Είναι οι κοινωνιολόγοι που σημείωσαν πρώτοι πως τις περισσότερες φορές η χαρά της προσμονής βαραίνει πολύ περισσότερο από τη χαρά της υλοποίησής της. Τσεκάρετε ειλικρινά τον εαυτό σας και θυμηθείτε πόσες φορές πριν από ένα σημαντικό γεγονός, μια συνάντηση, έναν αθλητικό αγώνα, μια μεγάλη συναυλία, κάτι που τέλος πάντων περιμένετε με μεγάλη αδημονία, αισθάνεστε, όταν έρχεται η «ιστορική στιγμή», ότι η προσδοκία ενισχυμένη από τη φαντασία ήταν τελικά κατά πολύ ανώτερη της πραγματικότητας. Ότι δηλαδή η στιγμή που ο πρωταγωνιστής ή οι πρωταγωνιστές βγαίνουν στη σκηνή αρχίζει και η διαδικασία της απομυθοποίησης. Και επειδή η πολιτική ολοένα και πιο πολύ διεξάγεται με όρους τηλεοπτικού σόου, κάθε σύγκριση μαζί της είναι επιτρεπτή, ειδικά όταν αφορά τους πρώτους διδάξαντες από τις ΗΠΑ.
Η αυλαία, λοιπόν, άνοιξε και ο Μπαράκ Ομπάμα βγήκε στη σκηνή για να αναλάβει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο. Όχι μόνο αυτόν που του ανέθεσαν τα εκατομμύρια των ανθρώπων που τον ψήφισαν, αλλά και όλους εκείνους τους ρόλους με τους οποίους τον επιφόρτισαν με το έτσι θέλω τους και πολλά ακόμα εκατομμύρια στον υπόλοιπο πλανήτη.
Σε μια ανοικτή επιστολή, που… έλαβε ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο 53χρονος αποστολέας σημείωνε ότι δεν θυμάται «ποτέ άλλοτε η έναρξη θητείας ενός Αμερικανού προέδρου να έχει προκαλέσει τέτοια ελπίδα και αισιοδοξία… Οι προσδοκίες προς το πρόσωπό σας ξεπερνούν πια σχεδόν τα ανθρώπινα όρια». Και όταν αποστολέας είναι ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ, ο οποίος επέλεξε αυτό το δημόσιο τρόπο μέσω του περιοδικού «der Spiegel» να καλωσορίσει το νέο πρόεδρο, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι εδώ μιλάμε για μια πλάστιγγα που κοντεύει πια να σπάσει από το ασήκωτο βάρος των προσδοκιών, πριν ακόμα μπορέσει να τοποθετήσει κάτι πάνω της ο «τυχερός» για να επιχειρήσει να την εξισορροπήσει.
Στην ίδια του αυτή επιστολή ο κ. Στάινμαϊερ υπογράμμιζε: «Ποιος μπορεί να μη θυμάται εκείνη τη συγκινητική σας ομιλία τη νύχτα της εκλογικής νίκης; Όσο κανένας άλλος αντιπροσωπεύετε την αλλαγή και το νέο ξεκίνημα στη χώρα σας. Τον κοινωνικό και οικολογικό εκσυγχρονισμό. Περισσότερες ευκαιρίες μέσω της εκπαίδευσης. Ένα δίκαιο σύστημα υγείας. Μια κοινωνία που δεν αφήνει κανένα στο περιθώριο. Την αποφασιστική αντιμετώπιση των κρίσεων. Αυτός είναι και ο λόγος που τόσοι πολλοί άνθρωποι στον πλανήτη νιώθουν συνδεδεμένοι μαζί σας».
Η λίστα είναι πραγματικά μεγάλη. Και δεν έχουμε καν αναφερθεί ακόμα στις εκκρεμότητες σε πολλές γωνιές του πλανήτη, που όλοι δείχνουν να ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να λυθούν ως διά μαγείας τώρα που αλλάζει ο μόνιμος κάτοικος του Λευκού Οίκου. Διεθνής τρομοκρατία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Ιράν… Ακόμα και εμείς εδώ στην Ελλάδα ακούσαμε τη θεωρία ότι οι εντονότερες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο το τελευταίο διάστημα έχουν να κάνουν με κάποια μηνύματα προς την Ουάσιγκτον, εν όψει της αλλαγής στο Λευκό Οίκο. Και φυσικά η αιματοχυσία στη Μέση Ανατολή επίσης συνδέθηκε με την άφιξη του 44ου και την προσπάθεια των Ισραηλινών να τον υποδεχτούν με κάποια νέα «τετελεσμένα». Είναι πράγματι πολλά για έναν άνθρωπο όλα αυτά, σε έναν πλανήτη που αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση ηγεσίας τα τελευταία χρόνια και κυρίως από τότε που ο Τζορτζ Μπους αποκαλύφθηκε πολύ λίγος για πλανητάρχης.
Το σημαντικότερο όμως όλων και κυρίως αυτό που είχαν πρώτο στο μυαλό τους οι ψηφοφόροι όταν ακουμπούσαν επάνω του τις ελπίδες τους είναι η κρίση της αμερικανικής οικονομίας. Έχουμε ξαναγράψει πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου ότι τελικά ο νικητής τους ίσως να αποδειχτεί σε βάθος χρόνου και ο πραγματικά χαμένος, αφού θα παραλάβει μια κληρονομιά που βαρύτερή της δεν είχε κανένας άλλος πρόεδρος από την εποχή του μεγάλου κραχ. Μια κληρονομιά που θα μπορούσε να πλακώσει και να συντρίψει πολλούς πολιτικούς.
Κι αν κάποιοι θυμούνται την ομιλία του εκείνο το μαγικό βράδυ στο Σικάγο, κάποιοι άλλοι έχουν στο μεταξύ καταγράψει την αλλαγή των τόνων και της φρασεολογίας τις προηγούμενες μέρες, καθώς ο επόμενος πρόεδρος προσπαθούσε να εξηγήσει στους συμπατριώτες του τι θα κάνει για να τους βγάλει από την κρίση. Και ταυτόχρονα να «δώσει στο μέσο Αμερικανό το συναίσθημα ότι έχει επίγνωση των δυσκολιών που αυτός αντιμετωπίζει», όπως παρατηρούσε την περασμένη εβδομάδα ένας αναλυτής του CNN.
O Ομπάμα μοιάζει λοιπόν τώρα λιγότερο αισιόδοξος αλλά παράλληλα και περισσότερο ρεαλιστής. Ακριβώς για να πείσει ότι έχει επίγνωση της κατάστασης, που απαιτεί άμεσες και γενναίες αποφάσεις. «Κάθε μέρα που χάνουμε περιμένοντας, χάνουν τη δουλειά τους ακόμα περισσότεροι Αμερικανοί. Περισσότερες οικογένειες θα χάσουν τις αποταμιεύσεις τους και περισσότερα όνειρα θα αναβληθούν ή θα χαθούν για πάντα», είπε πριν από περίπου δέκα ημέρες, χρησιμοποιώντας πλέον πολύ δραματικότερους τόνους σε σχέση με το φθινόπωρο. Τώρα πια δεν έχει να φοβάται ότι δραματοποιώντας την κατάσταση μπορεί να χάσει ψήφους.
Από την άλλη, τώρα, ο νέος πρόεδρος μπορεί να χρησιμοποιήσει και λόγια που αν τα ξεστόμιζε νωρίτερα υπήρχε ο φόβος να χαρακτηριστεί «σοσιαλιστής». Μην ξεχνάμε και τον Τζο τον υδραυλικό και την απέχθειά του για το «κράτος-φοροεισπράκτορα» που προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στο «αμερικάνικο όνειρο». Η ουσιαστικότερη αλλαγή που φαίνεται να φέρνει η εποχή Ομπάμα είναι αυτή που ο Jeffrey Sachs στο τελευταίο «ΤΙΜΕ» χαρακτήριζε «μεγαλύτερη κυβέρνηση». Είναι αυτό που εμείς στην Ευρώπη αποκαλούμε «περισσότερο κράτος». Γιατί, όπως σημείωνε ο αναλυτής, «πριν από τριάντα χρόνια ο μέσος Αμερικανός άκουγε συνέχεια ότι η κυβέρνηση αποτελεί μέρος του προβλήματος και όχι τη λύση του…
Τώρα οι Αμερικανοί είναι έτοιμοι να καλέσουν την κυβέρνηση να τους λύσει τα προβλήματα αν η τιμή είναι σωστή και η στρατηγική πειστική». Η στρατηγική του «πακέτου-μαμούθ» των δημόσιων επενδύσεων, που άρχισε να ξεδιπλώνει επί σκηνής ο Ομπάμα και που πιθανώς θα ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια, μοιάζει προς το παρόν πειστική για τους συμπατριώτες του. Το 79% εξέφραζε σε πρόσφατη δημοσκόπηση την υποστήριξή του προς το πρόγραμμα αυτό.
Η σωτηρία της οικονομίας φαίνεται λοιπόν να ξορκίζει ακόμα και φαντάσματα όπως αυτό των νέων φόρων. Σε αντίθεση με αυτό που συνέβαινε στο παρελθόν, όπως επισημαίνει πάλι ο Jeffrey Sachs, τότε που κάθε αναφορά σε αύξηση της φορολογίας ισοδυναμούσε με πολιτικό θάνατο. Θα έχει λοιπόν μεγάλο ενδιαφέρον αυτό το πείραμα που θα «οδηγήσει τους Αμερικανούς σε μια νέα και πιθανά επαναστατική συναίνεση ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να προσφέρει αξία για το χρήμα» που της διατίθεται. Με άλλα λόγια, θα πείσει ότι είναι μια κυβέρνηση που αξίζει τα λεφτά της.
Το πιο «πικάντικο» στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι ότι μπορεί να υλοποιήσει μια νέα προσδοκία, που για πολλούς δεν υπάρχει καν. Όταν μεγάλοι οικονομολόγοι μιλούν έτσι ανοιχτά για την ανάγκη επιστροφής του κράτους, με την προϋπόθεση ότι αυτό βεβαίως θα καταστεί αποτελεσματικό και φέρνουν μάλιστα και ευρωπαϊκά παραδείγματα ως μοντέλο, είναι προφανές ότι μιλάμε για μια επανάσταση, έστω και αν κανείς δεν θέλει να το ομολογήσει. Γιατί η λογική του «λιγότερου κράτους» είχε κυριαρχήσει εδώ και δύο δεκαετίες και στην Ευρώπη τόσο σε ιδεολογικό όσο και πολιτικό επίπεδο και όποιος τολμούσε να πει κάτι άλλο κινδύνευε να χαρακτηριστεί «παλαιοκομμουνιστής» και «αρτηριοσκληρωτικός». Τώρα είναι προφανές ότι και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κάνουν τις μετάνοιές τους και να πάρουν αποστάσεις από ένα μοντέλο που εγκαταλείπει ή ίδια του η «πατρίδα». Από αυτή την άποψη ίσως και να μην είναι τυχαίο ότι αυτή την ευχετήρια επιστολή καλωσορίσματος προς Μπαράκ Ομπάμα την υπέγραφε ο σοσιαλδημοκράτης Στάινμαϊερ και όχι η χριστιανοδημοκράτης Μέρκελ. Γιατί, όπως μας έλεγε πρόσφατα και ο Γάλλος σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Μπενουά Αμόν, «αυτό που είναι εντυπωσιακό με τον Μπαράκ Ομπάμα είναι πως, όταν κοιτάζει κανείς το πρόγραμμά του, υπάρχουν κάποιες απόψεις που τον τοποθετούν πιο αριστερά από τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες». Οι Αμερικανοί έχουν συχνά τη φήμη ότι είναι πρακτικοί άνθρωποι που κοιτούν την ουσία και όχι τους τύπους. Μετρούν την πράξη και όχι πάντα την «ιδεολογία». Η αγωνιώδης προσπάθεια του νέου προέδρου να δαμάσει το θηρίο, που ελευθέρωσε με την αδιαφορία του ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός στην οικονομία, μπορεί να αποτελέσει και μια καλή αφορμή και για τους Ευρωπαίους να εγκαταλείψουν τις δικές τους ιδεολογικές αγκυλώσεις για το μαγικό χέρι της «ελεύθερης αγοράς».
http://www.e-tipos.com/content/staticfiles/issues/2009/01/17/170109%2026.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου