Κυριακή 27 Απριλίου 2008

Χριστέ κι απόστολε!


Ο Μυστικός Δείπνος είναι ένα φανταστικό ή πραγματικό γεγονός που έχει καταγραφεί και επαναληφθεί όσο λίγα στην ιστορία της Δυτικής Τέχνης. Αν και το θέμα αποτελούσε μια γνωστή εικόνα της χριστιανικής παράδοσης, στα χέρια του Ντα Βίντσι απογειώθηκε και έγινε ένα από τα πιο ξακουστά έργα του. Από τότε εξακολουθεί να αναπαράγεται αδιάκοπα. Αλλά και να παρωδείται «βέβηλα» και χιουμοριστικά.
Ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε τον Μυστικό Δείπνο στο Μιλάνο, μεταξύ 1495 και 1498, κατά παραγγελία του δούκα Λουδοβίκου Σφόρτσα και της δούκισσας Βεατρίκης Ντ' Έστε. Με τις εντυπωσιακές της διαστάσεις (περίπου 35 τ.μ.) είναι η μοναδική νωπογραφία του αναγεννησιακού καλλιτέχνη που διασώζεται, παρά τις φθορές που έχει υποστεί στο πέρασμα των χρόνων, φιλοτεχνήθηκε δε για την τραπεζαρία της μονής Σάντα Μαρία Ντέλε Γκράτσιε.
Το έργο εξακολουθεί μέχρι σήμερα να απασχολεί τους ιστορικούς της τέχνης, τους μελετητές της χριστιανικής θρησκείας και εσχάτως τους μυστικιστές, λόγω των πολλών μυστικών που φέρεται ότι κρύβει και τα οποία το έκαναν κομβικό σημείο της πλοκής του μπεστ σέλερ «Κώδικας Ντα Βίντσι». Φυσικά, δεν θα ασχοληθούμε με αυτά. Προτιμήσαμε να συγκεντρώσουμε μερικές από τις πιο απολαυστικές ««απομιμήσεις» και παραποιήσεις του Μυστικού Δείπνου στη ζωγραφική, στα κόμικς, στη γελοιογραφία, στη σάτιρα...
Ήδη από το 1640, ο Ν. Πουσέν έδινε τη δική του εκδοχή σχεδιάζοντας την περιβόητη σκηνή λίγο πιο τετραγωνισμένη και κάποιους από τους μαθητές να παρακολουθούν το κήρυγμα ξαπλωμένοι και πιο... χαλαροί.
Ο Νταλί το 1955 πήρε τη σκυτάλη και παρουσίασε έναν πιο σουρεαλιστικό Μυστικό Δείπνο με φόντο τη θάλασσα και υπό τη σκιά του εσταυρωμένου. Κάπου τότε άρχισαν να εμφανίζονται και οι πιο τολμηρές αποδόσεις που επαναλαμβάνονται συχνά-πυκνά μέχρι σήμερα.
Ένας από τους πιο διάσημους και ρηξικέλευθους εκπροσώπους της ύστερης Οπ Αρτ, ο Ρον Ινγκλις, ανάμεσα στις δεκάδες παρωδίες γνωστών έργων της παγκόσμιας ζωγραφικής που έχει δημιουργήσει, περιέλαβε και μια σειρά από Μυστικούς Δείπνους, με συνδαιτυμόνες, όμως, τα πιο παράξενα και ετερόκλητα πρόσωπα της μαζικής κουλτούρας. Στο έργο του «Το τελευταίο καρτούν» (2002) στη θέση του Ιησού τοποθετεί τον Μίκυ Μάους με φόντο το σήμα των Μακ Ντόναλντς και ως μαθητές του, τον Ντόναλντ Ντακ, τον Εξωγήινο του Σπίλμπεργκ, τον Μπαρτ Σίμπσον, την Ολιβ Οϊλ, ακόμα και τον Φράνκενσταϊν. Στο έργο «Ιούδας» (1997), ο Μίκυ Μάους βρίσκεται και πάλι στο κέντρο του πίνακα αλλά μαθητές του είναι τώρα ο Μπαγκς Μπάνι, ο Γκούφι, ο Πλούτο, ο Μαύρος Πιτ, ο Πόρκι Πιγκ, ο Σιλβέστερ, ο Χαζούλης από τους Επτά Νάνους. Και σαν να μην έφταναν αυτά, στον «Μυστικό Δείπνο Mc Supersized» (2003) ο Ιησούς μετατοπίζεται σε θέση μαθητή και στο τραπέζι βρίσκονται ο Τσάρλι Μπράουν, η Λούσι, ο Σιλβέστερ, ο Κλόουν Κράστι και άλλοι πρωταγωνιστές των κόμικς. Στο κόμικ του με τίτλο «Πολιτισμός» (1981), ο Μποντουέν αποδίδει έναν προβληματισμένο Ιησού, περιστοιχισμένο από χαμογελαστούς ομοιόμορφους μαθητές που θυμίζουν τα γνωστά εμότικονς, πολύ πριν αυτά επινοηθούν και χρησιμοποιηθούν στην διαδικτυακή αλληλογραφία. Ο Μιχάλης Κουντούρης, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους έλληνες γελοιογράφους, προτιμά να αντικαταστήσει τον Ιησού με την «τυφλή» δικαιοσύνη και τους μαθητές του με μια σειρά από δικαστές, εισαγγελείς και δικηγόρους που σφάζονται στην «ποδιά» της ενώ αυτή παρακολουθεί αμέτοχη.
Από κοντά και ο Αργύρης Μαυρέας, στις σελίδες του «9» της «Ε», απεικονίζει τον Ιησού έτοιμο να κεράσει το φαγητό για... τελευταία φορά. Ο κινέζος σκιτσογράφος Γιου Λιανγκ επιλέγει έναν απελπισμένο και μόνο Ιησού, παρατημένο από τους μαθητές του που προτιμούν να ασχοληθούν με την οθόνη ενός pc.
Στο δείπνο μιας συνηθισμένης οικογένειας μεταφέρουν οι Αντζελο Τόρες και Σταν Χαρτ τη σκηνή του δράματος με τον πατέρα να ανακοινώνει την επικείμενη προδοσία, ενώ ο Μίσα τοποθετεί στο τραπέζι γνωστούς πρωταγωνιστές των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Ο Πασκάλ Λεκόκ, ο καλλιτέχνης του «γαλάζιου» όπως αποκαλείται, που επί σειρά ετών παρωδεί ανεπανάληπτα όλους τους γνωστούς ζωγραφικούς πίνακες «μεταφέροντάς» τους στο θαλάσσιο περιβάλλον, αποδίδει τον Μυστικό Δείπνο ως μια έντονη συζήτηση μεταξύ δυτών, με τον «Ιησού» του να είναι ο μόνος στο τραπέζι που δεν φορά... βατραχοπέδιλα. Η Σίνθια Φρόλα-Χαν αντικαθιστά τον Ιησού αλλά και πολλούς από τους μαθητές με τη μορφή της Φρίντα Κάλο, ενώ ο Χάιατ Μουρ, αν και παραμένει πιστός στον Ιησού, αντικαθιστά τους μαθητές με εκπροσώπους όλων των φυλών της γης.
Πιο κινηματογραφικά επιλέγει να κινηθεί ο Ερίκ Ντεσάμπ, μετατρέποντας σε Ιησού τον κεντρικό ήρωα από τον «Πόλεμο των άστρων». Κι ενώ αμέτρητες ακόμα παρωδίες με κάθε είδους πρωταγωνιστή, από κουκλάκια της Μέριλιν, του Κόμη Δράκουλα, του Μίστερ Σποκ και του Μπάτμαν μέχρι δεκατρείς σκυλίσιες ράτσες, έχουν πάρει θέση στο τραπέζι, μια από τις πιο «βλάσφημες» εκδοχές που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, όταν τοιχοκολλήθηκε πέρυσι στο Σαν Φρανσίσκο, ήταν η διαφήμιση για ένα γκέι φεστιβάλ με έναν μαύρο, γυμνό και καλογυμνασμένο «Ιησού» και τους μαθητές του να κρατούν σαδομαζοχιστικά αξεσουάρ.
Εξίσου «προκλητικό» θεωρήθηκε από πολλούς και το βιβλίο του Γκ. Χάντερερ «Η Ζωή του Ιησού».
Ο αυστριακός καλλιτέχνης που είχε πολλές δικαστικές περιπέτειες ακόμα και στην Ελλάδα (καταδικάστηκε πρωτοδίκως αλλά αθωώθηκε στο εφετείο) αφηγείται: «Ο Ιησούς δεν γεύτηκε τις νοστιμιές του δείπνου. Οι μαθητές του τον είχαν βάλει να καθίσει στο κέντρο του τραπεζιού, όπου υπήρχε ένα μεγάλο μηχάνημα που παρήγαγε ένα συνεχές ρεύμα λιβανιού. Έτσι, ο Σωτήρας απλώς καθόταν ήσυχα εκεί λάμποντας, κι έπειτα έβγαλε ένα σημαντικό λόγο, ενώ συγχρόνως δεν σταμάτησε να μετατρέπει όλη την ώρα το νερό στα δισκοπότηρα των μαθητών του σε κρασί» ...
Η πιο πρωτότυπη, όμως, απομίμηση ανήκει αναμφίβολα στον Ρικάρντο Σαλαμάνκα: Σε μια διαφήμιση για ποντικοφάρμακο, μετατρέπει τον Ιησού και τους δώδεκα μαθητές σε ποντίκια που ετοιμάζονται να καταβροχθίσουν το τελευταίο τους γεύμα!

http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=20.04.2008,id=59516224

Δεν υπάρχουν σχόλια: