή σε άλλη φυλακή, ακόμα και την επιβολή μεγαλύτερης κράτησης. Οι δικηγόροι των κρατουμένων δεν έχουν πρόσβαση στις αποφάσεις και στο σκεπτικό τους και έτσι οι τιμωρημένοι στερούνται το θεμελιώδες δικαίωμά τους στην υπεράσπιση. Ακόμα και τα έντυπα που συμπληρώνουν οι κρατούμενοι έχουν τυπωμένη την άρνησή τους να παρίσταται ο δικηγόρος τους στην κλήση τους για απολογία ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου. Απ' τη μια μεριά, το κράτος δείχνει ένα φιλελεύθερο πρόσωπο, νομοθετώντας υπέρ της ελαστικοποίησης των ποινών μέσω των αδειών, της υφ' όρον απόλυσης, του ευεργετικού υπολογισμού της εργασίας και της συμμετοχής σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Στην πράξη, όμως, χρησιμοποιεί όλη τη βιομηχανία των πειθαρχικών για να αναχαιτίσει την άσκηση των δικαιωμάτων των κρατουμένων.
Στην περίπτωση των εγκλείστων για ναρκωτικά που κατά κανόνα δεν είναι έμποροι, αλλά τοξικοεξαρτημένοι, εφαρμόζεται διπλή τιμωρία, δεδομένου ότι η υφ' όρον απόλυση εφαρμόζεται στα 4/5 της έκτισης ποινής. Για το ίδιο αδίκημα, δηλαδή, διπλή τιμωρία. Όταν ο νόμος μιλάει για διαγωγή, δεν αναφέρεται ούτε σε μεταμέλεια ούτε στην ηθική του κατάδικου. Μόνο κάποιο μετρήσιμο μέγεθος, σαφώς περιγραφόμενο στο νόμο, θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη για να στοιχειοθετήσει την έννοια της καλής διαγωγής, από τη στιγμή που η τελευταία αποτελεί τη βάση δυσμενούς δικαστικής κρίσης για τη χορήγηση της υφ' όρον απόλυσης. Με τον ίδιο τρόπο χορηγούνται και οι άδειες αφού λαμβάνονται υπόψη οι πειθαρχικές ποινές για τη στέρησή της. Οι ποινές αυτές είναι δυσανάλογες των παραπτωμάτων και μοναδικό στόχο έχουν την ψυχική και σωματική εξόντωση του κρατούμενου.
Σε περίπτωση που ένας ή πολλοί κρατούμενοι αντισταθούν και διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους αρχίζουν οι «νόμιμες» πειθαρχικές ποινές, οι μεταγωγές κ.λπ. Τα περισσότερα πειθαρχικά επιβάλλονται σε περιπτώσεις ύβρεως κατά του προσωπικού, πράγμα που είναι εντελώς φυσιολογικό αν λάβει κανείς υπόψη τις συνθήκες κράτησης. Όταν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι αντί να βοηθούν τον κρατούμενο τον εξευτελίζουν και τον προκαλούν, έρχονται στο τέλος να του μοιράσουν και πειθαρχικές ποινές, ενώ οι ίδιοι τον εξώθησαν στις «ακραίες» συμπεριφορές.
Η φυλακή λειτουργεί εμπεδώνοντας τις σχέσεις εξουσίας μέσα από την τιμωρία και όχι φυσικά το σωφρονισμό. Με αφορμή την πειθαρχική πρακτική στις φυλακές και την επίδρασή της πάνω στα ατομικά δικαιώματα φαίνεται ξεκάθαρα ότι το «κράτος δικαίου» δεν σέβεται στην πράξη αυτά που το ίδιο θεσπίζει.
Από το ίδιο περιοδικό αντιγράφουμε τα λόγια μιας κοπέλας κρατούμενης του Κορυδαλλού: «Εδώ περνάμε δύσκολα. Μόνο γερνάμε. Έτσι σκέτα. Αν δεν αλλάξει κάτι, τότε είμαστε ζωντανοί νεκροί. Ένα θάψιμο μας μένει». Τα τριψήφια νούμερα των θανάτων στις ελληνικές φυλακές την επιβεβαιώνουν.
Σε όλο τον κόσμο, τους τελευταίους μήνες, σκάνε η μία μετά την άλλη οι φούσκες του νεοφιλελευθερισμού, ιδίως μάλιστα η ιδεολογική του φούσκα. Πράγματι, η κατάρρευση τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών, βιομηχανιών και άλλων «κολοσσών» μοιάζει να συμπαρασύρει στην πτώση αδιαφιλονίκητα μέχρι χθες δόγματα (ή μήπως δοξασίες;).
Στην Ελλάδα, εντούτοις, αυτά τα πολύ θεαματικά τα έχουμε έως τώρα αποφύγει.
Υπάρχει, ωστόσο, μια φούσκα που έσκασε στη χώρα μας με πάταγο: αυτή της φυλακής. Τα τελευταία είκοσι χρόνια αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο η νομοθέτηση κακουργημάτων, οι βαριές καταδίκες, οι προφυλακίσεις, οι κρατούμενοι, οι θάνατοι στις φυλακές και οι εξεγέρσεις, παρά τις εκθέσεις ανεξάρτητων αρχών και διεθνών οργανισμών, τις εκκλήσεις των επιστημόνων και τις καταγγελίες των οργανώσεων.
Ποια ήταν, όμως, η αντίδραση της πολιτείας; Στα λόγια, διακήρυσσε πανηγυρικά την αταλάντευτη προσήλωσή της σε αρχές και την «ευαισθησία» της. Στην πράξη, συνέχιζε να νομοθετεί την τιμωρητική αυστηρότητα, ενώ ήλεγχε πειθαρχικά τη δικαστική επιείκεια, επέτεινε διά του εγκλεισμού την περιθωριοποίηση, ενώ εγκατέλειπε τις προληπτικές δράσεις και τη μέριμνα για την κοινωνική επανένταξη. Επιπλέον, θεσμοθετούσε το άβατο και διοικούσε με αδιαφάνεια τα «καταστήματα» κράτησης, διέθετε μεθαδόνη σε μερικές χιλιάδες και καταδίκαζε ρκετούς περισσότερους σε πολυετείς καθείρξεις για διακίνηση, ενώ φυλάκιζε αθρόα μετανάστες και, περίπου κάθε χρόνο, εξήγγελλε τη δημιουργία νέων φυλακών. Και η φυλακή φούσκωνε, μέχρι που έσκασε! Όσοι έχουν αμφιβολίες για τη σύνδεση της φούσκας αυτής με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόστηκαν τελευταία, δεν έχουν παρά να αναρωτηθούν για την κοινωνική αναφορά και τις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων. Κι όσοι δεν τη γνωρίζουν ήδη, ας πληροφορηθούν τη σύνθεση του πληθυσμού των φυλακών: στη συντριπτική τους πλειοψηφία φτωχοδιάβολοι, ξένοι και «δικοί μας», εξαρτημένοι πριν χάσουν την ελευθερία τους, «σωφρονιζόμενοι» μετά, με ψυχοφάρμακα και όχι μόνον... Όμως, αφού ποτέ και πουθενά δεν ταυτίστηκε ο πλούτος με την αρετή και η φτώχεια με την ανηθικότητα, πώς γέμισαν οι φυλακές με σύγχρονους αθλίους;
Υπάρχει εξήγηση: η κατάρρευση κάθε έννοιας συλλογικότητας και η ένταση των ανισοτήτων δημιουργούν ένα πολύπλευρο κοινωνικό αποκλεισμό. Η συνέπεια στα νεοφιλελεύθερα δόγματα επιτάσσει να μην αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα με τις μεθόδους του κοινωνικού κράτους, αλλά να προτιμάται η βολική λύση της καταστολής. Αντί για κοινωνική πολιτική - στην πρόληψη, στην επανένταξη - χρηματοδοτείται η κατασκευή φυλακών. Γίνεται έτσι φανερό ότι συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές οδηγούν στην ποινικοποίηση της φτώχειας και «παράγουν» φυλακή.
Όπως παντού, έτσι και στο σωφρονιστικό σύστημα, η παραίτηση της πολιτείας από την κοινωνική της αποστολή είναι ευθέως ανάλογη της έκπτωσης του κράτους δικαίου.
Η συρρίκνωση των δικαιωμάτων και ελευθεριών με τη σειρά της ανατροφοδοτεί, σε ένα φαύλο κύκλο, τη φτώχεια και την περιθωριοποίηση. Αν το κοινωνικό πρόγραμμα της Δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι περισσότερες φυλακές, όπως τονίζει ο καθηγητής Νίκος Παρασκευόπουλος («Ελευθεροτυπία», 26/11/08), μήπως πρέπει να είναι λιγότερη κοινωνική ανισότητα;
http://www.enet.gr/online/online_fpage_text/id=72038180,86219940,94036516,5565156,13594724
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου