Τον πολυμήχανο Οδυσσέα θυμήθηκε ο κορυφαίος ειδικός του 20ού αιώνα στα πολιτικά και εκλογικά συστήματα Maurice Duverger, σχολιάζοντας σε μια διάλεξη στην Αθήνα τον εκλογικό νόμο της ενισχυμένης δυσαναλογικής των Κουτσόγιωργα/Κούβελα.
Η βασική πανουργία του συστήματος ήταν στη δεύτερη κατανομή, όπου τα κόμματα ξαναμετρούσαν τις ίδιες ψήφους στη μείζονα περιφέρεια που τους είχαν δώσει έδρες στην πρώτη. Αποκλείονταν, στην πράξη, τα μικρότερα κόμματα. Η εκλογική ιστορία το απέδειξε. Έπειτα, στην τρίτη κατανομή δινόταν μια πλειοψηφική πριμοδότηση στο πρώτο κόμμα. Έτσι, αυτό κέρδιζε έδρες με τις ίδιες ψήφους που είχε χρησιμοποιήσει και στην πρώτη και στη δεύτερη κατανομή. Τρεις φορές.
ΖΗΣΑΜΕ με το σύστημα αυτό από το 1985 έως το 2007, εκτός από την απλή αναλογική το 1989-90, που για πολλούς συγκυριακούς κυρίως λόγους, άφησε ανεξίτηλες αρνητικές εντυπώσεις. Ο νόμος Σκανδαλίδη, με την αναλογική για τις 260 έδρες και την πλειοψηφική πριμοδότηση του πρώτου κόμματος με 40 έδρες, εφαρμόστηκε πρώτη φορά στις εκλογές του 2007. Η λογική του ήταν αναλογική μεν, αυτοδυναμία δε.
ΟΠΩΣ ΓΡΑΦΑΜΕ στις 17 Νοεμβρίου 2007, το σύστημα ακολουθούσε το ιταλικό μοντέλο. Το 1923 ο νόμος Acerbo στη φασιστική Ιταλία προέβλεπε ότι το πρώτο κόμμα, αν είχε το 35% των ψήφων, θα έπαιρνε τα 2/3 των εδρών. Το 2005, με τον νόμο Μπερλουσκόνι, το πρώτο κόμμα (ή συνασπισμός) παίρνει 340 έδρες, δηλαδή το 54%, ανεξαρτήτως ποσοστού.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ο νόμος Παυλόπουλου. Έκανε τις 40 έδρες 50, αλλά μόνο για το αυτοτελές πρώτο κόμμα (ο συνασπισμός κομμάτων μπορεί να είναι επικίνδυνος για την αυτοδυναμία - αν, φυσικά, τα μικρά κόμματα θέλουν να συνεργαστούν προεκλογικά μ' ένα μεγάλο). Σχολιάζαμε τότε: «Η Ν.Δ. θέλει να κάνει τις 40 έδρες 50 για να μην ξαναπεράσει αυτή -ή μήπως το ΠΑΣΟΚ στις μεθεπόμενες εκλογές;- την αγωνία που πέρασε στις 16 Σεπτεμβρίου» (του 2007).
Στο πρώτο συρτάρι του γραφείου του, ο Γ. Παπανδρέου έχει έτοιμο το σχέδιο του νέου εκλογικού συστήματος. Το επεξεργάστηκε επιτροπή ειδικών, υπό το συντονισμό του Μ. Παπαϊωάννου και, αφού τεθεί προς συζήτηση με τα κόμματα, θα λάβει τη μορφή νομοσχεδίου και θα πάρει το δρόμο προς τη Βουλή.
Φαίνεται να εμπνέεται από το γερμανικό πρότυπο. Παραποιημένο φυσικά. Διότι το γερμανικό εκλογικό σύστημα, μ' έναν συνδυασμό μονοεδρικού πλειοψηφικού και αναλογικής με λίστα, καταλήγει ουσιαστικά στην απλή αναλογική. Ο τρόπος που επιτυγχάνεται το τελικό αναλογικό αποτέλεσμα μπορεί να φαίνεται περίπλοκος, αλλά ο καθένας ξέρει ότι η Γερμανία είχε πάντα κυβερνήσεις συνεργασίας.
ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ σύστημα έχει πλεονεκτήματα για τον ψηφοφόρο. Επιλέγει και βουλευτή στη μονοεδρική και κόμμα στην ευρύτερη. Αν καταλήγει σε απλή αναλογική, είναι δίκαιο. Αν όχι, είναι άλλο. Τι σοφίστηκε, λοιπόν, η ελληνική εκλογική ιδιοφυΐα; Θα πάρουμε τον γερμανικό τρόπο επιλογής των βουλευτών, αλλά θα κρατήσουμε την πλειοψηφική αυθαιρεσία του ιταλικού συστήματος, προσαρμοσμένη στα ελληνικά δεδομένα μέσω της παράδοσης του νόμου Σκανδαλίδη (ή μήπως και της περαιτέρω ενίσχυσης Παυλόπουλου, για σιγουριά;). Θα κατασκευάσουμε έναν γερμανοϊταλικό εκλογικό άξονα και θα παρουσιάσουμε ένα δικό μας σύστημα που θα δίνει πλαστές πλειοψηφίες, ερήμην των ψηφοφόρων. Δεν ενδιαφέρει η εκλογική δικαιοσύνη. Και κυρίως η εντιμότητα του συστήματος που είναι πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στους πολίτες. Έχουν άλλωστε πειστεί και αυτοί ότι μόνο η κυβερνητική ισχύς είναι το αντικείμενο της εκλογικής αναμέτρησης. Είναι, αν προκύπτει από τις ψήφους. Όχι, αν κατασκευάζεται από το σύστημα.
Η ΝΕΑ σύνθεση του γερμανικού προτύπου με το ιταλικό μοντέλο είναι ένα ακόμη τέχνασμα του «πολυμήχανου Οδυσσέα». Τονίζεται η αναφορά στο πρώτο, που είναι δελεαστικό, και αποσιωπάται η παραποίησή του με το δεύτερο, που είναι αποκρουστικό. Το σύστημα καταλήγει πάντως στα ίδια αποτελέσματα με τα προηγούμενα. Δεν σέβεται τον ψηφοφόρο. Τον παραπλανά. Αλλά τώρα είπαμε: «Πρώτα ο πολίτης»...
Από τους 300 βουλευτές, οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες. Το σχέδιο έχει στοιχεία του γερμανικού μοντέλου (την εκλογή κάποιων βουλευτών με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες και άλλων με λίστα), όχι όμως και την αναλογικότητά του αφού διατηρεί το «μπόνους» εδρών στο πρώτο κόμμα, ώστε να του επιτρέπει σχηματισμό κυβέρνησης με πανελλαδικό ποσοστό ψήφων γύρω στο 40- 41%. Οδηγεί, ωστόσο στην ανατροπή του σημερινού «στάτους» μέσω του τρόπου με τον οποίο θα εκλέγονται οι βουλευτές, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα πλήρους ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού της χώρας.
Ποια είναι τα στοιχεία του νέου εκλογικού συστήματος;
1 Από τους 300 βουλευτές οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει κατάτμηση περιοχών, ώστε να αντιστοιχούν σε 50-60.000 ψηφοφόρους. Για παράδειγμα, η σημερινή αχανής Β' Αθηνών θα διαιρεθεί σε 27-28 περιφέρειες με αποτέλεσμα κάποιοι δήμοι (π.χ. Χαλάνδρι) να εκλέγουν δικό τους βουλευτή, οι μικρότεροι να αναδεικνύουν αντιπρόσωπο με ενσωμάτωση στους διπλανούς δήμους, ενώ μεγάλες περιοχές (Περιστέρι, Καλλιθέα) θα στέλνουν δύο ή και τρεις εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο.
2 Οι σημερινές μονοεδρικές ή νομοί που δεν φθάνουν αυτό το ύψος του πληθυσμού θα συνεχίσουν να εκλέγουν έναν βουλευτή. Δηλαδή δεν θα υπάρχουν συνενώσεις και νομών προκειμένου να διαμορφωθούν οι εκλογικές περιφέρειες, ενώ θα διατηρηθεί και ο θεσμός του αναπληρωτή βουλευτή που θα αναδεικνύεται με βάση τη σχετική πλειοψηφία όπως και σήμερα.
Με μικρές εξαιρέσεις, λοιπόν, τα μεγάλα κόμματα προβλέπεται ότι θα εξασφαλίζουν τη συντριπτική πλειοψηφία των μονοεδρικών περιφερειών.
3 Το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών σημαίνει αλλαγές και στον τρόπο δουλειάς των υποψηφίων: Η αναγνωρισιμότητα, λόγου χάρη, μέσω της τηλεόρασης δεν θα αποτελεί το παν, και πρόσωπα με έντονη τοπική δραστηριότητα θα έχουν καλύτερες προϋποθέσεις εκλογής τους στη Βουλή.
Αλλά και μικρότερες δαπάνες, χωρίς «σπόνσορες» για τις πολυέξοδες εκστρατείες. Γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην απεξάρτηση πολιτικών από επιχειρηματικά συμφέροντα.
4 Οι περίπου 100 βουλευτές (ο ακριβής αριθμός θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης) θα εκλέγονται από λίστα υποψηφίων σε ευρείες εκλογικές περιφέρειες, οι οποίες στο εξής θα είναι 5 ή 6, αντί των σημερινών δεκατριών διοικητικών περιφερειών.
5 Οι βουλευτές από τις λίστες θα εκλέγονται αναλογικά από τα κόμματα με βάση το πανελλαδικό τους ποσοστό. Το ΚΚΕ π.χ. θα εξέλεγε όλους τους βουλευτές του από τις λίστες των περιφερειών, αφού θα έβγαζε ελάχιστους ή κανέναν στις μονοεδρικές.
Αντιθέτως, το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει αναλογικά λιγότερους από τις λίστες από το τρίτο ή το τέταρτο κόμμα, αφού το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει βουλευτές και στις μονοεδρικές.
6 Το ποσοστό αναλογικότητας η αρχική σκέψη είναι να διατηρηθεί στο 87%. Αυτό σημαίνει ότι το «μπόνους» στο πρώτο κόμμα θα είναι 40 βουλευτές, από τις λίστες. Όμως, αν συμφωνήσει και η Νέα Δημοκρατία, είναι πολύ πιθανόν το πριμ να ανέβει στους 50 βουλευτές, όσους προβλέπει σήμερα και ο «νόμος Παυλόπουλου».
7 Το όριο εισόδου ενός κόμματος στη Βουλή διατηρείται στο 3%, παρά το γεγονός ότι το γερμανικό σύστημα προβλέπει το 5% ως προϋπόθεση κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης.
8 Στα ψηφοδέλτια των κομμάτων θα υπάρχουν δύο κατάλογοι βουλευτών: Οι υποψήφιοι για τις μονοεδρικές, όπου οι ψηφοφόροι θα βάζουν σταυρό και οι υποψήφιοι της λίστας για την ευρύτερη περιφέρεια όπου δεν θα χρειάζεται σταυρός προτίμησης.
Οι εκλογείς το πιθανότερο είναι πως θα έχουν να επιλέξουν μεταξύ 3 υποψηφίων από κάθε κόμμα στις μονοεδρικές (υπάρχει και η σκέψη για 2).
9 Ο θεσμός των βουλευτών Επικρατείας δεν θα έχει πλέον νόημα με βάση το νέο σύστημα. Οι σκέψεις, όμως, είναι να διατηρηθεί με νέα μορφή και να εκλέγονται από εκεί οι εκπρόσωποι των αποδήμων οι οποίοι θα είναι μάλλον έξι βουλευτές: δύο από Ευρώπη, δύο από Αμερική, ένας από Αφρική και ένας από Αυστραλία.
Στο μέγαρο Μαξίμου πιστεύουν ότι το νέο σύστημα μπορεί να εξασφαλίσει τη συναίνεση της Ν.Δ. και να ισχύσει από τις επόμενες κιόλας εκλογές, αν συμφωνήσουν γι' αυτό τουλάχιστον 200 βουλευτές. Γι' αυτό, άλλωστε, είναι διατεθειμένοι για συμβιβασμούς σε πολλά σημεία όπως το «μπόνους» εδρών ή η διαίρεση περιφερειών.
Η στάση των υπόλοιπων κομμάτων
Από την άλλη πλευρά, κορυφαίοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ανάμεσά τους η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Α. Σπηλιωτόπουλος) έχουν ήδη στο παρελθόν ταχθεί υπέρ μιας παραλλαγής του γερμανικού συστήματος. Αυτό, άλλωστε, θα ευνοούσε και τον όποιο νέο αρχηγό της Ν.Δ., ο οποίος θα έχει κάθε λόγο να μπουν στη Βουλή πρόσωπα της εμπιστοσύνης του.
Αντιδράσεις αναμένονται, ωστόσο, από τους βουλευτές, οι οποίοι πλέον θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των αρχηγών τους, αλλά και από την αριστερά με αιχμή την αναλογικότητα (στη Γερμανία το σύστημα είναι πλήρως αναλογικό) και τα μικρότερα κόμματα.
Η κυβέρνηση, πάντως, θεωρεί αδύναμη την κριτική αυτή. Και θα απαντήσει ότι δεν μπορεί τα κόμματα της αριστεράς να ζητούν απλή αναλογική, ενώ ταυτόχρονα τάσσονται εναντίον των κυβερνητικών συνεργασίας, δηλώνοντας εξαρχής ότι αδιαφορούν αν θα σχηματίζεται κυβέρνηση.
Μπορεί το νέο σύστημα να βοηθήσει στον εκδημοκρατισμό της εσωτερικής λειτουργίας των κομμάτων;
Μέχρι σήμερα οι λίστες ήταν υπόθεση των αρχηγών και μάλλον έτσι θα παραμείνουν. Στο μεσοδιάστημα, ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα διατυπωθεί το αίτημα συμμετοχής και των μελών σε αυτές τις αποφάσεις. Κι εκεί θα κριθούν πολλές από τις σημερινές διακηρύξεις περί εμβάθυνσης της δημοκρατίας και νέου τύπου κομματικής λειτουργίας.
Η βασική πανουργία του συστήματος ήταν στη δεύτερη κατανομή, όπου τα κόμματα ξαναμετρούσαν τις ίδιες ψήφους στη μείζονα περιφέρεια που τους είχαν δώσει έδρες στην πρώτη. Αποκλείονταν, στην πράξη, τα μικρότερα κόμματα. Η εκλογική ιστορία το απέδειξε. Έπειτα, στην τρίτη κατανομή δινόταν μια πλειοψηφική πριμοδότηση στο πρώτο κόμμα. Έτσι, αυτό κέρδιζε έδρες με τις ίδιες ψήφους που είχε χρησιμοποιήσει και στην πρώτη και στη δεύτερη κατανομή. Τρεις φορές.
ΖΗΣΑΜΕ με το σύστημα αυτό από το 1985 έως το 2007, εκτός από την απλή αναλογική το 1989-90, που για πολλούς συγκυριακούς κυρίως λόγους, άφησε ανεξίτηλες αρνητικές εντυπώσεις. Ο νόμος Σκανδαλίδη, με την αναλογική για τις 260 έδρες και την πλειοψηφική πριμοδότηση του πρώτου κόμματος με 40 έδρες, εφαρμόστηκε πρώτη φορά στις εκλογές του 2007. Η λογική του ήταν αναλογική μεν, αυτοδυναμία δε.
ΟΠΩΣ ΓΡΑΦΑΜΕ στις 17 Νοεμβρίου 2007, το σύστημα ακολουθούσε το ιταλικό μοντέλο. Το 1923 ο νόμος Acerbo στη φασιστική Ιταλία προέβλεπε ότι το πρώτο κόμμα, αν είχε το 35% των ψήφων, θα έπαιρνε τα 2/3 των εδρών. Το 2005, με τον νόμο Μπερλουσκόνι, το πρώτο κόμμα (ή συνασπισμός) παίρνει 340 έδρες, δηλαδή το 54%, ανεξαρτήτως ποσοστού.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ο νόμος Παυλόπουλου. Έκανε τις 40 έδρες 50, αλλά μόνο για το αυτοτελές πρώτο κόμμα (ο συνασπισμός κομμάτων μπορεί να είναι επικίνδυνος για την αυτοδυναμία - αν, φυσικά, τα μικρά κόμματα θέλουν να συνεργαστούν προεκλογικά μ' ένα μεγάλο). Σχολιάζαμε τότε: «Η Ν.Δ. θέλει να κάνει τις 40 έδρες 50 για να μην ξαναπεράσει αυτή -ή μήπως το ΠΑΣΟΚ στις μεθεπόμενες εκλογές;- την αγωνία που πέρασε στις 16 Σεπτεμβρίου» (του 2007).
Στο πρώτο συρτάρι του γραφείου του, ο Γ. Παπανδρέου έχει έτοιμο το σχέδιο του νέου εκλογικού συστήματος. Το επεξεργάστηκε επιτροπή ειδικών, υπό το συντονισμό του Μ. Παπαϊωάννου και, αφού τεθεί προς συζήτηση με τα κόμματα, θα λάβει τη μορφή νομοσχεδίου και θα πάρει το δρόμο προς τη Βουλή.
Φαίνεται να εμπνέεται από το γερμανικό πρότυπο. Παραποιημένο φυσικά. Διότι το γερμανικό εκλογικό σύστημα, μ' έναν συνδυασμό μονοεδρικού πλειοψηφικού και αναλογικής με λίστα, καταλήγει ουσιαστικά στην απλή αναλογική. Ο τρόπος που επιτυγχάνεται το τελικό αναλογικό αποτέλεσμα μπορεί να φαίνεται περίπλοκος, αλλά ο καθένας ξέρει ότι η Γερμανία είχε πάντα κυβερνήσεις συνεργασίας.
ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ σύστημα έχει πλεονεκτήματα για τον ψηφοφόρο. Επιλέγει και βουλευτή στη μονοεδρική και κόμμα στην ευρύτερη. Αν καταλήγει σε απλή αναλογική, είναι δίκαιο. Αν όχι, είναι άλλο. Τι σοφίστηκε, λοιπόν, η ελληνική εκλογική ιδιοφυΐα; Θα πάρουμε τον γερμανικό τρόπο επιλογής των βουλευτών, αλλά θα κρατήσουμε την πλειοψηφική αυθαιρεσία του ιταλικού συστήματος, προσαρμοσμένη στα ελληνικά δεδομένα μέσω της παράδοσης του νόμου Σκανδαλίδη (ή μήπως και της περαιτέρω ενίσχυσης Παυλόπουλου, για σιγουριά;). Θα κατασκευάσουμε έναν γερμανοϊταλικό εκλογικό άξονα και θα παρουσιάσουμε ένα δικό μας σύστημα που θα δίνει πλαστές πλειοψηφίες, ερήμην των ψηφοφόρων. Δεν ενδιαφέρει η εκλογική δικαιοσύνη. Και κυρίως η εντιμότητα του συστήματος που είναι πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στους πολίτες. Έχουν άλλωστε πειστεί και αυτοί ότι μόνο η κυβερνητική ισχύς είναι το αντικείμενο της εκλογικής αναμέτρησης. Είναι, αν προκύπτει από τις ψήφους. Όχι, αν κατασκευάζεται από το σύστημα.
Η ΝΕΑ σύνθεση του γερμανικού προτύπου με το ιταλικό μοντέλο είναι ένα ακόμη τέχνασμα του «πολυμήχανου Οδυσσέα». Τονίζεται η αναφορά στο πρώτο, που είναι δελεαστικό, και αποσιωπάται η παραποίησή του με το δεύτερο, που είναι αποκρουστικό. Το σύστημα καταλήγει πάντως στα ίδια αποτελέσματα με τα προηγούμενα. Δεν σέβεται τον ψηφοφόρο. Τον παραπλανά. Αλλά τώρα είπαμε: «Πρώτα ο πολίτης»...
Από τους 300 βουλευτές, οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες. Το σχέδιο έχει στοιχεία του γερμανικού μοντέλου (την εκλογή κάποιων βουλευτών με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες και άλλων με λίστα), όχι όμως και την αναλογικότητά του αφού διατηρεί το «μπόνους» εδρών στο πρώτο κόμμα, ώστε να του επιτρέπει σχηματισμό κυβέρνησης με πανελλαδικό ποσοστό ψήφων γύρω στο 40- 41%. Οδηγεί, ωστόσο στην ανατροπή του σημερινού «στάτους» μέσω του τρόπου με τον οποίο θα εκλέγονται οι βουλευτές, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα πλήρους ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού της χώρας.
Ποια είναι τα στοιχεία του νέου εκλογικού συστήματος;
1 Από τους 300 βουλευτές οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει κατάτμηση περιοχών, ώστε να αντιστοιχούν σε 50-60.000 ψηφοφόρους. Για παράδειγμα, η σημερινή αχανής Β' Αθηνών θα διαιρεθεί σε 27-28 περιφέρειες με αποτέλεσμα κάποιοι δήμοι (π.χ. Χαλάνδρι) να εκλέγουν δικό τους βουλευτή, οι μικρότεροι να αναδεικνύουν αντιπρόσωπο με ενσωμάτωση στους διπλανούς δήμους, ενώ μεγάλες περιοχές (Περιστέρι, Καλλιθέα) θα στέλνουν δύο ή και τρεις εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο.
2 Οι σημερινές μονοεδρικές ή νομοί που δεν φθάνουν αυτό το ύψος του πληθυσμού θα συνεχίσουν να εκλέγουν έναν βουλευτή. Δηλαδή δεν θα υπάρχουν συνενώσεις και νομών προκειμένου να διαμορφωθούν οι εκλογικές περιφέρειες, ενώ θα διατηρηθεί και ο θεσμός του αναπληρωτή βουλευτή που θα αναδεικνύεται με βάση τη σχετική πλειοψηφία όπως και σήμερα.
Με μικρές εξαιρέσεις, λοιπόν, τα μεγάλα κόμματα προβλέπεται ότι θα εξασφαλίζουν τη συντριπτική πλειοψηφία των μονοεδρικών περιφερειών.
3 Το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών σημαίνει αλλαγές και στον τρόπο δουλειάς των υποψηφίων: Η αναγνωρισιμότητα, λόγου χάρη, μέσω της τηλεόρασης δεν θα αποτελεί το παν, και πρόσωπα με έντονη τοπική δραστηριότητα θα έχουν καλύτερες προϋποθέσεις εκλογής τους στη Βουλή.
Αλλά και μικρότερες δαπάνες, χωρίς «σπόνσορες» για τις πολυέξοδες εκστρατείες. Γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην απεξάρτηση πολιτικών από επιχειρηματικά συμφέροντα.
4 Οι περίπου 100 βουλευτές (ο ακριβής αριθμός θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης) θα εκλέγονται από λίστα υποψηφίων σε ευρείες εκλογικές περιφέρειες, οι οποίες στο εξής θα είναι 5 ή 6, αντί των σημερινών δεκατριών διοικητικών περιφερειών.
5 Οι βουλευτές από τις λίστες θα εκλέγονται αναλογικά από τα κόμματα με βάση το πανελλαδικό τους ποσοστό. Το ΚΚΕ π.χ. θα εξέλεγε όλους τους βουλευτές του από τις λίστες των περιφερειών, αφού θα έβγαζε ελάχιστους ή κανέναν στις μονοεδρικές.
Αντιθέτως, το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει αναλογικά λιγότερους από τις λίστες από το τρίτο ή το τέταρτο κόμμα, αφού το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει βουλευτές και στις μονοεδρικές.
6 Το ποσοστό αναλογικότητας η αρχική σκέψη είναι να διατηρηθεί στο 87%. Αυτό σημαίνει ότι το «μπόνους» στο πρώτο κόμμα θα είναι 40 βουλευτές, από τις λίστες. Όμως, αν συμφωνήσει και η Νέα Δημοκρατία, είναι πολύ πιθανόν το πριμ να ανέβει στους 50 βουλευτές, όσους προβλέπει σήμερα και ο «νόμος Παυλόπουλου».
7 Το όριο εισόδου ενός κόμματος στη Βουλή διατηρείται στο 3%, παρά το γεγονός ότι το γερμανικό σύστημα προβλέπει το 5% ως προϋπόθεση κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης.
8 Στα ψηφοδέλτια των κομμάτων θα υπάρχουν δύο κατάλογοι βουλευτών: Οι υποψήφιοι για τις μονοεδρικές, όπου οι ψηφοφόροι θα βάζουν σταυρό και οι υποψήφιοι της λίστας για την ευρύτερη περιφέρεια όπου δεν θα χρειάζεται σταυρός προτίμησης.
Οι εκλογείς το πιθανότερο είναι πως θα έχουν να επιλέξουν μεταξύ 3 υποψηφίων από κάθε κόμμα στις μονοεδρικές (υπάρχει και η σκέψη για 2).
9 Ο θεσμός των βουλευτών Επικρατείας δεν θα έχει πλέον νόημα με βάση το νέο σύστημα. Οι σκέψεις, όμως, είναι να διατηρηθεί με νέα μορφή και να εκλέγονται από εκεί οι εκπρόσωποι των αποδήμων οι οποίοι θα είναι μάλλον έξι βουλευτές: δύο από Ευρώπη, δύο από Αμερική, ένας από Αφρική και ένας από Αυστραλία.
Στο μέγαρο Μαξίμου πιστεύουν ότι το νέο σύστημα μπορεί να εξασφαλίσει τη συναίνεση της Ν.Δ. και να ισχύσει από τις επόμενες κιόλας εκλογές, αν συμφωνήσουν γι' αυτό τουλάχιστον 200 βουλευτές. Γι' αυτό, άλλωστε, είναι διατεθειμένοι για συμβιβασμούς σε πολλά σημεία όπως το «μπόνους» εδρών ή η διαίρεση περιφερειών.
Η στάση των υπόλοιπων κομμάτων
Από την άλλη πλευρά, κορυφαίοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ανάμεσά τους η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Α. Σπηλιωτόπουλος) έχουν ήδη στο παρελθόν ταχθεί υπέρ μιας παραλλαγής του γερμανικού συστήματος. Αυτό, άλλωστε, θα ευνοούσε και τον όποιο νέο αρχηγό της Ν.Δ., ο οποίος θα έχει κάθε λόγο να μπουν στη Βουλή πρόσωπα της εμπιστοσύνης του.
Αντιδράσεις αναμένονται, ωστόσο, από τους βουλευτές, οι οποίοι πλέον θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των αρχηγών τους, αλλά και από την αριστερά με αιχμή την αναλογικότητα (στη Γερμανία το σύστημα είναι πλήρως αναλογικό) και τα μικρότερα κόμματα.
Η κυβέρνηση, πάντως, θεωρεί αδύναμη την κριτική αυτή. Και θα απαντήσει ότι δεν μπορεί τα κόμματα της αριστεράς να ζητούν απλή αναλογική, ενώ ταυτόχρονα τάσσονται εναντίον των κυβερνητικών συνεργασίας, δηλώνοντας εξαρχής ότι αδιαφορούν αν θα σχηματίζεται κυβέρνηση.
Μπορεί το νέο σύστημα να βοηθήσει στον εκδημοκρατισμό της εσωτερικής λειτουργίας των κομμάτων;
Μέχρι σήμερα οι λίστες ήταν υπόθεση των αρχηγών και μάλλον έτσι θα παραμείνουν. Στο μεσοδιάστημα, ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα διατυπωθεί το αίτημα συμμετοχής και των μελών σε αυτές τις αποφάσεις. Κι εκεί θα κριθούν πολλές από τις σημερινές διακηρύξεις περί εμβάθυνσης της δημοκρατίας και νέου τύπου κομματικής λειτουργίας.
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=11/10/2009&id=90919
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=11/10/2009&id=90926
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου